Een uitstekend artikel van Robert Kagan in de NRC van 25 mei. Robert Kagan is een Amerikaans historicus en schrijver, verbonden aan het Brookings Institute in Washington. De titel van zijn artikel luidt: Met Trump komt het fascisme naar Amerika. Dat is nogal wat. Kagan constateert dat Trump iets heeft aangeboord waarvoor de grondleggers bij de stichting van de democratische republiek het meest bevreesd waren: de ontketende hartstochten van het volk in een 'democratie van de straat'.
Maar, stelt Kagan, het is een andere bedreiging die zich nu aandient en Alexis de Tocqueville en de oude filosofen waarschuwden hier al voor: dat het volk in een democratie, opgewonden, boos en onbeheerst, zelf wel eens korte metten zou kunnen maken met de instellingen die zijn geschapen om zijn vrijheid te bewaren.
En met voorbeelden uit de geschiedenis laat Kagan ons zien dat geslaagd fascisme niet draait om beleid en politiek, maar om de sterke man, de leider, aan wie het lot der natie kan/kon worden toevertrouwd. Zulke bewegingen nemen de democratie over dor in te spelen op alle angsten, ijdelheden, ambities en onzekerheden die onderdeel zijn van de menselijke psyche. Politieke massabewegingen zijn een angstaanjagend wapen. Als ze worden beheerst en geleid door één enkele leider, kan ze haar pijlen op iedereen richten die de leider kiest.
Trump heeft op dit moment nog maar een bescheiden aanhang. Maar, zegt Kagan, als hij de verkiezingen wint, zullen zijn legioenen vermoedelijk een meerderheid van het volk beslaan. En ligt het voor hand dat een man als Terump, met oneindig veel meer macht tot zijn beschikking, bescheidener, verstandiger, grootmoediger, minder wraakzuchtig zal worden dan hij nu is?
Kagan sluit zijn onheilspellend artikel af met de volgende woorden: "Zo komt het fascisme naar Amerika, niet met laarzen en gestrekte armen, maar met een praatjesmaker op tv, een nepmiljardair, een schoolvoorbeeld van een egomaan die de wrok en onzekerheid van het volk 'aanboort', en met een hele politieke partij die - uit ambitie of blinde partijtrouw of gewoon uit angst - de rijen achter hem sluit".
Je mag hopen dat Robert Kagan de plank mis slaat. Maar hij is niet de eerste de beste en is een gerenommeerd historicus en commentator. Je mag hopen dat de Amerikanen zijn woorden ter harte zullen nemen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten