"In geouwehoer kun je niet wonen"

Je leest voortdurend dat de meeste Nederlandse Turken voor de plannen van Erdogan hebben gestemd maar dat is niet juist. Om te beginnen is de helft van de Nederlandse Turken niet gaan stemmen. Je tot het nee-kamp bekennen is niet zonder risico's immers, de Turken houden er nogal van hun politieke tegenstanders te verklikken aan de overheid in het moederland. Van de andere helft die wel ging stemmen, stemde ongeveer 70% voor de grondwetswijzigingsvoorstellen van Erdogan. Ik kom dan op een percentage van ten hoogste 35! Die relativering lijkt mij op zijn plaats.

De Turken begrijpen dat ze met een ja-stem ongekend veel macht gunnen aan de zittende president en het enige wat hen zorgen lijkt te baren is de vraag wat de opvolger van Erdogan in 2031 of daaromtrent met zoveel macht gaat doen. Komt tijd komt raad, lijken ze te denken en ze verklaren allemaal dat ze ja hebben gestemd voor hun kinderen. Zij zien in Erdogan een sterke man die het voor de moslim opneemt en die hen gevoel van eigenwaarde heeft gegeven, nationalisme en patriottisme vieren hoogtij. De prijs die ze ervoor moeten betalen interesseert hen niet. Nog niet.

Inmiddels weten we dat de referendumcampagne niet eerlijk is verlopen en dat er bij de stemprocedures behoorlijk is gefraudeerd. Zo heeft de kiesraad besloten ongestempelde stembiljetten toch te accepteren. Van een eerlijk referendum is dan ook geen sprake, zo meldt ons de OVSE. Vervolgens behaalt Erdogan een uiterst nipte overwinning van net 51%.

De tegenstellingen in Turkije zijn enorm, dat is de belangrijkste conclusie uit dit referendum. Wat ik echt beangstigend vind zijn jonge mannen en vrouwen die hardop beweren dat de nee-stemmers - de andere helft van de bevolking - landverraders zijn. Dat is wat Erdogan bereikt heeft met zijn schandelijke retoriek van de laatste maanden. De waarheid is volstrekt irrelevant geworden, alleen beeldvorming telt.

In de commentaren horen we de hoop dat Erdogan nu zal inbinden en een meer verzoenende taal zal bezigen. Mij lijkt dat een ijdele hoop. Met een zo grote oppositie is zijn draagvlak wel erg smal gebleken. Hij zal meer repressie moeten toepassen om die oppositie echt monddood te maken. Tegelijkertijd moet hij oppassen dat hij de internationale investeerders niet wegjaagt. Want de economie is de grootste vijand van Erdogan. Want ook voor Erdogan en zijn Turken geldt: "in geouwehoer kun je niet wonen".

Trump heeft Erdogan inmiddels gefeliciteerd. Er is weinig verschil tussen de president, de tsaar en de sultan. Ik begrijp dat de EU niet onmiddellijk besluit de deur voor de Turken dicht te gooien maar er is geen Europeaan meer te vinden die meent dat Turkije een geloofwaardig aspirant-lid van de Unie is.