Samsom, politicus van het jaar 2013?

De meest opmerkelijke politicus van het laatste jaar is zonder enige twijfel Diederik Samsom. De manier waarop hij met het thema strafbaarstelling van illegalen omgaat, getuigt van een groot strategisch vermogen. En dat strategisch inzicht combineert hij met een onder alle omstandigheden rustige uitstraling en de kunst om ingewikkelde boodschappen in heldere taal uiteen te zetten.
Natuurlijk heeft de PvdA-achterban gelijk: het strafbaar stellen van illegaliteit hoort niet thuis in sociaaldemocratische politiek. Anderzijds betreft het hier een wettelijke maatregel die nauwelijks iets toevoegt aan de bestaande praktijk. Maar er doen zich momenten voor waar het principe toch redelijk heilig is. Dit is zo'n moment. Illegaliteit strafbaar stellen is symboolpolitiek van de hoogste orde en het heeft niets meer met beschaving te maken om mensen omwille van hun zelfverkozen maar nooit gewilde status (iedereen zou immers vrij moeten kunnen leven in eigen land) te criminaliseren, laat staan dat je mensen om die reden zelfs opsluit!

Samsom wijst er terecht op dat er in het kader van de inkomensafhankelijke zorgpremie al uitruil heeft plaatsgevonden. Maar ook hij zal zich realiseren dat daar sprake was van een veel zwaarder thema met budgettaire consequenties. Daarvan is geen sprake bij het illegalenthema. Bovendien heeft de PvdA staatssecretaris Teeven gesteund en voor een vervelende afgang behoed. Overigens geen schoonheidsprijs hier want wat er met Dolmatov is gebeurd is afschuwelijk en onaanvaardbaar voor een staat die zichzelf als een rechtsstaat beschouwt.

Maar Samsom speelt het slim: door zijn rustige houding en door in alle omstandigheden uitermate correct te blijven, weet hij de onrust binnen de PvdA te kanaliseren en beteugelen. Door hardop te verklaren dat deze kwestie hem om wille van praktische politiek geen kabinetscrisis waard is, geeft hij aan tot hoever de spanning binnen de PvdA-achterban kan oplopen. Tot daar en niet verder.

Inmiddels komen er uit VVD-gelederen al signalen dat men bereid is de PvdA hier tegemoet te komen. En dat is volkomen terecht, dat hoort bij twee partijen die ondanks hun grote onderlinge verschillen toch zijn gaan samenwerken en koste wat het kost fatsoenlijk met elkaar om willen blijven gaan. De weg ligt nu open om de PvdA-achterban tegemoet te komen. Overigens chapeau voor Sander Terphuis (wat een voortreffelijk Nederlands spreekt die man!), zelf ooit een illegaal, die al even rustig blijft als zijn partijleider en er nu toch in lijkt te slagen een prachtige overwinning te behalen. Het doet goed zulke mensen in de politiek gewaar te worden.

We zullen zien waar dit alles toe leidt. Maar als Samsom dit heikele thema tot een goed einde wet te brengen, is hij wat mij betreft nu al de politicus van het jaar 2013. En laten we niet vergeten dat de grootste winst van dit alles tweeledig zou zijn: we bezoedelen onszelf niet door illegalen tot criminelen te bestempelen maar vooral: we voorkomen hiermee dat latere kabinetten dankbaar gebruik zouden willen maken van zo'n wet.