zaterdag 31 december 2016

Het kan dus wel


Ik kan natuurlijk nog wel een paar namen bedenken voor wie ik de titel 'held' zou willen reserveren maar Daniel Barenboim hoort daar zeker bij. Deze dirigent is geboren in Argentinië, is joods en hij heeft de Israëlische, Palestijnse, Spaanse en Argentijnse nationaliteit.


Barenboim dirigeert vele orkesten maar een van zijn meest tot de verbeelding sprekende projecten is het West-Eastern Divan Orchestra. In dit orkest - in 1999 door Barenboim opgericht - spelen Israëlische, Palestijnse, Syrische, Libanese, Turkse en Iraanse musici.


Het orkest is genoemd naar een gedichtenbundel van Johann Wolfgang von Goethe; een diwan is een verzameling lyrische gedichten. Goethe werd bij het schrijven geïnspireerd door de Perzische dichter Hafez,


Aan het orkest is tevens een opleiding verbonden. Een orkest samenstellen met musici uit een conflictgebied in het Midden Oosten is een politiek statement. Hun afkomst doet er niet toe, aldus Barenboim, in het orkest zijn alle musici gelijk. En wij zien er op toe dat die musici niet alleen de noten correct leren spelen maar daarnaast ook in staat zijn daarover verhalen te vertellen. Een kwart van het lesprogramma is dan ook gewijd aan westerse en niet-westerse literatuur en filosofie.

Ik bewonder deze Daniel Barenboim om zijn onvermoeibare strijdlust en inzet, om zijn muziek en zijn idealen. In een kosmopolitische samenleving is afkomst geen aanleiding meer tot onverdraagzaamheid of erger. We zijn daar nog heel ver van verwijderd. Maar Daniel Barenboim laat zien dat het kan. Er zijn vast en zeker meer van dit soort initiatieven. Daar ligt de redding van de wereld, ver van ideologie en holle retoriek.


vrijdag 30 december 2016

Zorgverzekeraars doen huilie huilie


In een uitgebreid interview in de NRC van 29 december doet voorzitter André Rouvoet zijn beklag over wat hij de carrousel zorgpolissen noemt. Hij vindt dat de consument niet elk jaar de kans moet krijgen om van zorgverzekeraar te wisselen. Een polis die langer dan een jaar loopt geeft meer rust, meent hij. Ja, dat wil ik geloven, vooral voorde zorgverzekeraar!

En het levert maar een paar euro per maand op, dus waar gaat het over vraagt hij zich vertwijfeld af. Ik heb dit jaar een nieuwe zorgverzekeraar gecontracteerd en dat levert me per maand twee maal zestien euro winst op, oftewel € 384 per jaar. Geen klein bier, zou ik zeggen. Voor mij niet in ieder geval.

Ook betreurt Rouvoet het dat de zorgverzekeraars er niet in slagen hun meerwaarde aan te tonen. Hij noemt de zorgverzekeraars de hoeder van de solidariteit maar daar heb ik tot nog toe nooit iets van gemerkt. Ik zie zorgverzekeraars steeds verder oprukken in de privé-sfeer van individuele patiënten, ingrijpen in medicijnen en medicijnsoorten, onaanvaardbare registraties opleggen aan artsen, vooral goed voor de top van de eigen organisaties zorgen, gigantische budgetten aan reclame besteden, enorme reserves kweken enzovoort.


De laatste klacht van Rouvoet luidt dat bijna niemand de zorgverzekeraar als zijn belangenbehartiger beschouwt. Nee, inderdaad. Zo heb ik mijn zorgverzekeraar nog nooit beschouwd. Rouvoet geeft vooral de politiek de schuld (de kettingzaag van de ideologie noemt hij dat) maar dat is een onzinnig verwijt.

De zorgverzekeraars moeten bij zichzelf te rade gaan en duidelijke speerpunten kiezen: wat in de tweede lijn kan worden opgepakt, hoort niet in de eerstelijnszorg thuis, maak een serieus werk van de prijzen van medicijnen, stop onmiddellijk met die achterlijk hoge salarissen en zo kunnen we nog wel een aantal maatregelen bedenken. Maar in het huidige tempo gaat de premie al snel naar een bedrag boven de € 150 per maand en dat is voor grote groepen uit de samenleving niet meer te behappen.

zaterdag 24 december 2016

Nederzettingen schending van internationaal recht


De Veiligheidsraad heeft het Israëlische nederzettingenbeleid veroordeeld als een flagrante schending van het internationaal recht. Die uitspraak is niet echt verrassend. Wel opmerkelijk is dat de Amerikanen zich van stemming hebben onthouden, waardoor  de resolutie kon worden aangenomen. Een eerder voorstel - van Egypte - werd na zware druk van Israël en Trump ingetrokken maar in tweede instantie is het voorstel alsnog ingediend, door Nieuw-Zeeland, Maleisië, Venezuela en Senegal. Trump had zijn standpunt dat Amerika het voorstel zou moeten vetoën al luid en duidelijk verkondigd: per tweet uiteraard.


Betekent dit nu dat de twee-staten-oplossing nu dichterbij is gekomen? Nee natuurlijk. Netanyahu is in woede ontstoken en heeft aangekondigd diplomatieke maatregelen te zullen nemen tegen de indieners van het voorstel. En uiteraard heeft Netanyahu de resolutie verworpen en aangekondigd dat Israël zich er niet aan zal houden.

Ik zou niet willen spreken van een historische uitspraak, zoals sommige zegslieden willen doen geloven. De Trump administration zal dit 'slippertje' snel rechtzetten en we zullen zien dat het annexatiebeleid met gezwinde spoed zal worden voortgezet en uitgebreid. Jammer, dat Israël zich niet realiseert dat de oprichting van de VN  een direct gevolg was van de Holocaust.

donderdag 22 december 2016

Beschaving, rijkdom, veiligheid, solidariteit


In de NRC van gisteren een interessant interview met Joanne Liu, internationaal voorzitter van Artsen zonder Grenzen. AzG verzet zich onder meer tegen de Turkije-deal omdat die deal slechts voorziet in opvang voor een klein deel van de vluchtelingen. Ook ziet de organisatie steeds vaker oorlogsmisdaden tegen ziekenhuizen en ziekenopvang in oorlogsgebieden. De arts die je vijand helpt is niet je vijand, zegt Liu. En: laat de oorlog ophouden bij de ziekenhuispoort. Ik he buitengewoon veel bewondering voor organisaties als AzG en de persoonlijke moed van het medisch personeel dat daar werkzaam is. Liu heeft gelijk als ze zegt dat in de chaos van een oorlog het ziekenhuis het laatste element van menselijkheid is.

Wereldwijd zijn er 65 miljoen mensen op de vlucht. 85 Procent daarvan wordt in de regio opgevangen. Voor de overige bijna 10 miljoen vluchtelingen moet dus elders opvang worden geregeld. Wat zou de Westerse samenleving bij kunnen dragen? Als we (wij, het rijke westen) onszelf willen beschouwen als representanten van een beschaafde samenleving, zou een 1 procent regeling dan teveel gevraagd zijn?
Er is een international vluchtelingenverdrag van de Verenigde Naties, aangenomen in 1951. Ongeveer 150 staten hebben dat verdrag ondertekend. Helaas zegt dat weinig over de wijze waarop staten in de praktijk met vluchtelingen omgaan. Wie een kort overzicht van dit internationale vluchtelingenverdrag wil inzien: Vluchtelingenverdrag

De Europese bevolking bedraagt 743,1 miljoen, de Amerikaanse bevolking 318,9 miljoen en de Australische bevolking 23,1 miljoen. In totaal 1,08 miljard. Het totale vluchtelingenprobleem bedraagt dus 6 procent van de bevolking van het beschaafde westen. Als we ons beperken tot die 10 miljoen vluchtelingen die niet regionaal worden opgevangen, praten we over bijna 1 procent!

Maar dat kunnen wij niet aan. Hoe beschaafd zijn wij?

Natuurlijk moet er veel sneller gereageerd worden op asielzoekers uit veilige landen. Zij moeten onmiddellijk teruggestuurd worden en  de screening van vluchtelingen en asielzoekers op risico van terrorisme dient de hoogste prioriteit te krijgen. Op die beide aspecten falen onze overheden die er tot nog toe niet in zijn geslaagd gezamenlijk beleid te ontwikkelen en uit te voeren. Dat is tragisch en zo dreigt solidariteit te sneuvelen op het altaar van onze eigen veiligheid.

dinsdag 20 december 2016

Wilders is een ranzig politicus


Zo reageert de politicus die bevolkingsgroepen tegen elkaar opzet, die spreekt van een nepparlement, die het volk opzet tegen de rechterlijke macht, die het openbaar ministerie handlangers van terroristen noemt en die ondanks dit alles premier van dit land wil worden.
Zo reageert deze politicus op een afschuwelijk drama in Duitsland. Hier ten lande dit jaar voor de vierde keer tot politicus van het jaar gekozen. Gaan wij Nederlanders echt deze ranzige politicus in het zadel helpen? Als dat gebeurt zijn wij reddeloos verloren!

maandag 19 december 2016

Met Trump wordt het lot van de Palestijnen definitief bezegeld


Enkele uitspraken van de nieuwe Amerikaanse ambassadeur in Israël: "liberale joden zijn erger dan nazicollaborateurs, de Westelijke Jordaanoever moet door Israël geannexeerd worden, de Amerikaanse ambassade moet van Tel Aviv naar Jeruzalem verhuizen".

Zelfs de voormalig Amerikaanse ambassadeur onder George W. Bush - en veel Israël-vriendelijker kun je ze nauwelijks vinden - is van mening dat de benoeming van David Friedman een "ernstige fout is, die moet worden rechtgezet".


Ook veel Amerikaanse joden moeten niets van Friedman hebben maar daar weet deze "diplomaat" wel raad mee: "Zij zijn, vanuit het comfort van hun veilige Amerikaanse sofa's gewoon zeflvoldane voorstanders van Israëls vernietiging - het is moeilijk om iemand te bedenken die slechter is".


Zoveel is zeker, onder het bewind-Trump zal het aantal illegale nederzettingen zeer fors toenemen en zij zullen door de VS niet langer als illegaal worden beschouwd. Ik voorspel dat Israël formeel afstand zal nemen van de tweestatenoplossing. En het zou mij niet verbazen als Trump Jeruzalem als ongedeelde hoofdstad van Israël zal erkennen.

Zet u schrap, er komen donkere tijden aan, voor ons allemaal!

Bron: NRC, Forward.com on Appointment David friedman

zondag 18 december 2016

Timothy Snyder luidt de alarmklok


De Amerikaanse historicus Timothy Snyder, bekend van standaardwerken als Bloedlanden en Zwarte Aarde, publiceerde een lijst met twintig lessen uit de twintigste eeuw, lessen die de Europeanen hebben of hadden kunnen leren van hun eigen geschiedenis, van die periodes waarin democratie overging in fascisme, nazisme of communisme. Ik heb deze lessen voor u vertaald, Maar kijk ook eens naar het volgende college Timothy Snyder What can European history teach us about Trump's America?


Het is natuurlijk buitengewoon verontrustend wanneer een erudiet wetenschapper als Timothy Snyder het nodig acht zijn omgeving te herinneren aan zwarte periodes uit de westerse geschiedenis. In zijn laatste boek Zwarte Aarde onderzoekt hij de ontstaansgeschiedenis van de Holocaust en hij stelt vast dat de mensheid daar nog steeds geen lering uit heeft getrokken. In het laatste hoofdstuk van dit werk trekt hij lijnen uit het verleden door naar het heden en hij toont aan dat het een misvatting is te denken dat gebeurtenissen uit het verleden tot dat verleden beperkt blijven. Als we niet opletten worden we slachtoffer van exact dezelfde mechanismes als een eeuw geleden. Daarom is het zo belangrijk te leren van dat, van ons verleden en voortdurend waakzaam te blijven. Niets herhaalt zich zo eenvoudig als door de mens veroorzaakte rampspoed.

Is Snyder een zwartkijker, doemscenarist en aartspessimist? Zeker zullen velen hem daarvan beschuldigen. Persoonlijk vrees ik dat het ondenkbare veel dichter bij ons is dan we ons realiseren. En natuurlijk is de opkomst van Trump medebepalend voor de door Snyder geschetste urgentie. Maar vergis u niet, ook hier staan ons soortgelijke taferelen te wachten. Ook hier staat een politicus die alleen maar bezig is geweest om bevolkingsgroepen tegen elkaar uit te spelen, die het volk opzweept om zich te verzetten tegen de rechterlijke macht, die het parlement een nepparlement noemt, die bezweert dat het volk zich zal herinneren wie aan de goede kant van de geschiedenis stond, klaar om minister-president te worden. Wordt hij ook uw minister-president? Zeker niet de mijne! En dat is het grote verschil: nog nooit heb ik op een partij als de VVD gestemd maar Rutte was wel de minister-president van dit land, ook de mijne. Ik kon en kan daar mee leven, zoals ik ook met zijn voorgangers kon leven. Enfin, genoeg persoonlijke overpeinzingen. Hier zijn de lessen van  Timothy Snyder:


  1. Laat je niet verleiden tot gehoorzaamheid op voorhand of vooraf want een dergelijke instemming versnelt onvrijheid.
  2. Verdedig instituties, zij kunnen zichzelf niet verdedigen en vallen om als dominostenen wanneer ze niet door de burger gesteund worden. Volg dus de gerechtshoven of de media en spreek alleen van ‘onze instituties’ als je bereid bent ook namens hen op te treden.
  3. Herinner (aan) beroepsethiek. Als leiders van een staat een slecht voorbeeld geven is het des te belangrijker vast te houden aan de juiste handelswijze. Rechters en advocaten zijn onontbeerlijk.
  4. Let op specifieke woorden, bijvoorbeeld terrorisme en extremisme, als je naar politici luistert. Wees achterdochtig als je patriottisch taalgebruik hoort en pas op als je de termen ‘uitzondering;  en ‘noodsituatie’ hoort.
  5. Blijf kalm wanneer het ondenkbare toch gebeurt en realiseer je je dat de machthebbers hun plannen klaar hebben liggen om in zulke gevallen hun machtsbasis te consolideren en versterken. Juist zulke voorvallen worden vaak aangegrepen om de machtsbalans te verstoren, oppositiepartijen te verbieden enzovoort.
  6. Koester je taal en spreek niet de woorden die je iedereen ziet gebruiken op internet. Verban je difgitale speeltjes uit je slaapkamer en lees eens een boek, bij voorbeeld van Vaclav havel, George orwell, Albert Camus of Hannah Arendt.
  7. Treed op, laat je zien, ook al is het vaak makkelijker anderen te volgen. Zonder dat ongemakkelijk gevoel bestaat er geen vrijheid. Zodra je een voorbeeld stelt, zul je zien dat anderen bereid zijn je daarin te volgen.
  8. Geloof in waarheid. Wie feiten vaarwel zegt, zegt de vrijheid vaarwel. Als niets meer waar is, kan niemand nog de macht bekritiseren. Als niets waar is, is alles toneel. De grootste portemonnee betaalt het meest verblindende licht.
  9. Onderzoek. Zoek zelf uit hoe zaken in elkaar steken. Lees ook eens uitgebreidere artikelen. Subsidieer onderzoeksjournalistiek door een abonnement te nemen op in druk verschenen media. Bedenk dat een deel van wat je op je scherm ziet, bedoeld is om je te schaden. Leer van sites die buitenlandse propaganda onderzoeken en aan de kaak stellen.
  10. Bedrjjf lijfelijke politiek. Ga naar buiten en breng jezelf op onbekende plaatsen met onbekende mensen. Maak nieuwe vrienden en trek met hen samen op. 
  11. Maak oogcontact en wissel ditjes en datjes uit. Zo blijf je in contact met je omgeving en kun je onnodige sociale barrières slechten, zo krijg je een gevoel voor wie je wel en wie je niet kunt vertrouwen. Als we een cultuur van aanklacht en aangifte betreden, willen we toch graag weten hoe het psychologisch landschap van het dagelijks leven eruit ziet.
  12. Neem verantwoordelijkheid voor hoe de wereld eruit ziet. Wees opmerkzaam als het gaat om swastika’s en andere tekenen van haat. Kijk niet weg en wen er niet aan. Verwijder zulke signalen zelf en geef anderen het juiste voorbeeld.
  13. Maak het de een-partij-staat moeilijk. Zulke partijen waren ooit eens normale partijen die een historische gebeurtenis misbruikten om politiek handelen van hun rivalen onmogelijk te maken. Stem overal en altijd.
  14. Doneer aan goede doelen als u kunt, bij voorkeur door automatische incasso. Daarmee geeft u uitdrukking aan uw wil iets goeds voor anderen te doen en ondersteunt u de vrije burgersamenleving.
  15. Leid een privé leven. Kwaadwillende heersers zullen misbruik maken van wat zij van u weten. Let daarop als u en computer gebruikt. En bedenk dat u met iedere e-mail iets in de lucht schrijft. Gebruik alternatieve vormen van internet of vermijd het gebruik van internet eens wat vaker. Los wettelijke problemen op. Een autoritaire samenleving is een chanterende staat die op zoek is naar alles waarop zij jou kan pakken.
  16. Leer van anderen in andere landen. Maak ook buitenlandse vrienden en onderhoud zulke vriendschappen. Wat we nu zien gebeuren is een algemene trend en niet één land zal daarvoor een oplossing vinden op eigen kracht. Zorg hoe dan ook dat u een paspoort of geldig reisdocument heeft.
  17. Pas op voor paramilitairen. Als mannen met geweren die zich altijd als tegenstanders van de stat manifesteerden uniformen gaan dragen en foto’s van hun leider, dan is het einde nabij. Als paramilitairen zich mengen met de gewone politie en militairen, dan is het spel over.
  18. Denk goed na wanneer je onverhoopt toch bewapend moet worden. Realiseer je dat in het verleden veel mensen zich hebben laten verleiden tot irrationeel gedrag in zulke situaties. Wees bereid ‘nee’ te zeggen.
  19. Wees zo moedig als je maar op kunt brengen. Als niemand van ons bereid is voor de vrijheid te sterven, dan zullen we allemaal in onvrijheid sterven.
  20. Wees een patriot. De aankomende president is dat niet. Geef een goed voorbeeld van wat America nodig heeft voor haar toekomstige generaties. Dat zullen zij nodig hebben.


zaterdag 17 december 2016

Zwevende kiezer?


Nou, dat zal wel meevallen met al die boze Nederlanders die met elkaar kennelijk het volk uitmaken. Ze hebben ruim keuze op rechts, want dat lijken ze toch wel met elkaar gemeen te hebben. Of misschien moet je zeggen dat populisme zich per definitie op de rechterflank bevindt. Er zijn vast voorbeelden van links populisme te vinden maar die gedijen niet op West-Europese bodem vermoed ik zo.

Ik verwacht bij de komende verkiezingen relatief weinig zwevende kiezers, kiezers die pas in het stemhokje besluiten op welke persoon of partij ze hun stem gaan uitbrengen. Zelf ben ik nog nooit een zwevende kiezer geweest ook al word je, levend in een kleine gemeenschap, bij gemeenteraadsverkiezingen nogal eens gedwongen een tactische stem uit te brengen.


Ook bij de komende verkiezingen zal ik geen zwevende kiezer zijn. Ofschoon ik Groen Links gevoelsmatig nog steeds niet de manier waarop ze Jolande Sap hebben afgeserveerd heb vergeven, zal ik bij de komende verkiezingen vrijwel zeker mijn stem op die partij uitbrengen. En waarom weet ik dsat nu al zo zeker? Omdat de leden van de partij hebben uitgesproken dat de partij het voorstel van Rutte inzake het ratificeren van het associatieverdrag met Oekraïne moet steunen.


Kijk, dat bevalt mij nou. Geen ruimte voor politiek-strategisch gechicaneer. De Groen Links-Kamerleden hadden gehoopt niet nu al te worden vastgepind op een standpunt maar daar staken de leden van de partij een stokje voor. Ik ga hier niet meer uitleggen waarom dat verdrag tegen de volkswil in geratificeerd dient te worden. Wie het nu nog niet snapt, zal wel nooit het licht zien. Maar dat nieuwe elan bij Groen Links - het Jesse-effect zonder twijfel - bevalt mij wel en verbaast me ook niet. De sociaaldemocratische partijen zitten in de hoek waar de klappen vallen maar circa de helft van de Nederlandse bevolking moet onderdak vinden bij een van de gevestigde partijen. Een deel is christelijk, een deel liberaal. Maar het links-liberale deel moet kiezen uit D'66 en Groen Links. De club van Pechtold heeft te vroeg gepiekt, zo lijkt het. Ik ben er wel uit.

Het einde van de wereld


Ik ken(de) hem niet, Boualem Sansal, een Algerijns schrijver. Hij heeft een nieuwe roman uitgebracht, Het einde van de wereld getiteld en uitgegeven bij De Geus. Sansal vertelt in een uitgebreid interview in de NRC van gisteren over de Nahda, de wedergeboorte van de islam die in de praktijk neerkomt op een verstikkende religieuze ideologie die hij islamisme noemt. Hij schetst hoe in de Arabische wereld een kritische benadering van de islam volstrekt onmogelijk is geworden.

 Er zijn wel wetenschappers die gepoogd hebben de wedergeboorte van de islam te doen plaatsvinden door middel van kennis, wetenschap, technologie en denken over de rechtsstaat maar zij krijgen eigenlijk nauwelijks voet aan de grond. Dan zijn er de lieden die willen dat het volk de islam wordt onderwezen en dat het volk vooral vijf keer per dag bidt. En de laatste categorie - de meest gevaarlijke - hanteert het zwaard.


Boualem Sansal waarschuwt ons nadrukkelijk. "Bestrijd het islamisme uit alle macht", zegt hij. "Zeg nee tegen de hoofddoek, nee tegen moskeeën, droog alle financiële bronnen op". En hij gaat verder: "ik wil dat de westerling, die dit allemaal niet weet, bang wordt. Het is een waarschuwing. Voor veel moslims is het de realiteit". En die realiteit is dat "iedere vorm van kritisch denken volstrekt onmogelijk is gemaakt, het heilig boek is wet, het besef van een verleden is uitgewist, de taal staat in dienst van vernedering en onderdrukking, alle macht is in handen van een onzichtbare, gevreesde heerser".

Ik ga dit boek zeker lezen, we moeten ons de woorden van juist deze schrijvers ter harte nemen. Maar vooralsnog wil ik er wel van uit blijven gaan dat niet iedere moslim een islamist is. Hoofddoekjes hoeven wat mij betreft niet uit de openbare ruimte verboden te worden en moskeeën kunnen we niet sluiten zonder ook alle andere kerken op te doeken. Wel kunnen we buitenlandse financiering verbieden en haatimams de toegang tot ons land ontzeggen. Ook kunnen we de Nederlandse taal verplicht stellen. We hoeven niet alle verworvenheden van de moderne verlichte samenleving over boord te kieperen. Maar wel goed luisteren naar deze Boualem Sansal, lijkt me.


Een einde aan Schengen?


Een interessant vraaggesprek in de NRC van gisteren met de Britse politicoloog Matthew Goodwin. Hij stelt vast dat de sociaaldemocratische partijen de laatste decennia de arbeidersklasse volledig in de kou hebben laten staan en zich vooral hebben gericht op de universitair opgeleide middenklasse met zijn internationale denkbeelden.

De arbeidersklasse liet vervolgens de politiek lange tijd links liggen en ziet pas weer aanleiding deel te nemen aan het politieke debat wanneer de populistische partijen ten tonele verschijnen. Goodwin heeft uitgebreid studie gemaakt van de rechterflank in het politieke spectrum. Hij maakt een onderscheid tussen radikaal rechts en extreem rechts.  Extreem rechts verwerpt democratie en is biologisch racistisch terwijl radikaal rechts cultureel racisme omarmt. Als radikaal rechts aan de macht komt in Europa betekent dat niet het einde van de democratie of een herleving van nationaal-socialisme, aldus Goodwin. Wel kan het risico van lone wolves toenemen, zegt hij.

In zijn analyses schaart hij mensen als Wilders en Le Pen onder radikaal rechts. Ik hoop dat hij gelijk krijgt met zijn geruststellende woorden. Maar zolang de roep om meer directe volksvertegenwoordiging gepaard gaat aan frontale aanvallen op de rechterlijke macht en daarmee op de grondbeginselen van de parlementaire democratie, ben ik er niet zo gerust op. Regeren per referendum betekent een einde aan de solidariteit en leidt tot de dictatuur van de meerderheid.


Goodwin is de mening toegedaan dat de sociaaldemocratische beweging weer terug moet keren naar haar natuurlijke achterban en die achterban ook duidelijk moet bedienen. Schaf Schengen af, is zijn parool want de moderne westerse samenleving is niet bestand tegen migratiestromen.


Ik zie wel de ratio achter zijn ideeën maar het opheffen van Schengen betekent het einde van de EU. Vrij verkeer van personen en diensten zijn noodzakelijk voor een grote en flexibele interne markt. Die droom wil ik toch zo maar niet opgeven. Ik zie veel meer heil in het serieus bewaken van de buitengrenzen van Europa en een op solidariteit en het gelijkheidsbeginsel gebaseerde aanpak van het migratieprobleem. Het is de verantwoordelijkheid van politici hun electoraat hierin mee te nemen en weer invulling te geven aan de solidariteitsgedachte. En dat betekent ook dat we af moeten van de onzalige gedachte dat de markt in staat zou zijn al het menselijk handelen te reguleren op een moreel aanvaardbare wijze.

dinsdag 13 december 2016

Requiem for the American Dream


Als bij toeval stuitte ik op Requiem for the American Dream, een documentaire uit 2015, gemaakt door Kelly Nyks, Peter D. Hutchinson en Jared P. Scott. De documentaire bestaat uit een lang interview met de Amerikaanse taalwetenschapper, linguïst en activist Noam Chomsky (1928).  U kunt de documentaire hier vinden Requiem for the American Dream

Het kost u drie euro en ruim een uur om hier kennis van te nemen maar ik kan u alleen maar hartstochtelijk aanraden deze kleine investering te doen. Chomsky bespreekt hier de socio-economische ontwikkeling in de Verenigde Staten in de twintigste en eenentwintigste eeuw. Het is een zeer indrukwekkende documentaire. Enerzijds omdat Chomsky een erudiet wetenschapper is die op uiterst kalme en rustige toon haarscherpe analyses van de Amerikaanse samenleving geeft. Het merendeel van zijn analyses is onverkort van toepassing op de gehele westerse gemeenschap. De tweede reden waarom deze documentaire zoveel indruk maakt is gelegen in het feit dat Chomsky in heldere bewoordingen buitengewoon treffend en ook voor leken begrijpelijk laat zien hoe we de wereld om ons heen kunnen interpreteren.


Chomsky vertelt het verhaal van de macht. Wie heeft de macht en wat betekent dat voor de samenleving. Hij laat zien dat de moderne westerse samenleving is georganiseerd op basis van tien principes. Het eerste principe gaat over de ongelijkheid en Chomsky toont ons dat nu vooral de keuze gemaakt lijkt te worden om de democratie te beperken waar het oude ideaal juist de voorkeur gaf aan het verminderen van de ongelijkheid.
Het tweede principe luidt: Onderwerp het volk. Het bedrijfsleven verloor de controle over de samenleving door de toenemende democratisering. Dat moest worden tegengegaan. In het derde principe laat Chomsky het nieuwe adagium herontwerp van de economie zien. Lag vroeger de nadruk op productie, meer en meer vormden de financiële instituties de motor van de economie. Er is duidelijk sprake van fiancialisering van de economie. Dit heeft vergaande gevolgen gehad. Chomsky laat onder meer Alan Greenspan zien die toegeeft dat zijn manier van het runnen van de economie in belangrijke mate steunde op het creëren van onzekerheden voor de werkende klasse. De combinatie van het financialiseren van de economie en het verplaatsen van de productie hebben geleid tot concentratie van rijkdom en daarmee van politieke macht.
Het vierde principe heeft betrekking op het verschuiven van de lasten. Wij hebben nu een plutonomie, slechts een klein percentage van de wereldbevolking vergaart steeds meer welvaart. De rijken betalen steeds minder, de armen betalen steeds meer belasting. Trickle down is een sprookje.


Het vijfde principe luidt: val de solidariteit aan. Waar Adam Smith ons nog leerde dat sympathie misschien wel de belangrijkste menselijke eigenschap was hebben we daar nu geheel van afgezien. Zorg voor jezelf, niet voor een ander is nu het motto. Waar we vroeger nog gratis hoger onderwijs hadden, zegt de nu vele malen rijkere samenleving zich dat niet meer te kunnen permitteren.
Het zesde principe leert ons de reguleringen te besturen en beheersen. De industrie die gereguleerd wordt, heeft - zeker in de VS - de macht over de regelgevers. Lobbyisten - ook hier in Nederland - schrijven mee aan wetgeving. Na Nixon, de laatste New Deal president, trad de deregulering in en sindsdien moet de belastingbetaler elke keer weer degenen redden die de crises veroorzaakten. Too big to fail.
Het zevende principe luidt: manipuleer de verkiezingen. Ook dit is met name in de VS manifest. Bedrijven mogen ongelimiteerd doneren aan politici en hun partij. En natuurlijk kopen zij daarmee invloed. Chomsky noemt dit een enorme aanval op het residu van democratie.
Het achtste principe gebiedt de elite het volk onder de duim te houden. De macht van vakbonden is wereldwijd enorm afgebroken. De VS kennen zelfs niet het recht om vakorganisaties op te richten. Klassenbewustzijn wordt niet op prijs gesteld en laat zich volgens Chomsky heel eenvoudig definiëren als: wie geeft de orders, wie volgt ze op?
Het negende principe zegt: kweek instemming en hier komt de reclame industrie aan bod. Fashionable consumption weerhoudt de mensen ervan hun lot in eigen hand te nemen. Ze mogen toeschouwers zijn, geen deelnemers. Verkiezingen worden beheerst door een ongeïnteresseerd electoraat te kweken dat irrationele keuzes maakt. Zo kan dat electoraat worden gemanipuleerd door those who seek power.
In het laatste en tiende principe gaat het erom het gewone volk te marginaliseren. Het volk heeft geen enkele invloed op overheidsbeleid en dat leidt tot ongerichte woede en aanvallen op de zwakkeren in de samenleving. Mensen moeten elkaar vrezen en haten, niet voor elkaar zorgen.


Chomsky verzucht dat we op weg zijn naar een heel nare samenleving en wanneer slechts een enkele samenleving zo ziek is, behoort herstel misschien nog wel tot de mogelijkheden. Maar wanneer de globale gemeenschap er een van hebzucht is, dan ligt slechts ondergang en vernietiging in het verschiet. Chomsky: "Ik denk dat we niet slim genoeg zijn om tot in detail een perfect rechtvaardige en vrije samenleving te ontwerpen". Hij haalt de filosoof John Dewey aan die beweerde dat wij geen deugdelijk functionerende democratische samenleving zullen hebben tot alle instituties zoals productie, commercie, media allemaal onderhevig zijn aan participerende democratische controle.

Chomsky put hoop uit de woorden van de Amerikaanse historicus Howard Zinn (1922 - 2010) die zei dat het enige wat echt van belang was de ontelbare kleine daden zijn van onbekende mensen, zij leggen de basis voor belangrijke gebeurtenissen in de geschiedenis. Zij hebben in het verleden dingen bereikt en zij zijn het die dat ook in de toekomst moeten doen.


Laten we hopen dat Howard Zinn het bij het rechte eind heeft. Zoals gezegd, neem vooral even dat uurtje om naar deze indrukwekkende documentaire te kijken. Betere tv is niet denkbaar!

Nederland moet zich schamen


Nederland is een belastingparadijs, volgens een recent rapport van Oxfam Novib staat ons land zelfs in de top 3 wereldwijd. Volgens hoogleraar internationaal belastingrecht aan de UvA Stef van Weeghel vormen de brievenbusfirma's inderdaad een probleem maar zijn ze op zijn retour. Hij vindt dat het voor bedrijven gunstige vestigingsklimaat in Nederland juist goed is voor de economie. "Landen concurreren nu eenmaal", zegt hij. "Dat kun je prettig vinden of niet".


Anderen weerspreken dat brievenbusfirma's minder populair worden en wijzen erop dat er wel meer gaten zijn die gestopt moeten worden. Esmé Berkhout, belastingdeskundige van Oxfam Novib wijst onder meer op de innovatiebox waarmee bedrijven belastingverlaging voor winst uit innovaties kunnen verkrijgen. Ook daar wordt zeer driftig gebruik van gemaakt.


Van Weeghel mag dan hoogleraar zijn, hij is tevens verbonden aan accountants- en consultantskantoor PwC. Hij lijkt vooral door die bril naar de werkelijkheid te kijken. De schatting is dat arme landen minstens honderd miljard per jaar aan belastinginkomsten mislopen door belastingontwijking van de grote internationale ondernemingen.


Zolang we niet tot ons door laten dringen dat dit hyperkapitalisme van de global players uitsluitend ten goede komt aan de één-procent-elite aan de top van het bedrijfsleven, zolang we blind blijven voor het feit dat de concentratie van rijkdom direct leidt tot de concentratie van politieke macht, zolang we niet wensen te accepteren dat de groeiende ongelijkheid tot steeds meer maatschappelijke onrust zal leiden, zolang blijven mensen als van Weeghel de koers bepalen.

Zulke lieden kiezen voor een volstrekt amorele benadering en zij dienen enkel het belang van het grote bedrijfsleven. De menselijke maat is aan hen niet besteed. Een humane oplossing van het verdelingsvraagstuk moeten we dan ook vooral niet in zulke handen leggen. In de tussentijd schaam ik me voor het land waar mijn wieg stond. Schaamteloze hebzucht lijkt ons motto te zijn geworden.

Bron: Rapport Oxfam Novib: De Nederlandse route. Hoe arme landen inkomsten mislopen via belastinglek Nederland.

zaterdag 10 december 2016

Leugens hebben lange benen: ze zijn hun tijd vooruit


Een vriend attendeerde mij op een artikel van Alex Ross in de New York Times. De titel luidde The Frankfurt School knew Trump was coming. Klik op deze link voor het integrale artikel Alex Ross on Frankfurter Schule.Hubert Smeets had het artikel ook gelezen en schreef er een column over in de NRC van gisteren. Boegbeeld van de Frankfurter Schule was Theodor Adorno die de zogeheten f-schaal ontwikkelde om (de ontvankelijkheid voor) een autoritair regime te kunnen testen. Smeets: "zo'n bewind is kansrijk genoeg als burgers zich aangesproken voelen door nostalgisch conformisme, agressie jegens de ander of zelfs een verlangen de vijand kapot te maken, een afkeer hebben van zelfkritiek en vatbaar zijn voor bijgeloof en andere vormen van projectie van de eigen onmin op de boze buitenwereld".


Ross beargumenteert dat Trump erin geslaagd is met behulp van de oude en vooral de nieuwe media grote delen van het electoraat voor zich te winnen. Nepnieuws speelde en speelt een uitgesproken en grote rol in zijn manipulatief gedrag. Onder het motto' traffic overtroeft ethiek' zijn met name de nieuwe media totaal niet geïnteresseerd in de vraag of iets werkelijk is gebeurd zoals het wordt weergegeven.

In hoeverre de f-schaal een wetenschappelijk verantwoorde manier is om te kunnen meten of een samenleving ontvankelijk(er) is geworden voor een autoritair regime wil ik hier buiten beschouwing laten. Opmerkelijk is wel dat zich een duidelijke trend lijkt af te tekenen waaruit men een groeiende behoefte aan sterk leiderschap zou kunnen afleiden. Wereldwijd.




Nu is sterk leiderschap altijd en onder alle omstandigheden wenselijk. Kijkend naar de wereld om mij heen beschouw ik politici als Obama en Merkel als sterke leiders. Sterk omdat zij een duidelijk moreel kompas hanteren en de waarheid lief hebben. Ze zijn transparant en durven het aan kritisch naar zichzelf te kijken. Het zijn politici met een sterke overtuiging en een visie op wat je een 'ideale samenleving' zou kunnen noemen.


Maar sterke leiders die niet verder komen dan holle frasen zoals "laten we ons land weer groots maken" of "laten we ons land weer aan het volk geven", vertegenwoordigen een heel ander type sterke leider. Het type leider dat ik narcistisch en gevaarlijk noem, omdat ze vroeger of later fascistoïde trekken gaan vertonen. Bekijk voor de aardigheid eens de volgende link "consequences" for criticizing Trump. Bekijk vooral ook de video waarin Wilders helemaal losgaat over zijn veroordeling Wilders heeft lak aan de grondwet.


Wilders legt de bijl aan de wortel van de rechtsstaat, noemt de rechters die hem veroordeelden PVV-hatende D'66ers en knettergek, stelt dat mét hem de helft van het volk ook veroordeeld wordt en verklaart doodleuk zich geen donder aan te zullen trekken van de rechterlijke uitspraak. En herhaalt nog eens dat het volk zich zal herinneren wie aan de goede kant van de geschiedenis stond. Dat zegt een politiek leider die trouw zwoer aan de Grondwet!

Ik zeg het u: die fascistoïde trekken liggen niet in het verschiet, ze zijn nu al waar te nemen. Er is niets nieuws onder de zon, we zijn weer terug bij af.


donderdag 8 december 2016

Hoe "democratisch" Israël de rechtsstaat om zeep helpt


We lezen in de NRC van gisteravond dat de Knesset akkoord is gegaan met een wetsvoorstel dat Joodse nederzettingen op Palestijnse privé-grond legaliseert, Nu vindt de hele wereld, behalve Israël zelf, dat alle joodse nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever illegaal zijn. Het officiële Israëlisch standpunt luidde tot nog toe dat nederzettingen legaal zijn, tenzij ze op grond staan die privé-bezit van Palestijnen is. Nu laat Israël dus zelfs die laatste beperking op het nederzettingenbeleid vallen. De zelfverklaarde democratische staat Israël legaliseert dus diefstal en maakt een einde aan de rechtsstaat. Hoe lang duurt het nog voor Israël officieel afscheid neemt van de tweestatenoplossing?


Maar er is veel meer aan de hand in Israël. De kunstenaar Itay Zalait maakte een goudkleurig beeld van de luxueus levende minister-president maar dat werd door burgers vernield na een tirade van de Israëlische minister van cultuur, Miri Regev. Die mevrouw, van Marokkaans joodse komaf, moet weinig van kunstenaars hebben, ze noemt hen "een arrogante, hypocriete, konkelende en ondankbare kliek", die overwegend links is in haar ogen. En kunstenaars die weigeren op te treden in de illegale nederzettingen zijn in haar ogen niet loyaal aan de staat Israël. En tot slot (nu ja, dit verhaal is nog lang niet aan zijn einde) lezen we in de NRC van 6 december dat zij haar 'culturele oorlog' in het bijzonder richt op joden uit (Oost) Europa die van oudsher de artistieke en intellectuele elite vormen in Israël.


Deze mevrouw kent haar eigen geschiedenis niet. Ze vergeet even dat het de Poolse joden waren, Menachim Begin voorop, die aan de wieg stonden van het huidige Palestina. Een culturele oorlog voeren tegen je eigen kunstenaars leidt vroeger of later tot Entartete Kunst! Voor Miri Regev is dat klaarblijkelijk geen enkel probleem.


Verbluffende dans op onvergetelijke muziek


Iedere keer weer realiseren we ons dat we te weinig het theater bezoeken. Als er één plaats is waar je inspiratie op kunt doen naast het museum, dan is het wel het danstheater. En in de wereld van vandaag is dat theater onontbeerlijk. Des te navranter is de gedachte dat ook het theater getuchtigd moet worden door de markt. Maar daarover wil ik het hier nu niet hebben.

Wij bezochten de voorstelling Symbolen van het Nederland Dans Theater, NDT2 om precies te zijn. De kweekvijver voor jonge dansers maar voor ons  in niets te onderscheiden van de eredivisie van het ballet in Nederland. De voorstelling staat in het teken van symbolen, zowel in de dans als in het werk van Jeroen Bosch. De laatste zult u overigens niet terug vinden in de drie balletten want het gaat hier om wel heel erg vrije associaties.


Wat een verbluffende ervaring bleek deze voorstelling! In Some other time werd een spel van beweging gespeeld, door dansers en bewegende panelen op het podium. Een prachtige choreografie van Sol León en Paul Lightfoot. "Zoals ansichtkaarten die vanuit onze geschiedenis naar de toekomst worden verstuurd en weer terug naar het heden", schrijven de choreografen. Een reeks mijmeringen met een hoog abstractieniveau. Ongekend en fascinerend hoe de dansers lichaam en mimiek inzetten om hun verhaal te vertellen.




Het tweede ballet Humpback Runner is van Jirí Pokorný en speelt zich grotendeels af in een schaars verlichte cirkel op een groot en duister podium. Een eindeloze stroming van tijd en ruimte wil de choreograaf ons laten zien. Ook hier dus geen concreet verhaal of anekdote. Desalniettemin begint de voorstelling met enkele donderklappen, gevolgd door het fors versterkte geluid van marcherende troepen, op weg naar een, ja naar wat? Een strafexpeditie? We weten het niet maar het verhaal gaat ondertussen verder. En ook hier weer waanzinnig mooie dans van uiterst bedreven dansers, onder meer op het prachtige Does not suffice van Joanna Newsom.




Hoe is dat nog te overtreffen, vraag je je af wanneer het laatste ballet op het programma staat. Maar het hoogtepunt van de avond moest nog komen. Out of breath van Johan Inger. Een verhaal over leven en dood waarin een bijna gezonken schip, de voorsteven steekt nog boven het water uit, het ankerpunt vormt. Hieromheen wordt een werkelijk betoverend ballet uitgevoerd dat mij kippenvel bezorgde. Ik mag mijzelf geen balletkenner noemen maar dat verhindert mij niet er bovenmatig van te genieten. Wat een schitterende voorstelling! En dat komt mede door de muziek van Jacob ter Veldhuis (het derde strijkkwartet) en het hallucinerende vioolspel van Lajko Felix en het Vonósnégyes String Quartet. Beluister de laatste maar eens op de volgende link Lajko Felix, Koncert '98



Heeft u misschien behoefte aan een onvergetelijke ervaring? Aan een avond waarop u zich laat onderdompelen in een andere wereld dan u gewend bent, met een beeldtaal die u niet vaak te zien krijgt, met muziek die u overrompelt? Ga dan naar deze voorstelling, u zult er geen spijt van krijgen. Dit is ballet van een ongekend hoog niveau, hypnotiserend, hallucinerend, verbluffend en overrompelend. Als al deze kwalificaties niet genoeg zijn om u te overtuigen, dan bent u reddeloos verloren.