Er is geen hoop meer. Trump keert terug en Poetin weet dat hij zijn gang kan gaan. Als ik in een Baltische staat zou wonen, zou ik er niet gerust op zijn. Xi Jinping weet nu dat hij vier jaar de tijd heeft om Taiwan in te lijven. Zo'n kans krijgt hij niet snel weer. Ik lees Het beest Amerika van de Amerikaanse historica Jill Lepore in de hoop iets meer te kunnen begrijpen wat die idiote Amerikanen nu echt beweegt. Maar de titel van haar boek luidt niet voor niets zoals die luidt.
Een volk dat voor tirannen zwicht
Allen, die hier tesamen zijn,
de levenden, de doden,
de handbreed, die ons scheidt, is klein,
wij zijn tesamen ontboden voor het gericht …
Gedenk de liefste, die hier ligt,
de broeder, vrind of vader,
maar gun Uw ogen wijder zicht,
aanzie het land en alle mens tegader,
hoor dit bericht:
Wij staan tesaam voor het gericht
voor goed of kwaad te kiezen,
een volk dat voor tirannen zwicht,
zal meer dan lijf en goed verliezen,
dan dooft het licht.
1953 - H.M. van Randwijk
Deze kans liet ik me niet ontglippen. Het Sun Ra Arkestra kwam naar het BIM huis in Amsterdam. We moesten ons eerst door een deels onzinnig (Farida Amadou en Jasper Stadhouders die zo veel mogelijk ongestructureerde herrie probeerden te produceren) en deels onbegrijpelijk voorprogramma ( Moor Mother & Lukas Koenig, een prima band hoor met uitstekende muzikanten maar Moor Mother hield een soort spoken word voordracht met vooral spirituele teksten, niet aan mij besteed) heen zien te worstelen maar toen was het zover.
Sun Ra richtte zijn orkest op ergens in de jaren zestig maar stierf in 1993. Zijn opvolger Marshall Allen is inmiddels 100 jaar oud maar treedt niet meer op buiten de VS. Jammer maar wel begrijpelijk. De informele leider van de band is nu Noel Scott op bariton sax en conga. Prachtkerel met veel gevoel voor humor en understatement. Michael Ray en Cecil Brooks op trompet, Tyler Mitchell op bas, Farid Barron piano, Nasir Dickerson op alt en sopraansax, James Stewart op fluit en klarinet, George Gray op drums en Jose da Silva en Elson Nascimento op percussie. En last but not least de volumineuze Tara Middleton zang.
Ik heb vrijwel alle platen van dit waanzinnige orkest en er kwam veel bekends voorbij naast de nieuwe nummers van hun pas verschenen album Lights on a satellite. Het werd een onvergetelijk concert van ruim anderhalf uur. Oude rotten in het vak met een paar jonge gasten als nieuwe aanwas. Stuk voor stuk geweldige muzikanten, we zagen en hoorden prachtige soli van Nasir Dickerson op sax en James Stewart op klarinet. De pianist Farrid Barron was enorm op dreef en behalve echt Amerikaans weelderig maar functioneel en imposant pianospel probeerde hij ook de Moonwalk van Michael Jackson. En onverstoorbaar plukte bassist Tyler Mitchel met een gelukzalige glimlach aan zijn snaren. Een heerlijk big band geluid met geweldige solisten. Noel Scott is een ras entertainer en ik ben gek op dat prachtige geluid van de baritonsax. Wat een heerlijk concert, wat een prachtig stel muzikanten. Niet meer zo uitbundig gekleed als destijds maar nog steeds even uitbundig spelend. Ach kijk zelf maar eens naar enkele korte impressies. Ik had het hele concert wel op willen nemen.
In een voortreffelijk artikel in de Volkskrant van 19 oktober jl schetst Margriet Oostveen hoe nieuw Amerikaans-Europees onderzoek laat zien dat angst en spanningen in een samenleving afnemen wanneer immigranten meer gelijke rechten krijgen. Populistische politici doen niets anders dan angst aanwakkeren, zij gedijen bij bestaande vooroordelen en weten haarfijn hoe ze hun electoraat daarop kunnen bespelen. Oostveen tekent haar bevindingen op in een zevental inzichten die uit dat onderzoek naar voren zijn gekomen.
1. Een managementprobleem is geen asielcrisis. Dat geldt bij uitstek voor de Nederlandse situatie. Er is in de verste verte geen sprake van een asielcrisis in ons land. Juist door het afschaffen van de spreidingswet zorgt de populist ervoor dat we alarmerende berichten uit Ter Apel kunnen blijven serveren. Daardoor ontstaat het beeld van een opvangcrisis. De spreidingswet was nu juist bedoeld om de problemen in de opvang voorgoed te voorkomen.
2. De ene bevolkingsgroep ervaart meer nadelen van de migratie dan andere. Het zijn vooral de lagere inkomens die met die nadelen worden geconfronteerd. Dat heeft alles te maken met de beschikbare woningvoorraad. Maar wat mensen niet zien is dat arbeidsmigratie hier veel belangrijker is dan asielopvang.
3. Europeanen zijn migranten als bedienden gaan zien. Ondanks dat die migranten simpelweg onmisbaar zijn geworden om onze economie draaiende te houden. Het personeel bij de rederij P&O bestaat voornamelijk uit Thai, zij verdienen 50 procent van wat een Europeaan zou verdienen. Maar P&O heeft alle Europeanen eruit gewerkt. Die Thai hoeven niet meer dan 50 procent te verdienen, aldus de rederij, omdat het leven in hun thuisland veel goedkoper is!
4. Vooral waar het integratiebeleid als streng is jaagt dreigende taal rond immigratie mensen nog meer angst aan. Wanneer politici er consequent op hameren dat de oorspronkelijke witte bevolking in de minderheid dreigt te geraken of wanneer ze zelfs de brutaliteit hebben voortdurend van omvolking te spreken, ja dan lukt het je wel je electoraat angstig te maken.
5. Als immigranten meer gelijke rechten hebben, beschouwen mensen hen aanzienlijk minder als een bedreiging. Meer inclusief integratiebeleid voor nieuwkomers leidt tot beduidend meer positieve opvattingen over migranten bij de bestaande bevolking. Als de instroom toeneemt en de rechten steeds minder worden (en dat is precies wat de huidige minister in ons land voorheeft) dan zal het beeld dat de bevolking heeft over migranten steeds negatiever worden.
6. De echte zorg van mensen is niet migratie maar integratie. Keer op keer blijkt uit onderzoek dat de inwoners van een land immigranten gaan waarderen als ze eenmaal contact hebben via werk of sportclub.
7. Verhoog de opvangcapaciteit, versnel de asielprocedure en neem asielzoekers die mogen blijven veel sneller op in de samenleving. Eigenlijk is het allemaal relatief simpel ook al zal het inpassen van grotere groepen vreemdelingen altijd met reuring gepaard gaan. Daar moeten we niet bang voor zijn. Het laatste wat we kunnen gebruiken die populistische politici die mensen angst aanpraten en consequent met doembeelden strooien. Het kan zoveel menselijker, zoveel beschaafder.
Jensen noemt zichzelf een teder en spiritueel atheïst (maar niet militant, voegt ze er aan toe), waarbij ik onmiddellijk schrikbeelden van yoga en reiki krijg. Niet mijn wereld, zullen we maar zeggen. Maar waar het Jensen vooral om gaat is “dat het middenveld van de ruimdenkende gelovigen, verlichte gelovigen, seculiere gelovigen (dit noemen we dan een contradictio in terminis) of gelovigen die hun geloof als een spirituele privézaak zien, uit beeld verdwijnt.” Want er is sprake van politieke kaping door de beide flanken identitair links en radicaal rechts. Wie kritiek heeft op religie, zegt Jensen, is al gauw een ‘racist’ en niet ‘cultureel sensitief’ genoeg.
Jensen roept “humanisten en liberale en linkse partijen op om de stem van het seculiere middenveld weer te versterken in het publieke debat. Want alleen zo blijft de vrijheid om te geloven én niet te geloven gegarandeerd.” Ja kom daar nog maar eens om in deze droeve tijden van Wilders I. Ik zou zeggen: trek je niets aan van die politieke flanken. Zoals je je ook niets moet aantrekken van die nare mevrouw Yesilgöz die jou voor een antisemiet uitmaakt zodra je het voor de Palestijnen opneemt. “Het is wat het is” zegt ze dan doodleuk.
Paas is hoogleraar aan de universiteit van Amsterdam maar ik heb nooit begrepen wat theologie op een universiteit te zoeken heeft (net zomin als filosofie trouwens). Hij meent dat je kunt verdedigen dat openbare scholen, juist omdat ze seculier zijn, ruimte moeten maken voor leerlingen die willen bidden. Ook meent hij dat een atheïstische levenshouding per definitie niet neutraal is en dus ook nooit een middenpositie in kan nemen. Paas: “De seculiere ruimte is nu juist de ruimte waar alle burgers hun beste en diepste argumenten inzetten. (--) Maar ‘seculier’ en ‘religieus’ zijn niet zo gemakkelijk uit elkaar te houden als een filosoof wellicht zou wensen. Is de paus een seculiere (staatshoofd van Vaticaanstad) of een religieuze (hoofd van de rooms katholieke kerk) figuur? Is de bouw van een nieuwe protestantse kerk een religieus symbool of een politiek symbool?” Begrijpt u wel?
Ja, er wordt wat afgebazeld. Laten we maar gewoon met elkaar in gesprek blijven en wanneer een ander je meteen in een of andere hoek wil drukken, haal dan de schouders op. Van de overheid hebben we weinig te verwachten, zeker niet van onze huidige regering. Het schijnt dat ongeveer 13 procent van de wereldbevolking aangeeft atheïst te zijn. Substantieel genoeg om serieus genomen te worden. Ik vermijd liever het woord ‘seculier’. We hebben wat mij betreft genoeg aan privé (achter de voordeur) en publiek (op straat). Ik stoor me aan Stine Jensen als ze gerespecteerde atheïsten voor brulapen uitmaakt. En theologen moeten maar voor eigen parochie preken, ik kan niets met hun onwetenschappelijke geleuter. Laten we gewoon met elkaar in gesprek blijven en niet al te bang zijn voor die rare stigmatisering door anderen. Zelf ben ik al ruim 25 jaar in gesprek met een goede vriend, hij gelovig, ik atheïst. We zijn elkaar in die 25 jaar geen millimeter nader gekomen! Maar we zijn nog steeds goede vrienden, het kan dus wel.
Israëlische politici praten steeds vaker en steeds openlijker over het vestigen van joodse kolonies in de Gaza strook. Ik berichtte hier al eerder over in deze kolommen. Vandaag een uitgebreid artikel in de NRC over deze kwestie. Van Ben Gvir en Smotrich weten we allang dat zij van mening zijn dat "Gaza is voor altijd van ons"en zij bepleiten dan ook de onmiddellijke annexatie van Gaza. De joden duiden Gaza aan met de bijbelse namen Judea en Samaria.
Een van de joodse voorstanders verklaarde: "Wij hebben het recht om dat te doen. En het is nodig voor de veiligheid van Israël". Een ander meende: "Gaza is onderdeel van Israël. Het werd veroverd door koning David, iedereen kent het verhaal. Daarnaast is het land afnemen een overwinning op de Palestijnen. Knessetlid namens Likud Boaron zegt: "Het is een populair idee. Maar de vraag is hoe we het kunnen doen. Het vraagt om veel uitleg. Je moet het slim doen." Ik vrees dat steeds minder joden zulke uitleg behoeven. Maar Boaron had het dan ook niet over joden maar over de internationale gemeenschap.
Dit is een belangrijk moment voor de joodse gemeenschap. Hier voltrekt zich een fasescheiding en als de eerste stap straks eenmaal gezet is - en ik zeg u: die komt eerder dan u denkt - dan is die scheiding definitief. Dan kan niemand meer om deze afschuwelijke werkelijkheid heen: de joden zijn dan een naargeestig en onverdraagzaam volk geworden. Een van de meest basale morele regels luidt: "Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet". Dat uitgerekend de nazaten van de slachtoffers van de nazi's zich tot zulke abjecte praktijken laten verleiden is een definitieve nederlaag voor de menselijke soort. De joden zijn dan van ultieme slachtoffers ultieme daders geworden.
Sinds 1895 wordt er in Venetië een tweejaarlijkse kunsttentoonstelling georganiseerd waarbij een curator of biënnaledirecteur het centrale thema aanduidt.Natuurlijk doen regeringen aan cultuurpolitiek, dat is zelfs toe te juichen. Maar de regering Meloni heeft inmiddels een extreemrechtse aanhanger van de post-fascistische partij Fratelli d'Italia aangesteld als de nieuwe directeur: Pietrangelo Buttafuoco. Die zal ongetwijfeld zijn stempel gaan drukken op de komende edities. Of we daar blij mee moeten zijn?
De Biënnale speelt zich voornamelijk af op twee naast elkaar gelegen locaties in Venetië, het Arsenale (werkelijk schitterende oude veemgebouwen) en de Giardini (prachtige tuinen). In totaal namen dit jaar 88 landen deel aan deze tentoonstelling. Wat eerst en vooral opviel was dat het overgrote deel van de bezoekers jong tot zeer jong was en dat is een heel goed teken. Zien we in de Nederlandse musea vrijwel uitsluitend mij n soort mensen (zeg aar de grijze golf), hier was dat heel anders. Ik zag zelfs kleuterklassen door de gebouwen zwerven. Kom daar maar eens om in ons benepen land!
Wat het aanbod betreft zagen we vooral thema's als migratie, asielzoekers, eenzaamheid, gender en seksualiteit en natuurlijk speelde ook geregeld het klimaat een grote rol. Er waren landen bij die het centrale thema wel erg vrij interpreteerden of zich er gewoon niets van aantrokken. Ook waren er, zoals altijd bij dit soort manifestaties, landen die hadden besloten tot een volstrekt enigmatische inzending. Zo bevatte het paviljoen van Korea (Zuid Korea natuurlijk maar er stond nadrukkelijk Corea) uit een op zijn grote teen balancerende geheel zwarte baby met een wel erg groot hoofd dat stoom uit de neusgaten blies. Tja, het lukte mij niet ook maar in de buurt van een plausibele verklaring te komen.
Ook opmerkelijk was dat het Israëlische paviljoen gesloten was en pas open zou gaan nadat er een staakt het vuren zou zijn bereikt en de gijzelaars zouden zijn vrijgelaten. Dat vond ik een zeer sympathieke opstelling. Het paviljoen zal dit jaar dus niet open gaan. Natuurlijk is de kwaliteit van de geboden kunstwerken wisselend maar ik heb er (met uitzondering van mijn voeten) van genoten hier twee hele dagen te hebben rondgelopen, terwijl we ook nog enkele manifestaties elders in de stad bezochten. Benieuwd naar wat je er zoal te zien krijgt? Klik dan op deze link voor mijn volledige fotoreportage.
Afgelopen week bezocht ik Venetië, bij gelegenheid van de Biënnale. Ik was er voor het eerst en het laatste ergens in de jaren zeventig. Sindsdien leek het me geen aantrekkelijk reisdoel. Maar ik zat er naast. Venetië, mits bezocht buiten het toeristenseizoen, is een prachtige stad. Ik vond het een uitermate inspirerend bezoek. Het begint er al mee dat je in de stad geen auto, motor, brommer, scooter of fietser tegenkomt. Nergens motorisch geluid te horen, behalve op het water. En 's nachts is het simpelweg doodstil! Bijgevolg kom je ook geen oververhitte mensen tegen, een kort lontje gedijt er niet. Het is een wonder hoe men alle bedrijven en winkels bevoorraad krijgt. In de stad wonen 261.000 mensen en op jaarbasis komen er 15 miljoen toeristen!
Als u al mijn foto's wilt zien, klik dan hier voor etalages in Venetië, hier voor de stad Venetië, hier voor de San Marco en hier voor Peggy Guggenheim, Galeries en de Accademia. In een volgende post ga ik iuets verder in op de Biënnale.
