zondag 7 september 2025

Wetenschap als locomotief én als rem

 

Een uitstekend artikel in de NRC van dit weekend van de hand van de voormalige minister van Onderwijs Robbert Dijkgraaf over Trump en zijn techtrawanten die de Amerikaanse wetenschap in rap tempo ten gronde richten. Waren het voorheen religieuze groeperingen die zich tegen wetenschap verzetten omdat er morele en ethische grenzen overschreden zouden worden, later kwamen daar ondernemingern bij die zich in hun beweging gehinderd voelden door wetenschap die hen  te kritisch zou bejegenen. Daar is nu een derde groep bijgekomen, namelijk de grote roofkapitalisten zoals Altman, Bezos, Zuckerberg en Musk die zich al evenzeer in de weg gezeten voelen door kritische wetenschap.

Dijkgraaf constateert drie ideologische beweegredenen voor Trump en zijn contrabande: de eerste is de opvatting dat wetenschap bij de oude wereld hoort, die nu eenmaal ten einde loopt, de tweede is dat wetenschap vooral om mensen draait maar de toekomst is aan AI, robots en machines (de vijf grootste Amerikaanse bedrijven investeren nu al zo'n 250 miljard dollar in R&D) en de derde beweegreden is dat deze bestrijders van de wetenschap en de rede menen dat de wetenschap te dominant is geworden. Hun strijd is dan ook vooral gericht tegen klimaat-, milieu-, infectieziekten- en sociale ongelijkheidswetenschap. Het is mega-investeerder Peter Thiel die briljante studenten adviseert om met hun studie te stoppen om met zijn geld een start-up te beginnen. 

Dijkgraaf windt er geen doekjes om en constateert volkomen terecht dat de roofkapitalisten (hij noemt hen niet zo) omgekeerd denken en de Sustainable Development Goals van de VN als hun echte vijand beschouwen. Dijkgraaf: "En dat alles uit de mond van industriëlen die zelf werelddominantie van hun diensten nastreven." En hij eindigt met deze woorden: "De wetenschap heeft een tweeledige rol: als locomotief van de vooruitgang, maar ook als rem om de trein van de geschiedenis op de rails te houden. Chapeau voor Dijkgraaf maar hij is, zoals ikzelf en zovelen een roepende in de woestijn.

Geen opmerkingen: