Hoogtepunt, en wat mij betreft ook het doel van onze reis naar het Sauerland, was een bezoek aan de Mariendom in Neviges, vlakbij Wuppertal. Neviges moet van oudsher een pelgrimsoord zijn geweest want de bestaande (barok)kerken konden de jaarlijkse toeloop van pelgrims niet meer verwerken. In 1688 werd de bedevaart naar Neviges officieel toegestaan en in 1954 kwamen er maar liefst 300.000 bedevaartgangers naar het stadje. Dat zal heden ten dage niet meer voorkomen maar er schijnen ieder jaar toch nog duizenden pelgrims naar dit oord af te reizen.
Enfin, er werd een aanbesteding uitgezet waarop, heel verrassend, het was immers 1964, het brutalistische ontwerp van Gottfried Böhm werd uitverkoren: een geheel in gewapend beton opgetrokken kerk. De Wallfahrtskirche, al snel omgedoopt tot de Mariendom. In een waanzinnig snel tempo werd de kerk die plaats biedt aan zesduizend gelovigen opgetrokken: tussen 1966 en 1968!
Gottfried Böhm (1920-2021) ging in de leer bij zijn vader en in de Verenigde Staten ontmoette hij zijn grote inspiratoren Mies van der Rohe en Walter Gropius. Hij bouwde onder meer de Gregoriuskerk in Brunssum. En dus ook deze schitterende basiliek in Neviges. Het grondplan van de kerk ziet er al waanzinnig uit maar dat kon ook niet anders. Böhm moest de nieuwe kerk inpassen in een stedelijk plan dat hem niet alle ruimte bood. De manier waarop hij zijn kerk tussen de bestaande bouw wist te realiseren is ongelooflijk inventief.
We besteedden eerst de nodige tijd om de directe omgeving van de kerk te verkennen. In de aanloop naar de kerk vind je al sobere maar fraaie betonnen winkels met daarboven woningen. Een ruime en brede trap voert je vervolgens naar een door fraaie bomen bewaakte wederom sobere ingang van de kerk waarvan het betonnen uiterlijk je meteen al verwondert, om niet te zeggen omver blaast. Hoe kon uitgerekend dit ontwerp al in 1964 uitverkoren worden? Hulde aan het toenmalige stads- en kerkbestuur!
Je betreedt de kerk door een bescheiden toegangsdeur maar zodra je de centrale kerkruimte betreedt word je overvallen en overweldigd door een ruimtelijke sensatie die zijn weerga nauwelijks kent. Een onwaarschijnlijk grote ruimte met links en rechts aparte kapellen met waanzinnig grote en schitterende glas in lood ramen, ook ontworpen door Gottfried Böhm, maar centraal een uiterst sober altaar, het geheel ziet er uit als een enorm marktplein en als je omhoog kijkt, zie je een schitterende betonnen gewelf dat je onmogelijk na kunt tekenen, spaarzaam verlicht door simpele rechthoekige ramen.
Ik ga de kerk niet voor u beschrijven, U moet hier zelf gaan kijken. Ik heb honderden kerken en kathedralen over de hele wereld bezocht maar deze Mariendom van Gottfried Böhm is het mooiste bouwwerk dat ik ooit heb gezien. We hebben de kerk dan ook tweemaal achter elkaar bezocht en de sensatie van de tweede keer was even groot als de eerste! Hoe een ongelooflijk geheel in beton opgetrokken gebouw toch zo onvoorstelbaar intiem kan zijn, pure stilte en contemplatie kan verbeelden, het is ronduit verbluffend. Hiervoor gingen we naar het Sauerland en we werden bepaald niet teleurgesteld. En dat schrijft u een pure atheïst! Maar u weet, ik kan mijn afkomst en geschiedenis niet verloochenen.
Ik kan u slechts met klem aanbevelen: of u gelooft of niet, deze kerk moet u beslist zien. En al helemaal als u, net als ik, wel ontvankelijk bent voor een brutalistische bouwstijl. Wilt u de gehele fotoreportage zie, klik dan op deze link.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten