Het geheime leven van vissen

Eerder kondigde ik al Het geheime leven van vissen aan, een werkelijk schitterend boek van Jonathan Balcombe, een Amerikaanse bioloog en etholoog. Een van mijn anonieme criticasters beschuldigde mij van een ongenuanceerde weergave van de werkelijkheid. Welnu, u vindt een uitgebreide en zeer genuanceerde boekbespreking op www.ennonuy.com, onder de B van Balcombe uiteraard.

Beter nog ware het als u zich dit boek zelf aanschafte. Zelfs als je in je normale leven weinig op hebt met vissen is dit een werkelijk fascinerend boek. Over vissen die vijftig keer ouder zijn dan homo sapiens. Er zijn 33.249 soorten vissen in 564 families en 64 ordes beschreven. De centrale vraag die Balcombe zich stelt is hoe het toch komt dat wij de neiging hebben vissen buiten ons morele engagement te houden. Een vraag die hij op de laatste pagina's van zijn formidabele boek beantwoordt. En in de tussenliggende 320 pagina's ben je ongelooflijk veel wetenswaardigs te weten gekomen over de zwemmende soort waar wij allemaal uiteindelijk van afstammen.

Ik ga al die verbijsterende eigenschappen en vaardigheden van vissen niet opnoemen hier. Daarvoor moet u het boek maar lezen. Een direct gevolg van lezing van dit boek is dat hier ten huize het aandeel vegetarisch in onze dagelijkse maaltijden zeer fors is toegenomen. Je realiseert je dan wel dat het eten en genieten van vlees en vis zodanig in je systeem zit dat je er moeilijk afstand van neemt. Het blijft heerlijk immers. Maar fout is het wel. Zoals we ook genieten van een Indian Summer, terwijl we donders goed weten dat diezelfde Indian Summer een voorbode is van iets dat heel weinig vreugde zal brengen.

Overheidsingrijpen in de persoonlijke leefsfeer

Een alarmerende kop boven een artikel in de Volkskrant: de overheid wil na de sigaret ook de verkoop van drank, vet en suiker aan banden leggen. De tabaksindustrie schreeuwt moord en brand en verwijt de overheid de privacy van volwassen burgers met voeten te treden.

Ik heb zelf jaren lang gerookt en consumeerde in mijn hoogtijdagen drie pakjes Marlboro op een dag. Anders gezegd: ik rookte 24/7. Sinds 1989 ben ik clean en taal er niet meer naar maar moeilijk was het wel. De ontwenningsverschijnselen waren even hevig als de gewenningsverschijnselen. Maar dat is geschiedenis nu.

Maar ook alcohol moet er een keer aan geloven en dat baart mij ernstige zorgen. Het probleem is natuurlijk dat wetenschappelijk wel aangetoond zal kunnen worden hoe schadelijk alcohol wel niet is. En als zorgkosten teruggedrongen kunnen worden door het ontmoedigen of zelfs verbieden van de consumptie van producten die die zorgkosten doen stijgen, dan is daar weinig tegen in te brengen. De zorgkosten worden immers voornamelijk uit belastingopbrengsten betaald.

Tabak onderscheidt zich van alcohol door het gegeven dat anderen meeroken en dus ongevraagd en ongewild mede risico lopen. Als ik mijn favoriete whisky drink heeft niemand daar last van en ikzelf al helemaal niet want het is een puur genot om van een mooie whisky te genieten. Ik vermoed dat ik zo ongeveer een kwart van alle whisky destilleerderijen in Schotland heb bezocht in de afgelopen jaren en er zijn heel wat single malts die, mits enigszins betaalbaar, de weg naar mijn keelgat hebben gevonden. Maar die Japanse Nikka Coffey Grain is toch wel een van mijn favorieten! Ik ben blij dat ik al zo oud ben dat ik mijn genieten van een goede whiskey vermoedelijk nooit zal hoeven op te geven. Het zal wel een steeds duurdere hobby worden, vrees ik.

Waarom Saudie Arabië ongestraft zijn gang mag gaan

Bovenstaande illustratie (afkomstig van Sipri OEC) (als u erop klikt wordt hij uitvergroot) geeft exact aan waarom het meest verderfelijke regime op deze aarde straffeloos zijn gang mag gaan. We staan erbij en kijken er naar. Onze minister van financiën zegt een conferentie af, daar zullen die Wahabieten van schrikken!

Maar die perverse Saudi's hebben iedereen bij de ballen: ze kopen van iedereen karrenvrachten aan wapens en ze zijn de belangrijkste olieleverancier ter wereld. Kroonprins MbS kan doen en laten wat hij wil, zelfs een barbaarse en brute moord plegen. De onbeschaamdheid om die moord eerst dagenlang te ontkennen om vervolgens de schuld te geven aan een paar overijverige maar ongehoorzame Saudi ambtenaren, terwijl inmiddels duidelijk is dat de moord is gepleegd door de nauw aan MbS gelieerde autopsie-expert Salah Muhammad al-Tubaigy! Ik hoef hier de weerzinwekkende details van de moord niet te herhalen, die vindt u wel in de kranten.

Salvini is een gewetenloze racist

Lees het bericht in de Volkskrant onder de titel "Dit gebeurt er als de Italiaanse vicepremier Salvini zijn gewetenloze trollen op je afstuurt". Het is een ziekmakend relaas over de manier waarop de Italiaanse populist trollen inzet om hem onwelgevallige burgers lastig te vallen en kapot te maken. Het is het relaas van de Italiaan Raffaele Ariano die zich stoort aan een conductrice die in de trein de passagiers als volgt opriep: ‘Ik verzoek passagiers geen kleingeld te geven aan bedelaars. En aan alle zigeuners: stap uit bij de volgende halte want we zijn helemaal klaar met jullie tuig.’
Ariano maakte de fout hiertegen formeel bezwaar in te dienen bij de Italiaanse spoorwegen en dat kwam hem op de toorn van Salvini te staan, die het zonder omhaal van woorden opnam voor de conductrice.

Hoe het verhaal verder gaat, moet u zelf maar lezen, het artikel is eenvoudig te vinden. Het is een ziekmakend verhaal over een politicus die zich als een gewetenloze doortrapte racist meent te mogen gedragen. Dat is dus  het nieuwe amorele en gewetenloze type populistische politicus aan wie de Italianen hun stem hebben toevertrouwd. En ik maar denken dat je niet dieper dan Berlusconi zou kunnen zinken. 

In de tussentijd heeft het Italiaanse parlement de begroting van Di Maio en Salvini goedgekeurd en dus ingestemd met de extra uitgaven van 37 miljard. We zullen zien wat de komende maanden ons gaan brengen.

De Italianen laten zich gek maken

Di Maio en Salvini hebben een ontwerpbegroting ingediend waarmee het Italiaanse begrotingstekort op 2,4 in plaats van de beloofde 1,6 procent uitkomt. De oorzaak van deze overschrijding? De Italiaanse populisten trekken 37 miljard extra uit om de pensioenleeftijd (!) en belastingen te verlagen.

De Italianen steven doelbewust af op een keiharde confrontatie met de EU. Maar voordat de trage molens van Brussel hun terechte toorn over deze Italiaanse middelvinger hebben omgezet in daden, worden die knettergekke Italianen wel met de financiële markten geconfronteerd.

Investeerders zullen meer rente op leningen verlangen, de bankkoersen zullen dalen, spaarders zullen hun geld opeisen en voor je het weet sneuvelen er een paar Italiaanse banken. Dan zijn de rapen gaar, Italië zal geen toegang meer tot de financiële markten hebben, simpelweg omdat het de afgesproken begrotingsregels niet wenst te respecteren.

Wie wil dit nog verantwoordelijke politiek noemen? De populisten gaven Brussel al de schuld van het instorten van een brug in Genua. En ook nu beschuldigt Salvini de EU ervan bewust paniek te zaaien op de financiële markten. Maar de Italiaanse burgers zullen niet eeuwig in de leugenachtige sprookjes van Salvini blijven geloven. Er komt vast en zeker een moment dat de Italianen een beroep moeten gaan doen op het Europese noodfonds maar dat is lang niet groot genoeg om een failliet Italië te redden. Na de Brexit een Italiaans fiasco? Het heeft er alle schijn van.

Een terechte Nobelprijswinnaar?

De Nobelprijs voor economie ging dit jaar naar de Yale-econoom William Nordhaus, vanwege zijn integratie van klimaatverandering in macro-economische analyses. Bijzonder hoogleraar milieufilosofie Marc Davidson plaatst in de NRC van dit weekeinde enkele niet mis te verstane kanttekeningen bij deze toekenning.

Nordhaus levert ons een temperatuurstijging van tenminste 3 graden op, omdat deze econoom heeft berekend dat de kosten van klimaatbeschermende maatregelen niet tegen de baten op zouden wegen. Nordhaus is geen klimaatscepticus maar heeft eigenlijk twee redenen voor zijn opmerkelijk standpunt. De eerste is dat de baten van klimaatmaatregelen van vandaag veelal pas na decennia optreden. En daar komt bij dat mensen minder belangstelling hebben voor de toekomst dan voor het heden, aldus Nordhaus. En economen hebben die kortzichtige voorkeuren te respecteren, aldus de econoom.

Daarmee kent Nordhaus aan toekomstige generaties een veel lagere waarde toe dan de generatie waar hij zelf deel van uitmaakt. Mensen die wel oog willen hebben voor de belangen van onze kinderen en kleinkinderen noemt Nordhaus elitair en paternalistisch. Afwegingen tussen heden en toekomst zouden we in zijn ogen alleen mogen afmeten aan vertoond gedrag op de kapitaalmarkt.

Dat gewone burgers op die kapitaalmarkt geen enkele rol spelen en daar dus ook hun voorkeur voor de toekomst niet kenbaar kunnen maken, daar gaat Nordhaus gemakshalve aan voorbij. Dus wat het Nobelprijscomité nu bewogen heeft om juist aan deze econoom een zo prestigieuze prijs toe te kennen is een groot raadsel. Noch de mens, noch de aarde, noch het klimaat is hiermee gediend. Integendeel, in de ogen van Nordhaus zijn alle klimaatbeschermende maatregelen economisch inefficiënt omdat hij met enorme oogkleppen op alleen naar de kapitaalmarkt kijkt. Wat dat met integreren van klimaatverandering in macro-economische modellen van doen heeft mag Joost weten.

Nordhaus erkent slechts één motto": na mij de zondvloed. Het zou mij niet verbazen als hij geen kinderen zou blijken te hebben.

Het godsbewijs?

De NRC organiseerde een essay-wedstrijd rond het thema "Is er in de wetenschap ruimte voor religie?" Winnaar van deze wedstrijd werd  René van Woudenberg, hoogleraar Geesteswetenschappen aan de Vrije Universiteit Amsterdam. De titel van het winnende essay luidt "God bestaat, er is bewijs".

Dat maakt meteen nieuwsgierig. Ik schets in het kort de redenatie van van Woudenberg.  Hij begint met de vaststelling dat  de fysische werkelijkheid grote orde vertoont, dat er wetmatigheden en patronen zijn, op micro-, macro- en meso-niveau. Die wetmatigheden laten zich  wiskundig en rationeel beschrijven. Die ordelijkheid zelf lijkt echter niet wetenschappelijk bewezen te kunnen worden. En waarom niet? Omdat wetenschappelijke verklaringen die orde wel eerst moeten veronderstellen om überhaupt iets te kunnen verklaren.
Dan introduceert van Woudenberg het merkwaardige postulaat: dat de wereld een hechte ordening vertoont is het bewijs van een  god (Woudenberg schrijft voortdurend God maar ik weiger die hoofdletter te gebruiken) die rationeel is en orde wil en schept.
Van Woudenberg geeft toe dat het een flinterdun bewijs is maar niet irrationeel want ze komt voort uit een rationele nieuwsgierigheid die de gehele wetenschap in gang en vlam zet.

Tja, het blijft natuurlijk een uiterst merkwaardige redenering waarbij van Woudenberg volkomen voorbij gaat aan enkele cruciale kenmerken waardoor wetenschap zich onderscheidt van geloof, mystiek en ander paranormaal gerommel. Het belangrijkste punt is wel dat elk postulaat toelaatbaar is, mits experimenteel kan worden aangetoond dat het postulaat overeind blijft en mits die experimenten herhaalbaar zijn en gevalideerd kunnen worden.

Korthof merkt in zijn blog ten aanzien van het thema 'orde in de natuur' terecht op dat de vraag naar orde betekenisloos os als je dat begrip niet eerst goed definieert; en je kunt - stelt hij - orde altijd zo definiëren dat je altijd orde in de natuur vindt. Desnoods met de chaostheorie. Welnu, van Woudenberg beperkt zich in zijn essay tot de constatering  dat de fysische werkelijkheid grote orde vertoont. En hij laat daarop de dubieuze vaststelling volgen dat wetenschappers die orde niet kunnen verklaren.

Ik beschouw de denkrichting die van Woudenberg voorstelt niet als een no-go zone maar met wetenschap heeft het niets van doen. Hij veronderstelt dat hij sterk staat in zijn redenatie omdat we de big bang en het elektron ook niet kunnen waarnemen. Maar hij vergeet dat de big bang wordt afgeleid uit het gegeven dat het heelal wetenschappelijk bewezen uitdijt (en inmiddels weten we dat die uitdijing doorgaat met ongekende snelheid en niet tot staan gebracht lijkt te worden). En ook vergeet hij dat we het elektron weliswaar niet kunnen waarnemen maar wel experimenteel is aangetoond, aan de hand van herhaalbare en daarmee verifieerbare experimenten.

Zijn redenatie luidt kortom: als er wetenschappelijk bewijs is voor het niet met het menselijk oog waarneembare elektron dan is daarmee het bewijs voor een niet waarneembare, orde wensende god geleverd. Willen we dit echt wetenschappelijk noemen? Als dit essay de winnaar is, moet het niveau van die andere 99 essays wel heel belabberd zijn. Mijn konklusie? Apekool!

#MeToo

Opvallend vaak hoor ik om me heen een soort vermoeid zuchten als het om vrouwonvriendelijk gedrag gaat. Het bontst maakte het Youp van 't Hek met zijn column in de NRC over Kavanaugh. In de NRC van deze week staat een uitstekend artikel van Joyce Roodnat, dat ik u van hart kan aanbevelen. Ik volsta hier met twee citaten uit haar artikel en volgens mij moeten mannen daar gewoon eens goed over nadenken.

#MeToo bestond nog maar half of het werd al afgedaan als een preutse samenzwering, aangevoerd door mannenhatende vrouwen die zich keren tegen erotiek en seks. God verhoede. Daar gaat het hier niet om. #MeToo is juist vóór erotiek, maar wel naar de zin van beide partijen. Wie zegt dat #MeToo preuts is, is een erotische onbenul. Mannen die vrouwen te na komen omdat ze menen dat dat hoort bij man zijn, zijn klassieke ouwe rukkers. Alleen met zichzelf bezig. Au fond impotent, want niet geïnteresseerd in goeie seks.

De meeste mannen en vrouwen spelen het spel van flirten en liefde, ze weten hoe dat moet, ze vinden het leuk. Ze kunnen elkaar dwarszitten en verdriet doen, maar ze komen elkaar niet te na. De machtsmisbruikende aanranders zijn de afwijking. Zij bezorgen mannen een slechte naam, tegen hen keert #MeToo zich. Zonder ontzag voor tradities, zonder respect voor reputaties, zonder geduld met quasi-biologische argumenten die mannen vastnagelen als jagers en vrouwen als prooi.

Henk Breukink moet zich heel diep schamen

En met die titel houd ik me in en blijf ik beschaafd want ik heb heel andere kwalificaties in gedachten voor deze ING commissaris. Breukink is van mening dat het parlement door haar "hardvochtige" taal aan het adres van ING het maatschappelijk wantrouwen tegenover het bedrijfsleven voedt. Ook suggereert Breukink dat politici uit eigenbelang voor een hoge toon kiezen en dat ze daarbij anticiperen op de publieke opinie.

In een uitgebreid interview in de NRC van vandaag mag commissaris bij de ING Henk Breukink even lekker van zich afblazen. Denkt u nu echt, mijnheer Breukink, dat ik mijn persoonlijke reactie op de wantoestanden bij de criminele vereniging waar u geacht wordt toezicht te houden, zou laten afhangen van wat een politicus vindt? U begrijpt niets van de samenleving en leeft lekker en vorstelijk betaald in uw eigen bubble.

Als de NRC hem vraagt of hij zichzelf aanrekent wat er mis is gegaan, antwoordt deze blaaskaak: "Dat vraag ik me al maanden af. Ik ben er nog niet uit. Je kunt bij ING zomaar zeven partijen noemen die mogelijk verantwoordelijkheid dragen als iets niet helemaal goed is gegaan: de mensen bij de afdeling compliance, het management, het bestuur, de interne en externe accountant, toezichtouders, en wij als commissarissen". Ja het is wat! Hij denkt al maanden na over de vraag of hij iets had moeten zeggen. Want van een ding kunnen we zeker zijn: deze toezichthouder wist al maandenlang van het witwassen door zijn criminele vereniging.

Ziet u het wegduikgedrag van deze onuitstaanbaar arrogante kwast? Als de NRC volhoudt en vraagt: "wij willen weten hoe u uw rol ziet", antwoordt deze nonvaleur "Daar wil ik het niet over hebben. Het gaat me om de andere kant van het verhaal. Ik mis de nuance die staat tegenover de bashing. De oplossing in plaats van het straffen en beschuldigen".

Het is werkelijk te gek voor woorden. De oplossing, mijnheer Breukink? Om te beginnen moeten u en uw mede-commissarissen evenals de CEO van de bank, mijnheer Hamers, met onmiddellijke ingang op straat gedonderd worden. U deugt niet en bent niet geschikt voor uw taken. De ING is een systeembank en toen het echt fout ging bij de banken, mocht de belastingbetaler opdraven. Daarnaast ben ik rekeninghouder bij die bank en ik heb bepaald niet het gevoel dat u mijn belangen weet te behartigen.

Laten we mijnheer Breukink met zoveel mogelijk kabaal aan de schandpaal nagelen! Om te beginnen: zo ziet hij er dus uit.

Solid Pod

Hij wordt wel de godfather van het world wide web genoemd, Tim Berners-Lee. En met afgrijzen stelt hij vast het internet iets heel anders dreigt te worden dan wat hij ooit had beoogd en gehoopt. Het internet is stuk en dat komt vooral doordat een handjevol kolossale megabedrijven het internet over heeft genomen. Deze 'big five' stellen allerlei diensten grates ter beschikking aan gebruikers in ruil voor hun data. De grote monopolist wordt daarmee eigenaar van de data en beoaalt daarmee in belangrijke mate welke ideeen en meningen worden gezien en gedeeld. Overigens, u kent ze wel, die big five: Amazon, Google, Facebook, Apple, Alfabet en Microsoft.

Om hier tegenwicht aan te bieden is Berners-Lee een nieuwe onderneming begonnen, Inrupt. Zijn motto: The future is so much bigger than the past. Met deze nieuwe onderneming wil hij die grote monopolisten dwars zitten waar het hen het hardst raakt: data. Inrupt heeft een soort digitale kluis gemaakt, Solid Pod waarin mensen hun data, filmpjes, foto's enzovoorts op kunnen bergen. Daarmee blijft de gebruiker zelf eigenaar van zijn data.

Om in de gaten te houden, zo'n solid pod. Het zou zo maar een perfecte tegenhanger kunnen zijn van die bedrijven waarvan we de afgelopen maanden gezien hebben hoe machtig en corrupt ze zijn geworden door de monopoliepositie die ze hebben weten te verwerven.