We verblijven een week net over de grens tussen Overijssel en Friesland, in Makkinga. Daar is in het geheel niets te beleven maar de omgeving hier is, voor wie ervan houdt, prachtig. Wie kent Doldersum, Wateren of Egypte? Hier kunt u dat vinden. Er is aardig wat mist deze dagen maar telkens weer breekt de zon er toch nog even doorheen. En na de wandeling wacht de fles. Met een goed boek, Luxe went snel, ik houd het hier wel uit.
We zagen een fraaie tentoonstelling van de enige schilder afkomstig uit de Faroereilanden, Sámal Joensen- Mikines (1906-1979) en bezochten nog maar eens de ecokathedraal van Louis Le Roy in Mildam. Er is geen betere manier om een mistige zondag in Friesland te besteden.
en secretaris-generaal Rutte van de NAVO is gek geworden. Hij prijst het leiderschap van Trump, in alle opzichten de meest gederangeerde en levensgevaarlijke gek die op vrije voeten is. We hebben natuurlijk allemaal gelezen hoe de Amerikanen over Europa denken. Trump breekt niet alleen eigenhandig de Amerikaanse democratie af, hij is ook zonder enige terughoudendheid bereid en van plan antidemocratische bewegingen in Europa te steunen en stimuleren. America First blijkt het perfecte exportartikel dat gretig aftrekt vindt onder de populisten die overal onder het onkruid vandaan komen gekropen om hun vitriool over hun samenlevingen uit te storten: machtsgeile branieschoppers met niet meer dan één hersencel die narcisme paren aan xenofobie.
Als je het leiderschap van Trump bewondert ontgaan je toch een paar serieuze zaken. Het is verontrustend dat de NAVO nu geleid wordt door iemand die zich op de meest gênante wijze tot de Amerikaanse president verhoudt. Ik las in de afgelopen dagen Het Westen van de Britse historica Josephine Quinn. Zij betoogt daarin dat we af moeten van dat denken in beschavingen. De wereld wordt gemaakt door mensen die met elkaar verbindingen aangaan. Dé Westerse beschaving bestaat niet en al vanaf het bronzen tijdperk is homo sapiens gewend om handel te drijven in alle uithoeken van de kenbare wereld. Wij denken dat de Griekse beschaving spontaan uit de aardbodem omhoog is gerezen maar Quinn laat ons zien dat die Grieken heel graag leentjebuur speelden bij alle volkeren waarmee ze in contact kwamen. En laten we ook niet vergeten dat de Ariër niet door Hitler werd bedacht maar door Aziaten en de swastika is al helemaal een Oosters symbool. Die snode nazi's hebben helemaal niets zelf bedacht maar gewoon gejat van hen die ze onder zich veronderstelden.
En juist in deze dagen lees ik KL, een geschiedenis van de naziconcentratiekampen van Nikolaus Wachsmann en opnieuw verbaas ik me over de gretigheid waarmee de rechtse Duitser de linkse Duitser over de kling joeg, martelde en folterde en doodde, om van de joden maar te zwijgen. Ik zie dat de meeste volkeren inmiddels een definitieve afslag hebben genomen en vraag me af hoe lang het duurt voor ook hier tribunalen op zullen duiken. Er staan er genoeg klaar om zich dan in alle hevigheid te doen gelden. De mens is een mislukte soort. Hij denkt iets voor te hebben op fauna en flora omdat hij een brein denkt te hebben. Maar als er in dat brein maar één hersencel zit waar hij iets mee kan, berg je dan maar. Is het al tot u doorgedrongen dat het nooit meer wordt zoals het ooit eens was? Ik zeg u: het ergste moet nog komen.
is een project van musicus en componist Carla Bley en tekstdichter Paul Haines. Een buitengewoon merkwaardig en opmerkelijk project. Het is geen opera of raamvertelling maar een bundel met losse tekstflarden en anekdotes. Ook de muziek is uiterst gevarieerd: jazz, rock, blues, klassiek, spreekgezang. Als je je concentreert op de teksten en probeert daaruit de diepere essentie van dit project te peuren kom je voor serieuze uitdagingen te staan. De teksten zijn, zoals wel vaker, ondoorgrondelijk en enigmatisch. Zeg maar rustig: er is geen touw aan vast te knopen.
Ik begrijp dat dit werk vraagtekens plaatst bij de vooruitgangsgedachte. We denken dat we vooruitgang boeken maar we houden onszelf voor de gek. En je kunt dan wel een lift omhoog, the escalator nemen, maar we zijn ons hoogtepunt allang voorbij, over the hill. Het is geen gemakkelijk werk en het zou werkelijk het mooiste zijn om dit werk in een live-uitvoering te ondergaan met de teksten op je schoot. De teksten al luisterend ontwarren is niet te doen.
Muzikaal valt er enorm veel te genieten en ik wil hier slechts één voorbeeld onder de loep nemen. Het nummer ... and it's again gaat volgens zegslieden over ons onvermogen om te ontsnappen aan vaste patronen. Het nummer duurt ruim 27 minuten maar bestaat gedurende de laatste twintig minuten uit slechts één toon. Toen ik dit voor het eerst hoorde dacht ik aanvankelijk dat een operakoor stond te neuriën maar die gedachte is niet houdbaar. De toon kent geen enkele modulatie en wordt werkelijk onophoudelijk, zonder pauzes als gevolg van ademhaling of iets dergelijks, geproduceerd. Dus het kan niet de menselijke stem zijn, noch een blaasinstrument. Dit geluid moet wel afkomstig zijn van een elektronisch orgel of synthesizer.
Het is een hallucinant geluid waarvan je je afvraagt waarom er maar geen einde aan lijkt te komen. Zelf vind ik het fascinerend en prachtig. Als de combinatie van springerige jazz en moeilijk te verstaan spreekgezang u teveel is begin dan bij minuut 8:00 en hoor hoe op de achtergrond een bijna pastoraal geluid zich naar voren dringt dat dan al heel snel overgaat in dat intrigerende unisono. De belangrijkste stemmen in dit werk zijn van Carla Bley, Jack Bruce, Linda Ronstadt en Paul Jones. Er werken ook aardig wat gerenommeerde instrumentalisten mee aan dit project: Gato Barbieri, Don Cherry, Charlie Haden, John Mclaughlin, Enrico Rava, Chris Woods en nog vele anderen.
Himmel über Berlin heette de film van Wim Wenders uit 1987. Het schijnt dat hij zelf de voorkeur gaf aan de Engelse titel Wings of Desire. Na bjna veertig jaar zag ik deze film opnieuw. Ik was er al weer veel van vergeten. De hernieuwde kennismaking viel me bepaald niet tegen, integendeel. De film is nog steeds springlevend en even veelzeggend als destijds. Ik meen me te herinneren dat ik er destijds niet veel van begreep en voor een deel is dat niet veranderd. De personages spreken geregeld enigmatische woorden uit waar ik geen touw aan vast kon knopen. Zoals in een van de laatste scenes de verschrikkelijk mooie Solveig Dommartin (waarom heb ik haar sindsdien niet meer zie acteren?) Ik heb ademloos naar haar zitten kijken maar van wat ze zei begreep ik helemaal niets. De mens geworden engel Damiel (voortreffelijk vertolkt door Bruno Ganz) bleek haar wel te begrijpen, gelukkig maar voor hem want ook hij was behoorlijk verliefd op haar geworden. Hebben engelen dan toch gevoel?
We kregen dit keer een adequate inleiding op de film waarin een stukje interview met Wim Wenders werd vertoond en waarin hij uitlegde dat hijzelf vroeger veel van engelen had gedroomd. Dat is mij nooit overkomen. Maar daar ligt dus de oorsprong van deze film. Wat nu eigenlijk nut en noodzaak van die engelen waren komen we niet te weten. Ze kunnen niet ingrijpen in de levens van mensen en alleen kinderen kunnen hen zien, zo heb ik begrepen. Een jongen met een verloren liefde pleegt zelfmoord ondanks dat engel Cassiel naast hem staat.
Het is een dromerige, op enkele scenes na geheel in zwart-wit gedraaide, film met een prachtige rol voor Peter Falk, die we natuurlijk allemaal kennen als Columbo. Hoe moet ik deze fraaie film nu toch duiden? Misschien vooral dat we blij moeten zijn dat we allemaal sterfelijk zijn en dat we voordat het zover is gewoon door moeten ploeteren. Soms zit het mee, vaak zit het tegen. Jaag je dromen na en als je geluk hebt kun je er iets van waarmaken. En streef vooral niet naar het eeuwige leven, daar word je zeker niet gelukkig van. Ik weet dat het zo is maar stiekem zou ik toch wel Fosca willen zijn. Maar daarover een andere keer.
Peter Wennink, voormalig CEO bij ASML, vertelt in de NRC van dit weekend dat het commentaar op zijn rapport van één vakorganisatie klonk als "een kapitalistische braller uit een borrelomgeving". Ik kan ne daar wel iets bij voorstellen. Ook Wennink klinkt geregeld als een betweter die met het nodige dedain neerkijkt op de handel en wandel van ons democratisch gekozen parlement. Hij lijkt o weggelopen uit het old boys network van de VVD, niet direct een omgeving waar ik mij senang bij voel, zullen we maar zeggen. Maar we gaan niet zeuren hier, het gaat om de inhoud van de plannen.
Het plan van Wennink is getiteld De route naar toekomstige welvaart. En net als eerder bij het volstrekt heldere rapport van Mario Draghi, A competitiveness strategy for Europe van 9 september 2024 zijn de aanbevelingen helder, redelijk concreet en plausibel. In het kort komen de aanbevelingen van Wennink neer op de volgende punten:
Verkoop niet-vitale staatsdeelnemingen
Versnel vergunningverlening en versimpel regels
Richt een Europese kapitaalunie op
Haal Nederland zo snel mogelijk van het stikstofslot
Kies voor kennisintensieve hoog opgeleide arbeidsmigranten
Schrap niet doeltreffende fiscale regelingen
Gerichte financiering in digitalisering en AI, biotechnologie en zorg, defensie, energie en klimaat
Stel een Commissaris Toekomstige Welvaart aan die deze transitie moet leiden
Richt een Nationale Investeringsbank op
In zijn algemeenheid kan ik me wel vinden in zijn aanbevelingen maar er zitten ook addertjes onder het gras.Je moet helder zijn over waar het pijn gaat doen. En dat geldt dan in de eerste plaats voor de boeren, die in zullen moeten schikken en afstand zullen moeten doen van tenminste de helft van de veestapel n alle sectoren. Maar Wennink wil ook het ontslagrecht versoepelen en dat vind ik lastige te aanvaarden. De arbeider wordt hierbij veroordeeld tot een koeliebestaan en die tijd ligt achter ons. Laten we eerst maar eens afwachten of een nieuw kabinet hier echt mee aan de slag wil.
Ofschoon ik mijzelf niet als een aartspessimist beschouw maar gewoon als een realist, is het toekomstbeeld dat ons geregeld komt toegewaaid, bepaald niet zonder zorgen. In beeldtaal gegoten: donkere wolken pakken zich samen. In de NRC van gisteren stond een zeer interessant interview met de Italiaans-Zwitserse politicoloog Giuliano da Empoli. Als u mij pessimistisch vindt, moet u deze da Empoli eens lezen, auteur van Het uur van de wolven.
Da Empoli wijst erop dat Trump samen met de techgiganten, gezamenlijk aan te duiden als roofkapitalisten (deze toevoeging is van mij), de wereldorde driftig aan het herscheppen zijn. En 'de beesten van de macht'(deze typering is van Da Empoli) worden gevoed door een inadequate reactie van Europa. Da Empoli: "In wezen zijn we getuige van de terugkeer van klassieke figuren: we zien aspirant-autocraten die een zeer oude opvatting van macht hebben, als een eenzame bezigheid. Zonder grote beperkingen, waarbij traditionele waarden en een radicale dimensie van mannelijkheid leidend zijn. Maar dat oude idee steunt op een nieuw, eigentijds digitaal ecosysteem, dat juist zeer agressieve en solitaire acties - en daarmee een monocratisch alleenheersend concept van macht - beloont."
Het huidige machtsplan is erop uit om alle tegenmachten, van oppositie tot parlement en de rechterlijke macht, uit te schakelen. Trump en de techoligarchen menen dat de samenleving veel efficiënter en efectiever kan worden bestuurd: door middel van data en AI. Het project van de techscheppers, aldus Da EDmpoli, reikt verder dan een ondernemingsproject alleen. Zij staan voor een andere samenleving. En er is en schrikbarende onevenredigheid tussen hun macht en hun vermogen om deze macht te verwerven, en hun filosofische, culturele, sociale een politieke visie, die vaak erg arm is.
Trump en zijn roofkapitalisten zijn erop uit alle politieke elites zoals we die kennen uit te schakelen. Trump is nu de baas maar het Witte Huis dient uitsluitend de belangen van de techindustrie. En die laatste zet zich op zijn beurt in voor de politieke belangen van Trump. U begrijpt, dit is een levensgevaarlijke alliantie.
Zo kalm als op een vlot van helderheid en rust, gelegen op mijn rug dreef ik de ochtend in, het ochtendlicht| land, lucht en water waren één, en zonder dat er van hun eigenheid maar iets verloren ging.
Dit is een prachtige, evocatieve gospel geschreven en gezongen door Mary Maria Parks, begeleid door haar echtgenoot, mijn grote held, Albert Ayler op saxofoon. Een criticus schreef: "[t]his album is an almost unlistenable disaster and in itself doesn't
call for much comment. Miss Maria chants tautological slogans and in
comparison to Spiritual Unity, Bells and Ghosts Ayler's playing is so crudely simplified that one can hardly believes this to be the same man". Deze criticus had er werkelijk niets van begrepen want ach, wat is dit onvergetelijk mooi!
A Man is Like a Tree
A man is like a tree, a tree is like a man
Comes a change of the Season, he dies and is born again
A man is like a tree, that grows from a seed
Never cut his growth, give him a chance to be
He will answer to the call
Like a tree he’ll stand up tall
A man is like a tree, a tree is like a man
The arms of a man, like branches of a tree
Forever are reaching out, ‘cause man was meant to be
Winter, spring, summer and fall
Like a tree he’ll stand up tall
A man is like a tree, a tree is like a man
De NRC kondigt hem aan als een van de prominentste conservatieve denkers van dit moment. Patrick Deneen (1964) Hij is een voorstander van wat hij 'aristopopulisme' noemt. Ik noem dat gewoon een meritocratie maar daarover straks. Ik ben het met hem eens als hij stelt dat de moderne burger, liberaal of niet, de wereld steeds meer door de bril van een marktideologie is gaan zien, de burger is een consument geworden. En die consumentenmentaliteit heeft het ons steeds moeilijker gemaakt om relaties en verbintenissen aan te gaan die een groter plichtsbesef, zelfopoffering en een visie op iets wat groter is dan onszelf vereisen.
Om deze ontwikkeling te keren pleit Deneen voor een regime change hetgeen inhoudt dat de dat corrupte en corrumperende liberale heersende klasse vreedzaam maar krachtig opzij geschoven moet worden. Hij noemt dan de universiteitsbestuurderen als eerste. Sowieso blijkt Deneen vooral te doelen op wat men in Amerika 'democrat' of 'links' noemt. En dan komt opeens die 'aristopopulist' om de hoek: een goedwillende elite moet de zorgen van de arbeidersklasse omzetten in veranderingen die die klasse helpen. Ook legt hij de nadruk op publieke zedelijkheid en andere conservatieve waarden. Het evangelie is nooit ver weg bij zulke lieden.
Deneen ziet in J.D. Vance iemand die tot zo'n elite zou kunnen behoren. Een grotere hork en schoft is er in Amerika nauwelijks te vinden. Bekijkt u de vele interviews met deze vicepresident maar eens op YouTube. Zodra hem een kritische vraag wordt gesteld begint hij te schelden. Ook over het verwoestende optreden van Trump zul je Deneen niet horen, noch over de uiterst verontrustende invloed van de hyper- en roofkapitalisten in de VS. Met al zijn denkkracht ziet hij niet dat de democratie daar afgebroken wordt en ik kan alleen maar konkluderen dat hij dat kennelijk prima vindt. Ik vermoed zo dat dat aristopopulisme zich slecht verhoudt tot de democratie.
Nee, die Patrick Deneen is geen denker, hoogstens een onzindelijk denker. En inderdaad, van democratie moet hij weinig hebben. Hij ziet liever een meritocratie die de belangen van de hardwerkende arbeider behartigt. Maar als er één systeem vatbaar is voor corruptie, dan is het wel de meritocratie. Hoe voorkom je dat die meritocratie eerst en vooral goed voor zichzelf zorgt en dan verklaart dat de arbeider door het 'trickle down effect' mee zal profiteren van hun nepotisme en cliëntelisme. En wie bepaalt wanneer iemand geacht wordt tot die meritocratie te kunnen toetreden? En hoe worden de machten verdeeld, de trias politica? Hoe zijn de checks and balances vastgelegd? Allemaal zaken waar we Patrick Deneen niet over horen. Oppassen voor die man dus. Hij is levensgevaarlijk.
