Totum pro parte

In een kort essay in de NRC van dit weekend schetst Benno Barnard hoezeer Europa het christelijk gedachtegoed en een christelijke ethiek en moraal in haar DNA heeft en dat het onzinnig is ons daarvan te distantiëren, het christendom nu af te doen als een verwerpelijke ideologie. De titel van het essay luidt: "Je bent christelijk Europa, kijk niet weg". De aanleiding voor dit essay is de brand in de Notre Dame in Parijs.

Zoals gebruikelijk schrijft Barnard ook dit essay in de van hem bekende, prachtige taal. "Het heeft geen enkele zin te loochenen dat het merg van onze beschaving christelijk is", schrijft hij en ik ben dat met hem eens. Niemand kan zijn verleden ongedaan maken, ik wil dat niet eens. En het herschrijven van de geschiedenis door symbolen daarvan te verwijderen die nu op grond van nieuwerwetse inzichten heel anders worden geïnterpreteerd dan destijds, dat is ook in mijn ogen bizar. Van mij mag de J.P. Coenstraat zo blijven heten en hoeft er geen enkel standbeeld verwijderd, laat staan vernietigd te worden. Beeldenstormen zijn er in het verleden genoeg geweest, laten we met die onzin maar ophouden. Maar er is niets op tegen bij een standbeeld of een straatnaambordje te vermelden dat de waardering van het verbeelde in de loop van de geschiedenis aan verandering onderhevig kan zijn.

Barnard stoort zich aan Hugo Claus die een kerk zou willen dynamiteren en aan een recensente van een Vlaams blad die in de muziek van Messiaen een bedenkelijke christelijke ideologie hoort. Dat zijn uitwassen natuurlijk, van dwaalgeesten bovendien. Ik acht mijzelf, geboren, opgeleid en opgevoed als katholiek, niet langer behorend tot enige denominatie, godgeloof is aan mij niet besteed. Ik zal mijn afkomst en geschiedenis echter nooit verloochenen. Maar de westerse zelfverwerping waar Barnard melding van maakt, die zie ik niet. En het doet me ook pijn te lezen dat de door mij zo gewaardeerde schrijver zich hier in het koor van die reïncarnatie van Oswald Spengler, u weet wel, die vrouwenhatende, zichzelf als de grootste intellectueel van Nederland beschouwende narcist begeeft.

Ja, Europa verkeert in de ban van het populisme, overal staan rattenvangers op en ze weten met welk deuntje zij de burgers achter zich aan kunnen verzamelen. Daar komt niets goeds van, zoveel is zeker. Maar daar wil ik het hier en nu niet over hebben. Ik heb nog een paar kritische opmerkingen aangaande het essay van Benno Barnard. Zo schrijft hij dat de Notre Dame is afgebrand. Ik snap dat die voorstelling van zaken goed past bij de metafoor die hij toe wil passen. Maar overeenkomstig de werkelijkheid is het niet. De werkelijkheid is dat het dak en een honderdvijftig jaar oude torenspits zijn afgebrand. Had die volslagen idioot uit het Witte Huis de bluswerkzaamheden geleid, ja dan zou de Notre Dame afgebrand zijn.

Een kathedraal is geen gebouw dat bij de oplevering stolt in graniet, nee, een kathedraal blijft een levend organisme. En ook deze Notre Dame zal weer worden opgebouwd. Het geld is er al dankzij een paar puissant rijke Franse families die tegen elkaar op gingen bieden om elkaars patriottisme te overtreffen. De kathedraal van Chartres brandde af in de jaren 743, 858, 962, 1020 en 1194. En desondanks staat er nu in Chartres nog steeds een prachtige kathedraal. De Franse regering heeft een internationale prijsvraag uitgeschreven voor de herbouw, dus er is geen enkele reden om aan te nemen dat we straks 'slechts' een replica te zien krijgen. We hoeven dus niet te vrezen voor een herhaling van Viollet-le-Duc. Hulde aan Macron, kortom.

"Het wordt tijd dat Europa in het reine komt met zichzelf en zijn geschiedenis, die even verwerpelijk als grandioos is, maar niet met terugwerkende kracht corrigeerbaar", schrijft Barnard. Met het laatste deel van deze zin ben ik het volmondig eens maar waaruit leidt hij af dat Europa niet in het reine met zichzelf en zijn geschiedenis zou leven? Wat ziet hij dat mij ontgaat? Wij moeten vooral, zegt hij, onze oorspronkelijke noties van schoonheid en ethiek leren aanvaarden en waarderen. Maar ook hier, vrees ik, klinkt hij te zeer als die bekende narcist die aan een spiegel genoeg heeft om te leven.

Ik wil niet met de rug naar de toekomst staan en teruggevoerd worden naar tijden waarin de problemen van vandaag nog helemaal niet bestonden. De oplossing ligt niet het achteromkijkende 'toen' maar in het vooruitziende 'daar'. Ik houd van Europa en verdiep mij in haar geschiedenis maar ik geloof vooral in het Europa dat in ons verschiet kan liggen. We hebben een lange weg te gaan maar met een met het verleden gevoede visie kunnen we een betere toekomst realiseren. Die ambitie moeten we altijd blijven koesteren!

Over roaming en de Brexit

Sinds 2017 kunnen we als Europeanen, zolang we binnen de EU blijven tegen binnenlands tarief bellen, sms-en en internetten. Roaming kost ons dus niets. Maar nou willen die rare Britten per se de EU verlaten en dat betekent dat kosteloze roaming voor hen geschiedenis wordt.Nu hebben de Britten uitgerekend - zo lees ik vandaag in de Volkskrant - dat zij als ze weer voor die roaming moeten gaan betalen in een paar weken tijd meer zullen uitgeven dan het hele Britse lidmaatschap van de EU per jaar kost!

Ik vertrouw er maar even op dat de Volkskrant hier een factchecker op los heeft gelaten. De Britse burger krijgt dus de rekening gepresenteerd, bovenop alle andere financiële gevolgen van hun versmade Alleingang! Hier heb ik Farage en Johnsons nooit over gehoord.

Gabriela - Verano en la Pampa

BREXIT Nigel Farage update: "I want peaceful political revolution, I'll ...

Claudio Magris

In de Volkskrant van gisteren staat een prachtig interview met Claudio Magris (1939), schrijver, filosoof, vertaler en recensent. Waren er maar meer van zulke interviews, en dat is natuurlijk ook te danken aan de interviewer, in dit geval Edwin Krijgsman.

Magris is een man van taal, van nadenken en vooral van nieuwsgierigheid. Hij haalt Umberto Eco aan die ergens stelt "dat het de kunst is geen apocalittico te worden, een doemdenker die jeremieert over de teloorgang van de oude, vertrouwde wereld, maar ook geen integrato, een passieveling die alles ondergaat en vergoelijkt omdat het nu eenmaal hoort bij de moderne tijd. We lezen vandaag de dag geen Erasmus meer, maar ook belangrijke schrijvers uit het nabije verleden zijn al volkomen vergeten. Alzheimer is tegenwoordig een ziekte van jonge mensen, het is blijkbaar niet erg meer als je niet weet wat de Tweede Wereldoorlog is. Terwijl ik ervan overtuigd ben dat nieuwsgierigheid geen slechte eigenschap is."

Ik heb zijn prachtige boek Donau hier weer uit de kast getrokken en inmiddels ook Blindelings, Het museum van oorlog en het zojuist verschenen Momentopnamen besteld. Dat worden weer heerlijke leesuren!

Ratzinger moet zijn mond houden

Paus Benedictus XVI was de eerste paus die bij leven aftrad. Hij verklaarde toen zich terug te zullen trekken en zich niet meer in het openbaar te bemoeien met het bestuur van de katholieke kerk. Maar die zelfverkozen stilte heeft hij nu doorbroken. En hoe! Volgens deze voormalige paus, thans door het leven gaand als Aloisius Ratzinger, is het misbruik binnen de kerk veroorzaakt door de seksuele revolutie in de jaren zeventig van de vorige eeuw, door progressieve theologen en door de secularisering van de samenleving.

Hij gaat daarmee geheel voorbij aan het gegeven dat het misbruik in de kerk al plaatsvond ver voordat die seksuele revolutie uitbrak, ver voor er progressieve theologen bestonden en ver voor de secularisering van de samenleving optrad. Sterker nog, het misbruik in de kerk is naar mijn stellige overtuiging net zo oud als de kerk zelf, alleen niet aan te tonen vanwege het ontbreken van historisch bewijsmateriaal.
De kerk was weerloos tegen de veranderingen in de samenleving, dixit Ratzinger, doordat de katholieke moraaltheologie instortte. En die progressieve theologen plaatsten vraagtekens bij normen waar volgens de leer van de kerk nooit van afgeweken mag worden.

Het is ronduit beschamend dat deze prelaat zijn mond weer opendeed om zich met klinkklare nonsens in een debat te mengen waar zijn opvolger een heel andere weg is ingeslagen. Anders gezegd: Ratzinger kletst uit zijn nek, desavoueert zijn opvolger en plaatst ook nog eens mensen als Schillebeeckx en Kuitert en nog velen met hen in de beklaagdenbank. Hij moest zich diep schamen.

Progressieve theologen zijn bepaald geen aanjagers van de seksuele revolutie geweest, zij hebben slechts hun uiterste best gedaan om de kerk dichter bij de mensen te brengen in plaats van andersom. En dat de kerk weerloos was tegen maatschappelijke veranderingen is misschien juist maar op een geheel andere manier dan Ratzinger hier bedoelt. De kerk heeft die maatschappelijke veranderingen niet tegen kunnen houden, dat is de werkelijkheid.

Maar als die kerkelijke leer zo heilig was, waarom zijn de uitdragers van gods leer zich dan zo te buiten gegaan aan dat weerzinwekkende misbruik? En nogmaals, niet alleen maar sinds de jaren zeventig maar al eeuwen lang. Gelukkig leven we nu in een samenleving waarin het de kerk niet langer lukt dat misbruik onder het kleed te vegen.

Ik zou Aloisius Ratzinger dringend willen aanraden zijn mond te houden en zijn opvolger niet voor de voeten te gaan lopen. Zijn oprisping is absurd, verbijsterend en abject.

Brexit: opnieuw uitstel

In mijn vorige post ziet u Patrick O'Flynn die ons waarschuwt: "Lock us in and we'll be your worst nightmare". Altijd fijn, zulke politici. Dit is geen onverholen maar een direct dreigement dat de Britten alles zullen doen om de EU te frustreren wanneer ze gedwongen worden mee te doen aan de Europese verkiezingen in mei aanstaande. Een schande, zulke politici. Applaus kreeg hij dan ook slechts van een handjevol jaknikkers uit eigen gelederen.

May verzocht opnieuw uitstel en sloot haar smeekbede af met de fijne woorden: so that we can go on into our brighter future. Wat mij betreft had de EU haar verzoek om uitstel af mogen wijzen. De Britten willen echt van ons af, donder dan maar op. Maar tegelijkertijd wil de EU koste wat het kost voorkomen dat iemand ooit de EU ervan kan beschuldigen de Britten eruit gegooid te hebben. En dat is terecht en dus werd er opnieuw uitstel verleend.

Nu moeten de Britten dus gedwongen meedoen aan de Europese verkiezingen voor een EU waar ze geen deel van uit willen maken. Volkomen terecht dat de Fransen hier lang verzet pleegden. Dat verzet heeft geleid tot een extra voorwaarde in het verleende uitstel, namelijk dat de Britten geen enkele actie zullen ondernemen die de EU in gevaar zou kunnen brengen. Want er zijn genoeg Britten die klaar staan om zoveel mogelijk zand in de Europese machine te gooien, denk aan Johnson, zie O'Flynn. Wat mij betreft hadden die extra voorwaarden veel zwaarder en explicieter geformuleerd mogen worden.

Intussen denkt May nog steeds dat ze uiterlijk 22 mei aanstaande overeenstemming in het Britse parlement heeft bereikt over de Brexit, zodat die Europese verkiezingen aan hen voorbij kunnen gaan. Ik hoop het, niet voor haar maar voor de EU. Ik heb echt meer dan schoon genoeg van die Britten en hun arrogantie. Ik kom graag in Groot Brittannië en zal er rond blijven reizen en voor de Britten zal ik altijd wel een merkwaardig soort sympathie blijven koesteren. Maar ze zijn als Europeanen definitief door de mand gevallen. We zijn terug in 1946 toen Churchill al een verenigd Europa aankondigde, maar wel zonder de Britten. De arrogantie van die woorden heeft dat volk nooit verlaten.

BREXIT, UK MEP threatens Juncker: "Lock us in and we will be YOUR WORST ...

Lacherig doen over de Brexit is misplaatst

Vandaag vergadert de Raad van Ministers van de EU over het uitstelverzoek van May. Dat uitstel gaat er wel komen, niemand heeft er belang bij de Britten voor het blok te zetten dat alleen nog ruimte voor een no-deal open laat, hoe graag een deel van de Tory-aanhang dat misschien ook zou willen.

De rijzende ster in ons politieke firmament, over wie Heleen Mees vandaag in de Volkskrant een prachtige column schreef, slaagt er keer op keer in op een irritant hautaine manier de problemen rond de Brexit compleet weg te lachen. Die veronderstelde chaos, waartoe de Brexit zou leiden, is een hoax van politici en media. Dat het Britse parlement nu al maandenlang in opperste verwarring verkeert zegt volgens hem niets en betekent zeker niet dat er onzekerheid en chaos heerst in de Britse samenleving.

En hij voegt daar dan meteen aan toe dat hij niets van de EU moet hebben en dat hij er alles aan zal doen ook ons land uit de EU los te weken. Zodat we als een zelfstandige natiestaat verder kunnen en handelsverdragen kunnen sluiten op bilateraal niveau met wie we maar willen. Nee, dat gaat niet van de ene op de andere dag, maakt u zich geen zorgen, FvD gaat - als het eenmaal aan de macht is - een referendum voor een Nexit organiseren en als het volk het wil, zal hij, onze grote leider, de rattenvanger van het Binnenhof, dit land met zijn linksige onderwijzers, eenzijdige media, partijkartel en de-tijdgeest-niet-begrijpende architecten uit de EU leiden.

Het zal zo'n vaart niet lopen, denkt u? Ik denk daar anders over, het scenario waarin deze non-valeur onze nieuwe minister-president wordt is bepaald niet ondenkbaar. En vanaf dat moment is al het andere ook denkbaar, inclusief een referendum, inclusief een Nexit. Moge god het verhoeden, maar dat kun je als rechtgeaard atheïst niet verzuchten. Bovendien: alleen u en ik kunnen dat verhoeden!

Muziek voor critici...

schreef ik eerder deze week over de muziek van Louis Andriessen en ik veronderstelde dat de beroepsgroep de muziek van Martynov vermoedelijk niet zou appreciëren. En ik word bijna op mijn wenken bediend, want in de NRC van 8 april schrijft muziekcriticus Joep Christenhusz over Pastiche van Martynov: "Een wagneriaans koperkoraal, een heroïsche strijkerslijn, de onvermijdelijke paukenroffel en een mahleriaans 'fernorchester' van drie trompetten op het balkon vormden de omlijsting voor een spijkerhard uit de toetsen geroffelde drieklank. Uitentreuren herhaald kreeg het motief vanzelf iets quasi-bezwerends. Je zou ook kunnen zeggen dat Pastiche een nogal drammerig, ideeënarm stuk is". En hij vervolgt: "Dan zat er meer pit in Louis Andriessens Mysteriën dat onder dirigent Hans Leenders een onverzettelijke uitvoering kreeg".

Tja, dat probleem heb ik wel vaker. Kunstcritici die in een andere wereld leven dan ik, liefhebber en consument. Dat Mahler al eerder trompetten achter in de zaal posteerde was mij bekend maar ik vind het geen enkel probleem dat Martynov zich daar nu ook van bedient. Dat het koperkoraal wagneriaans was is mij echter ontgaan en ook begrijp ik niet waarom Christenhusz de paukenroffel onvermijdelijk noemt, waar die roffel in mijn beleving een soort kantelpunt in de compositie aanbracht. Ook ontgaat me waarom de strijkerslijn heroïsch genoemd wordt. Kortom, het muziekstuk van Martynov dat wij zo geweldig vonden, wordt door de musicoloog genadeloos afgeserveerd.

Maar mijn punt is dit: kennelijk is muziek van Andriessen vooral te genieten voor musicologen. Ik heb een dergelijke achtergrond niet, ik kan geen noten lezen en moet vooral een beroep doen op al mijn zintuigen bij het beoordelen van het klankbeeld dat bij mij binnenkomt. Een musicoloog heeft daarnaast nog een heleboel technisch-theoretische en historische kennis om muziek te beoordelen. Daarom noemde ik de muziek van Andriessen intellectueel en geconstrueerd. Vooralsnog blijf ik bij dat oordeel.