Opinieredacteur bij de Volkskrant, Chris Rutenfrans, meent in een uitgebreid artikel op 6 juli de stelling van Frans de Waal dat de oorsprong van moraal in de natuur en niet in religie ligt, te weerleggen. Rutenfrans vindt het een essentieel verschil tussen mensen en dieren dat mensen wel dierentuinen hebben terwijl dieren er geen mensentuinen op na houden.
Het (zelf)bewustzijn definieert hij als het vermogen om de natuurlijke en sociale omgeving, inclusief zichzelf, van een afstand te bezien en daarover te reflecteren. "Dat bewustzijn heeft de mens buiten de natuur geplaatst", aldus Rutenfrans. Om vervolgens te beweren dat voor een moraal een autoriteit nodig is die boven de partijen staat. Zo'n bovenmenselijke autoriteit kan alleen God zijn.
Rutenfrans geeft er blijk van niet veel kaas gegeten te hebben van de evolutietheorie en bedrijft hier geen wetenschap maar theologie en op zijn best exegese als hij het bijbelboek Genesis erbij haalt. U snapt natuurlijk wel dat hij naar mijn persoonlijke mening voodoo bedrijft.
Hij vindt bevestiging in het gegeven dat aan alle bekende culturen een religie ten grondslag ligt. En in het gegeven dat de verschillen tussen culturen niet biologisch verklaarbaar zijn maar wel uit verschillen tussen religies verklaard kunnen worden.
Waar Rutenfrans aan voorbij gaat is dat wij voor onze totale voorgeschiedenis tot en met de oerknal bijbel noch koran nodig hebben om valide en plausibele verklaringen te formuleren voor het hoe van de natuur hier op aarde, inclusief de menselijke soort alsmede voor de positie van die aarde binnen ons universum. Dat het even heeft geduurd voordat wij al die kennis konden vergaren en dat de mens in de tussentijd niet anders kon dan terugvallen op meer mystieke verklaringen voor de talloze fenomenen waarmee hij werd geconfronteerd, die redenatie is aan Rutenfrans niet besteed. Hij gelooft immers in god en dat is het perspectief van waaruit hij zijn wereld aanschouwt om impliciet en expliciet de christelijke god ook nog eens superieur aan de islamitische god te verklaren.
De stelling dat de mens door het (zelf)bewustzijn buiten de natuur is geplaatst is natuurlijk volstrekt antropocentrisch en quatsch, religieuze onzin als u wilt. Natuurlijk zijn culturele verschillen mede te verklaren uit verschillen in religies maar daarmee is niet onomstotelijk en al helemaal niet wetenschappelijk bewezen dat er zonder een godgeloof geen moraal zou zijn.
Rutenfrans gaat eraan voorbij dat de menselijke soort vanaf het moment dat het bestaan van een jagende en verzamelende mens werd ingeruild voor het leven in een gemeenschap waarin vaardigheden werden ontwikkeld zodat de leden van die gemeenschap in hun levensonderhoud voorzagen door ruilhandel, onvermijdelijk leidde tot een steeds complexere stratificatie van de samenleving. Dat was geen bewuste keuze van de menselijke soort maar vooral een praktische. Geen enkel lid van die zich steeds meer specialiserende samenleving kon voorzien tot welke implicaties dat zou leiden. Die rationele keuzes van de vroege samenlevingen leidden tot een sterk stijgende levensduur van het individu en daarmee tot een ongekende bevolkingsgroei. Om dergelijke steeds complexer wordende samenlevingen in stand te kunnen houden, te kunnen doen overleven, waren steeds complexere afspraken nodig. Daar ligt de oorsprong van de moraal zoals wij die nu kennen en dat religies daarin een rol hebben gespeeld kan geen zinnig mens ontkennen. De redenatie omdraaien en stellen dat er zonder god geen moraal zou zijn, is ronduit bespottelijk.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten