In de NRC van dit weekend een interessant interview met Branko Milanovic, de Servisch-Amerikaanse econoom die de beruchte Olifant-grafiek ontwikkelde. Deze grafiek laat de veranderingen zien in reëel inkomen tussen 1988 en 2008 op wereldniveau. De verliezers bestaan uit de allerarmsten vooral in Afrika enerzijds en anderzijds de middenklasse van de rijke landen met stagnerende inkomens en voormalig communistische landen. De winnaars zijn de middenklasse van de opkomende economieën en de allerrijksten in landen als VS, Rusland, Duitsland, Zuid Afrika.
Nu is economie niet echt een wetenschap, dus de juistheid van deze grafiek wordt inmiddels van diverse zijden betwist. Maar zelfs wanneer je bijvoorbeeld China uit de cijfers weglaat, zal het beeld niet verdwijnen, hoogstens iets afvlakken. Een ander sterk punt van deze interpretatie van al het beschikbare cijfermateriaal is dat de grafiek uitstekend laat zien waarom zowel in Europa als in de VS het populisme zo razend populair is.
Waar iedereen het wel over eens is, is dat beleid niet of nauwelijks tot vermindering van inkomensverschillen leidt. Dat komt - dit is mijn persoonlijke overtuiging - doordat er geen stevig beleid wordt ontwikkeld en doordat er geen sprake is van internationale overeenstemming over zulk beleid. Echte nivellering wordt historisch gezien, aldus Milanovic, alleen bereikt door oorlogen en epidemieën.
Het grootste nadeel van globalisering is juist gelegen in de afwezigheid van internationale consensus. Doordat superrijken hun vermogen daarheen sluizen waar ze de beste garanties tegen de laagste kosten krijgen, bestaat er geen enkele aandrang om in het thuisland een sterke rechtsstaat te ontwikkelen.
Milanovic vindt herverdeling van welvaart achteraf via belastingen geen goede zaak en bepleit behalve het tegengaan van belastingontwijking of -ontduiking vooral het verbeteren van de toegang tot onderwijs, woningbezit te stimuleren en arbeiders aandelen in hun bedrijf te gunnen.
Migratie tegengaan door muren te bouwen vindt Milanovic contraproductief. Veel effectiever is het gecontroleerd toelaten van migranten op basis van quota, hen slechts beperkt toegang verlenen tot sociale zekerheid en een verplichte terugkeer na een van tevoren vastgestelde periode. Deze aanpak leidt weliswaar tot een tweedeling tussen autochtonen en migranten maar op wereldniveau zal de ongelijkheid afnemen, aldus Milanovic.
Zoals gezegd, buitengewoon interessant, ook al blijf ik van mening dat internationale overeenstemming een conditio sine qua non blijft. En zoals we roken en excessief drinken als asociaal zijn gaan beschouwen, zullen we ook moeten leren dat buitensporige rijkdom moreel onaanvaardbaar is. Het systeem reinigt zichzelf niet, zelfregulering heeft nog nooit ergens goed gefunctioneerd, correctie via belastingen is in mijn ogen dan ook absoluut noodzakelijk.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten