The rich keep getting richer

We lezen in de Volkskrant dat naar berekeningen van persbureau Bloomberg de 500 rijkste mensen op aarde het afgelopen jaar duizend miljard dollar rijker werden. Per persoon dus twee miljard dollar rijker in één jaar tijd.
Die 500 rijken bezaten 5.300 miljard dollar, hun vermogen is in één jaar tijd dus met 20 procent toegenomen. Ik heb voor de zekerheid even naar mijn bankrekeningen gekeken maar mijn vermogen, hoe bescheiden ook, is met ongeveer 0,05 procent een ietsiepietsie in waarde gestegen.
Ongetwijfeld zullen er zijn die de berekeningen van Bloomberg in twijfel willen trekken maar een duidelijker bewijs van het gelijk van Piketty is niet voorhanden. Het kapitalisme zal moeten erkennen dat de mantra van een eeuwig groeiende markt tot een ongekend onrechtvaardige samenleving leidt.

Reden te meer om met de grootst mogelijke haast, omwille van het milieu, het klimaat en omwille van een rechtvaardige herverdeling een transitie naar een nieuw economisch model te starten. En u weet uit vorige posts dat ik hoge verwachtingen heb van de donut economy.

Waarom de vrije markt het internet minder vrij kan maken

Wat u zou moéten lezen

Lijstjes zijn altijd leuk, film, muziek of boeken, het doet er niet toe. Hier mijn persoonlijke boeken top tien. Boeken die ik zonder aarzelen mee zou nemen naar een onbewoond eiland, hoewel...wat is het nut van kennis als je als enige overbleef? Behalve de kennis die je nodig zou hebben om te overleven, een terrein waar ik overigens niet best zou scoren.

1. De ontdekking van de aarde van Peter Westbroek. Deze geoloog beschrijft hoe levende uit dode materie ontstond en komt gaandeweg zijn weergaloze boek tot de onontkoombare konklusie dat de aarde zelf een levend organisme is. En dat wij onze habitat alleen kunnen redden wanneer we ons radikaal anders tot onze biotoop gaan verhouden dan we gewend zijn. Om te beginnen met het uitbannen van "bezit" of "eigendom".

En in het kielzog van dit boek zou ik hier ook nog Waarom de hel naar zwavel stinkt willen noemen van Salomon Kroonenberg, eveneens een geoloog die ons meeneemt naar het binnenste van de aarde en van daaruit het aardoppervlak opzoekt. Ronduit schokkend om te ontdekken dat hij al heel erg snel tegen de eerste symptomen van onze vervuilingsdrift oploopt.

2. Plantaardig van Th.C.W. Oudemans en N.G.J. Peeters. Een werkelijk schitterend boek over de natuur, waar de mens zichzelf al lang buiten plaatste. Wij zien natuur als iets anders dan wijzelf, eerder iets exotisch' en we bedachten de termen onkruid en ongedierte. Oudemans en Peeters laten ons zien hoe ver wij zijn afgedwaald van onze eigen realiteit, hoe ook planten over intelligentie beschikken, hoe plantaardig wij zelf zijn.

En in het kielzog van dit boek zou ik hier ook nog Heer der planten van Carlos Magdalena willen noemen, waarin de schrijver ons nog eens uitlegt wat het belang van botanische tuinen en wetenschappelijk onderzoek is.

3. Muggenzifters en mierenneukers van Ties Huigens et al. Een meesterlijk boek dat ons leert waarom er insecten bestaan, wat hun belang is en hoe onzinnig het is dat wij insecten eerst en vooral als ongedierte zien. We kunnen ons nauwelijks voorstellen hoe fantastisch maar ook hoe ongelooflijk belangrijk insecten zijn. In plaats daarvan slaan we ze achteloos of geïrriteerd weg.

4. God als misvatting van Richard Dawkins. Ten onrechte wordt deze bioloog als een militante atheïst gezien. Hij is een vasthoudend type en heeft altijd een weerwoord op uitingen van irrationaliteit. Voor veel mensen is dat irritant. In dit boek laat Dawkins zien hoe onzinnig de godsidee is en haalt hij alle heilige huisjes omtrent religie en bijvoorbeeld moraal omlaag.

En in het kielzog van dit boek zou ik van dezelfde schrijver Het verhaal van onze voorouders willen noemen. De schrijver neemt ons mee op de terugreis, terug in de tijd tot aan de oersoep en het ontstaan daar weer van. Fascinerend on onmisbaar voor wie wil begrijpen hoe wij op deze planeet terecht zijn gekomen.

5. Universum uit het niets van kosmoloog Lawrence Krauss. Een werkelijk duizelingwekkend en fascinerend boek over ons universum. Waar komt het vandaan en waarom is er 'iets' in plaats van 'niets'. Is het heelal plat en dijt het uit? Wordt het uiteindelijk zwart on ons heen en blijven we helemaal alleen over tot de aarde door de zon wordt opgeslokt? En hoe zit het met de oerknal en wat was er vóór de oerknal? Geen gemakkelijke materie voor leken maar Krauss weet het op een begrijpelijke manier uit te leggen.

En in het kielzog van dit boek zou ik van dezelfde auteur Het grootste project van de mens willen noemen. Een prachtig boek over de geschiedenis en de totstandkoming van het heelal en het theoretisch bouwwerk dat de mens om dit fenomeen heeft geconstrueerd.

6. Sapiens van geschiedkundige Yuval Noah Harari. De schrijver laat ons zien waar de menselijke soort vandaan komt en hoe ons huidige gedrag te herleiden valt uit de eerste schreden van homo sapiens en de Neanderthaler. Harari laat ons zien hoe onze maatschappij is geworden tot de samenleving die we nu kennen en neemt ons mee door de agrarische, de industriële en de wetenschappelijke revolutie. En verklaart gaandeweg hoe religie, moraal, politiek en economie ons leven zijn gaan beheersen.

En in het kielzog van dit boek moet ik wel van dezelfde schrijver de opvolger Homo Deus noemen. De mens staat op het punt de evolutie zelf ter hand te nemen. Hoe ziet de toekomst eruit wanneer wij zijn gereduceerd tot algoritmen, welke voetangels en klemmen zullen we op weg naar de toekomst nog tegenkomen?

7. Kapitaal in de 21ste eeuw van Thomas Piketty. Een boek dat ons laat zien hoe het ongereguleerde kapitalisme steeds meer politieke en economische macht voor een steeds kleinere elite oplevert. Sinds het einde van de geschiedenis is het kapitalisme wereldwijd de enige resterende economische ideologie. Slechts 1 procent van de mensheid vergaart ongekende rijkdom en daarmee macht, het individu wordt gereduceerd tot consument maar is gedoemd tot structurele armoede. Je kunt het ook moderne slavernij noemen.

8. Donut economie van Kate Raworth is een onmisbaar en belangwekkend boek omdat econome Raworth ons laat zien dat er wel degelijk een alternatief is voor het ongeremde globaliserende kapitalisme dat alleen maar tot uitbuiting en steeds groter wordende ongelijkheid leidt. Een economie die vooral is gebaseerd op hergebruik en duurzame energie. We kunnen het tij keren maar mogen het momentum dan niet voorbij laten gaan.

9. Wat op het spel staat van Philipp Blom. Een even verhelderend als verontrustend pamflet van deze geschiedkundige die ons laat zie in welke onheilspellende staat onze wereld verkeert. Zien we kans het tij te keren of rennen we als lemmingen ons einde tegemoet? Wie wil weten wat 'momentum' betekent, kan niet om dit boek heen!

10. Hemel en hel, Het verdriet van de engelen en Het hart van de mens van Jón Kalman Stefánsson. Een wonderschone trilogie van deze prachtige IJslandse schrijver. We willen niet alleen maar weten hoe ons leven in elkaar steekt, waar we vandaan komen en waar we naar toe gaan. We hebben vooral ook verhalen nodig. Verhalen over mensen, over hoe we naar onszelf kijken, hoe we ons verhouden tot de wereld om ons heen. Ik heb niet eerder zulke mooie verhalen, sagen gelezen als van deze schrijver. Indrukwekkend, ontroerend en onvergetelijk!

Van de meeste van deze boeken vindt u uitgebreide besprekingen op www.ennonuy.com

Opmaat voor een nieuwe crisis?

In zijn column in de NRC van 20 december schetst econoom Coen Teulings nog eens hoe de financiële crisis in 2008 ontstond: een betalingsbalansoverschot van China ter waarde van 400 miljard dollar werd geïnvesteerd in Amerikaans vastgoed, een overinvestering die tot de grootste financiële crisis sinds de jaren dertig van de vorige eeuw leidde.

Dat Chinese overschot is inmiddels teruggebracht tot 120 miljard dollar. Maar vooral Japan en de Eurozone hebben een gigantisch overschot van 200 respectievelijk 400 miljard dollar. En waar komt dat Europese overschot vandaan? Van Duitsland (280 miljard) en Nederland (80 miljard) Twee landen, aldus Teulings, die samen 8 procent van de wereldproductie voor hun rekening nemen, zijn ruwweg verantwoordelijk voor 50 procent van het wereldwijde spaaroverschot.

Welke adviezen kreeg China in 2008? Hogere lonen, meer omslagstelsel bij de pensioenen en hogere overheidsbestedingen. Waarvan akte.

A Trump-Nominated Judge Has Never Tried A Case

Anderson Cooper LAUGHS In Kellyanne Conway's Face During Interview

Nog maar een keer om te benadrukken hoe stompzinnig dit alles is, niet alleen deze vrouw maar vooral het gedachtegoed dat zij representeert. In ons tijdsgewricht waarin we ieder in onze eigen bubble lijken te leven hebben we geen gezamenlijke leefwereld, geen gezamenlijke werkelijkheid meer. Lees Wat op het spel staat van Philipp Blom om je een beeld te vormen van waartoe dit alles leidt.

Geen weg terug

In een even verhelderend als verontrustend pamflet  onder de titel Wat op het spel staat beschrijft de Duitse historicus Philipp Blom de situatie waarin zich de Westerse beschaving momenteel bevindt. Op www.ennonuy,com treft u een uitgebreide boekbespreking aan  maar op deze plek wil ik toch de korte samenvatting van de schrijver zelf weergeven. Een buitengewoon belangwekkend boek dat iedereen zich ter harte zou moeten nemen.  Hier de letterlijke tekst van Philipp Blom:

Laten we enkele dingen vasthouden:

• Eén zin mogen we nooit meer gebruiken. Die zin luidt: 'Dat kan nooit gebeuren.' Alles kan gebeuren, en er zal veel gebeuren wat we nu nog voor ondenkbaar houden.
• We zitten midden in een razendsnelle transformatie, ook al willen we dat niet. Dat is geen kwestie van begeerte of van consumptieve voorkeur.
• Op omwentelingen van deze omvang kan een samenleving alleen constructief reageren of ze passief ondergaan.
• Wie muren bouwt, zal merken dat ze worden ingedrukt.
• Laten we het maar toegeven: de groei door uitbuiting, het businessmodel van de westerse samenlevingen, is failliet.
• Democratie en mensenrechten zijn niet de norm en geen logisch gevolg van de vooruitgang. Ze zijn een recente en zeldzame historische uitzondering, misschien zelfs maar van tijdelijke aard.
• Vooruitgang is omkeerbaar.
• Vrijheid, gelijkheid en broederschap zijn en waren sinds hun proclamatie geen empirische feiten, maar een verhaal dat onze samenleving over zichzelf vertelt. Het leeft en sterft terwijl het wordt verteld en aangehoord.
• Om te overleven hebben democratieën niet alleen welvaart nodig. Ze behoeven ook een gemeenschappelijke hoop.
• Een dergelijke hoop is alleen mogelijk als die gezien wordt als rationeel en gerechtvaardigd, dat wil zeggen in een economie die een toekomst heeft, in een samenleving die in vrede met haar buren en het machinetijdperk leeft.
• De technologische transformatie zal ook ons persoonlijk leven tekenen, onze gedachten, gevoelens, ons zelfbeeld. Technologie wordt niet alleen door ons gemanipuleerd, zij manipuleert ons ook.
• In een democratie is alles afhankelijk van de vraag of voldoende mensen zo'n radicale verandering willen - op tijd willen. Dat biedt weinig reden tot optimisme.

Er is, constateert Blom nog maar eens, geen planeet B. En we zullen dus echt bereid moeten zijn de waarheid en de werkelijkheid onder ogen te zien, bereid moeten zijn afstand te nemen van ons consumentisme, met minder genoegen te nemen. Ik zou onze politici willen vragen dit boek eens te lezen en er dan een plenaire vergadering aan te besteden, integraal op prime time uit te zenden.

De spiegel is zijn grootste vriend

Het zelfvertrouwen van Thierry Baudet heeft weer een enorme boost gekregen nu hij is uitgeroepen tot de beste politicus van 2017. Gisteravond mocht hij bij Jinek acte de présence geven waar hij nog eens duidelijk demonstreerde wat er aan hem mankeert.

Baudet hanteert geregeld de wanhopige blik wanneer er iets wordt gedebiteerd wat hem tegen de haren in strijkt. Maar wanneer hem gevraagd wordt wat hij inhoudelijk van deze of gene kwestie vindt komt hij telkenmale met dezelfde mantra's. Kort samengevat: onze beschaving is in ernstig gevaar en dreigt te verdwijnen en het is allemaal de schuld van de EU. Hij maakt melding van een groot onderzoeksconsortium dat zou hebben aangetoond dat we de EU niet nodig hebben voor internationale handelsbetrekkingen maar wanneer hem wordt gevraagd welk consortium dat dan is laat hij het afweten en verwijst hij naar zijn twitteraccount, daar zou het instituut met naam en toenaam genoemd zijn.

En als de minister van binnenlandse zaken in hetzelfde programma uitlegt hoezeer fake news een bedreiging is voor de democratie en de vrijheid van meningsuiting begint Baudet te bazelen over het partijkartel dat de vrijheid van meningsuiting juist om zeep wil helpen en dat hij de enige is die de burgers van ons vaderland daar op wijst. Ook wist hij nog te melden dat Bellingcat ook geen onafhankelijk instituut was maar als het over de MH17 gaat heeft Baudet er wel vaker flink naast gezeten (en zich een Ruslandvriend getoond)

En uiteraard ontbrak ook de riedel over onze ten einde lopende beschaving niet. Maar zijn electoraat vindt het kennelijk prachtig en dat is het meest zorgwekkende aan deze schertsfiguur die maar blijft roepen dat hij wel minister-president móet worden omdat niemand anders dit land uit de klauwen van Beëlzebub kan redden.

Wat Baudet nog niet begrepen heeft is dat hij er niet komt met zijn ingestudeerde gedrag, zijn bestudeerde blik van de grote intellectueel. Dat het zou helpen als hij een visie op de toekomst had waar over nagedacht is, een visie die hout snijdt en is gestoeld op verifieerbare feiten, niet op holle frasen en opgeblazen in moeilijke woorden vervatte retoriek. In plaats daarvan wauwelt Baudet over renaisssance, zijn toekomst ligt in het verleden. Ik zei het al eerder: Baudet moet eens stoppen met achterom kijken, hij loopt precies 180゜in de verkeerde richting.

In Wat op het spel staat geeft Philipp Blom een buitengewoon treffende schets van lieden als Baudet: "Het is amper origineel, maar toch belangrijk om op te merken dat het project dat Westerse landen tot in de tijd van de bijna manisch optimistische Victorianen en nog tot aan de Eerste Wereldoorlog in de praktijk hebben gebracht, een visie van een samenleving was die uiteindelijk alleen dienstbaar was aan blanke, vermogende mannen, en aan anderen, bijvoorbeeld ook alle vrouwen, een lagere rang toewees in de door God of de natuur bepaalde hiërarchie. Een groot en kennelijk groeiend aantal mensen denkt met weemoed terug aan die orde en zou zich graag in de vesting bevinden waar de kasteelheer al weet wat er te doen staat". Treffender werd kasteelheer Baudet nog niet beschreven!

STRANDBEEST EVOLUTION 2017

strandbeest evolution

Jesse Sykes and the Sweet Hereafter - 'The Dreaming Dead'

De boze burger (?)

Uit een tweejaarlijks onderzoek door het SCP (Sociale staat van Nederland) blijkt dat de Nederlandse burger helemaal niet zo boos is als we wel eens denken waar te nemen. Voor een belangrijk deel ontstaat die indruk van de boze Nederlander door een steeds luidruchtiger wordende maar kleine groep mensen met name op de sociale media. Was de vrijheid van meningsuiting voorheen vooral populair in 'links Nederland', de laatste tijd is dat 'recht' vooral in rechtse kringen te horen.

De mensen blijken anno nu niet cynischer over de samenleving dan in 1990 en de zorgen over 'hoe we met elkaar omgaan' waren in 1993 groter dan nu. In 1994 vond nog 49 procent dat er teveel mensen van een andere nationaliteit in ons land woonden, dat aantal is nu geslonken naar 31 procent. Eigenlijk zijn we alleen negatiever over Brussel gaan denken.

Hiermee is natuurlijk niet alles over 'de staat van ons land' gezegd maar opmerkelijk zijn deze konklusies wel, contra-intuïtief zo lijkt het wel. Dat toont maar weer eens aan hoe belangrijk het is om eens van een afstandje en op basis van concreet onderzoek naar onszelf te kijken.

Jean Pierre Rawie - Sterfbed

Een prachtig dichter, deze Jean Pierre Rawie. Ik kocht vandaag twee bundels van hem: De tijd vliegt, maar de dagen gaan te traag uit 2012 en uit 2017 zijn nieuwste bundel Handschrift. Verras uzelf en lees hem eens, u zult er geen spijt van krijgen. Wat te denken van:

Naam

'May I kiss the hand that wrote Ulysses?'
- 'No, it did lots of other things too.'

Er zijn maar weinig dingen
waar ik me niet voor schaam
in mijn herinneringen.
Ik wilde dat mijn naam
alleen maar voort zou leven
- áls iemand hem nog weet -
door wat ik heb geschreven
en niet door wat ik deed.

David Bowie - Heroes

Robert Palmer - Addicted To Love

Hoe de Amerikaanse beschaving zichzelf om zeep helpt

Twee kleine berichtjes in de NRC van vandaag. In het ene wordt melding gemaakt van een federale wet die alle Amerikanen toestaat zich met een geladen wapen (bedekt, dat dan weer wel) in de publieke ruimte te begeven. Met deze wet wordt de soevereiniteit van de afzonderlijke staten met voeten getreden maar dat zal de triggerhappy Amerikanen een zorg zijn. Met deze wet komt de GOP (the Grand Old Party oftewel de Republikeinen) tegemoet aan een van de speerpunten van de NRA.

Het tweede berichtje meldt dat Apple als gevolg van de jongste belastingmaatregelen van de regering Trump (onder meer een verlaging van de winstbelasting van 35 naar 14 procent) maar liefst 47 miljard belastingvoordeel tegemoet kan zien. The rich keep getting richer, the poor keep getting poorer.

Een derde berichtje hoorde ik op de radio: Republikeinen en Democraten bereiden een bipartisan wetsvoorstel voor dat als reactie op #metoo paal en perk moet stellen aan ongewenste intimiteiten door mannen jegens vrouwen. Als de wet wordt aangenomen moet die worden ondertekend door een president die zelf te boek staat als 'predator' en geregeld wordt aangeduid als Donald grab them by the pussy Trump.

Dit is de Pax Americana anno 2017! Hoe lang zou het duren voordat het electoraat van Trump door heeft dat ze ongelooflijk bedrogen en misleid worden door de man die ze op het schild hesen.

Trump dendert door

De erkenning van Jeruzalem als de hoofdstad van Israël was door Trump al aangekondigd en nu heeft hij die smadelijke stap ook gezet. Verkiezingsbeloftes moeten worden ingevuld. Daarmee kiest Trump nadrukkelijk partij en er lijkt geen rol meer weggelegd voor de VS als bemiddelaar in het conflict tussen Israël en de Palestijnen.

Een zwarte dag voor het Midden Oosten, zeker een zwarte dag voor de Palestijnen. 'Diplomacy is history' moeten we maar denken. Met deze onzinnige, onredelijke en ontijdige stap gaat Trump geheel voorbij aan de complexiteit van het conflict en aan de gevoeligheden onder de Palestijnen en de Arabieren in het algemeen.

De oplossing van het conflict ligt nu verder weg dan ooit tevoren. Israël blij, Netanyahu blij en Trump blij. De rest van de wereld denkt er anders over maar who cares?

Foto 1 AFP
Foto 2 EPA