Godsdienstfilosoof en theoloog Taede A. Smedes (een prachtige naam!) beschouwt de berichtgeving van het CBS over de toenemende ontkerkelijking in ons land als nepnieuws. Hij geeft aan dat het onderscheid tussen 'geloof' en 'ongeloof' grotendeels achterhaald is. In onze samenleving, zegt hij, wordt de traditionele verticale transcendentie steeds meer ingewisseld voor horizontale transcendentie: een gevoel van diepe verbondenheid met al wat is.
Het CBS stelt 'religieus' gelijk aan 'tot een religieuze groepering behorend', zegt Smedes. Maar hij vindt die definitie ontoereikend. Op basis van eigen onderzoek definieert hij 'religie' in god, iets of niets?
Ik begrijp wel hoe hij aan dat vraagteken komt, ook al heb ik zijn boek niet gelezen. Zijn redenatie zal wel luiden dat je noch het bestaan van god, noch het niet-bestaan van god kunt bewijzen. En omdat je dat niet-bestaan niet kunt bewijzen, moet je hier wel een vraagteken plaatsen. Daarmee degradeert Smedes een atheïst per definitie tot een agnost. En al die agnosten sleurt hij zo met één beweging zijn definitie van 'religie' binnen. Ja, zo lust ik er nog wel een paar.
Beste Taede, ik leg het nog één keer uit: om het bestaan van 'iets' te bewijzen moet je dat 'iets' veronderstellen en vervolgens moet je herhaalbare en verifieerbare experimenten uitvoeren om je hypothese te kunnen bewijzen. Zo simpel is het!
En tot nog toe is er niet één theoloog geweest die dat godsbewijs heeft kunnen leveren. Een atheïst hoeft helemaal niet te bewijzen dat hij gelijk heeft. Een atheïst kan slechts opmerken dat de theoloog op geen enkele manier aannemelijk heeft gemaakt dat zijn hypothese houdbaar is.
En het is om die reden, beste Taede, dat ik geloof in niets! Ik laat me niet gek maken door hocus pocus en dat is allesbehalve een agnostische of religieuze positie; ik gebruik slechts mijn verstand.
4 opmerkingen:
Smedes refereert met name of in het bijzonder aan noties van de filosoof Thomas Nagel. Zie in zijn boek God, iets of niets?: de postseculiere maatschappij tussen 'geloof' en 'ongeloof' (Amsterdam University Press, 2016) de paragrafen Religieus atheïsme, bladzijde 16 t/m 18; voor Tades, naar eigen zeggen, een eyeopener en 'Religieus' atheïsme (let op de aanhalingstekens bij deze gelijknamige paragraaf, bladzijde 104 en 105.
Context: Naar een nieuw paradigma voor het brein - Het boek van Thomas Nagel dat iedereen op de kast kreeg (Carel Peeters; Vrij Nederland, 25 maart 2013).
Nagels boek is naar het Nederlands vertaald: Geest en kosmos: hoe houdbaar is de neodarwinistische visie? (Amsterdam University Press, 2014).
Het enige wat ik apprecieer aan Nagel is dat hij een verklaring van buiten het universum (c.q. een god) niet aanvaardbaar vindt. Hij is niet de eerste die veronderstelt dat materie en geest tezamen een belangrijke rol spelen in de evolutie. Zonder geest zou er geen bewustzijn mogelijk zijn. Maar de bewijsvoering voor die stelling levert hij er niet bij.
Bedenk tevens dat ook dieren een bewustzijn kennen maar ik geloof niet dat dieren ooit betrapt zijn op een religieus beleven of spiritualiteit.
Mensen als Dawkins en Dennet maar ook de historicus Noah Yuval Harari hebben naar mijn mening heel wat zinnigers te melden over het bewustzijn bij mensen en dieren.
Dat Nagel zichzelf een religieuze atheïst noemt is voor mij onbegrijpelijk. Waar zit hem dat dan in? En waar was die geest toen de eukariotische cel ontstond? Zat die geest ergens onzichtbaar in een DNA-streng verstopt? En wat zat er in die geest, wat bracht die geest teweeg? Wat was de functie van die geest? Echt, dit is pure apekool. Alleen een filosoof krijgt zoiets bedacht.
Een reactie posten