maandag 13 mei 2024

Wetenschap en activisme: neutraliteit bestaat niet!

 

In de NRC van vandaag staat een interessant artikel van Jessica V. Roitman, hoogleraar Joodse Studies aan de VU Amsterdam. Zij vindt activistische academici stuitend eenzijdig. Me dunkt dat hier het woord 'soms' ontbreekt, nu formuleert zij haar standpunt wel erg generaliserend. Er gaan wel vaker stemmen op die beweren dat wetenschappers zich verre van activisme moeten houden maar zulke geluiden hebben mij nog nooit overtuigd. Wel moet je erkennen dat een activistische wetenschapper de verdenking op zich laadt vooringenomen wetenschap te bedrijven . Er zijn klimaatwetenschappers die op een integere wijze onderzoek verrichten en de noodzaak voelen zich aan te sluiten bij maatschappelijke protesten tegen klimaatontkenners of te traag reagerende overheden. Zij worden door hun tegenstanders prompt niet meer serieus genomen. 

Ben je primair wetenschapper of primair een moderne mens die bewust in de samenleving staat. Voor het eindresultaat maakt dat niet uit. De wetenschapper is zich ervan bewust dat hij of zij zich aan de gangbare procedures en kwaliteitseisen heeft te houden. Indien dat niet het geval is, zal de wetenschappelijke gemeenschap hem of haar hierop afserveren. Kortom: natuurlijk heeft een wetenschapper het recht om deel te nemen aan activisme, mits de objectiviteit van diens wetenschappelijk werk maar niet onder druk komt te staan.

Hoogleraar Roitman maakt haar activistische collega's dus een dergelijk verwijt. Zij meent - zonder dat verder te onderbouwen - dat wetenschappelijk activisme vaak geworteld is in marxistische ideologieën. Kennelijk is dat op zichzelf al een voldoende aanleiding voor afwijzing tout court. Dan is er de eis van neutraliteit maar dat is mij te kort door de bocht. Je doet onderzoek en je komt tot uiterst verontrustende bevindingen maar de eis van neutraliteit staat je slechts toe jouw bevindingen kenbaar te maken aan de gemeenschap. Als die besluit jouw bevindingen terzijde te schuiven, jammer dan. Maar ik zou niet weten waarom een wetenschapper in zo'n geval niet zijn of haar stem zou mogen verheffen. 

Natuurlijk gaat het hoogleraar Roitman vooral om de kwestie Israël versus de Palestijnen. Zij schrijft: "Daar wordt een notoir complexe politieke strijd - een strijd die diplomaten heeft gefrustreerd, mensen van goede wil heeft verdeeld en aan beide zijden tientallen jaren aan lijden heeft veroorzaakt - teruggebracht tot een eenvoudig moraliteitsspel, waarbij Israël de rol van slechterik speelt". Maar zo complex is die strijd niet en ik denk dat het lijden van de Israëli niet in verhouding staat tot het beklagenswaardige lot van de Palestijnen, tot aan de dag van vandaag. En laat mij er meteen aan toevoegen dat de acties van Hamas op 7 oktober 2023 afschuwwekkend en onverdedigbaar waren, in alle toonaarden verworpen moeten worden en berecht moeten worden door het Internationaal Strafhof of het Internationaal Gerechtshof. Beide hoven worden overigens niet door Israël erkend want beschuldigd van antisemitisme.  

Zij verwijt Dutch Scholars for Palestine dat zij Israël een apartheidsstaat noemen. Maar zij weet ook dat die kwalificatie afkomstig is van Amnesty International en dat die konklusie tot stand is gekomen na zeer uitvoerig onderzoek. Maar aan het einde van haar betoog laat Roitman zien dat zij evenzeer een activistisch wetenschapper is als degenen die zij daarvan beschuldigt als zij schrijft: "... en ook dat Israël een raciaal, etnisch en religieuze diverse samenleving heeft die veel Arabieren en mensen met uiteenlopende afkomst en achtergrond als volwaardige burgers omarmt". Dat dit laatste een sprookje, zo niet een regelrechte leugen is, weet ook mevrouw Roitman. Zij ontmaskert hiermee zichzelf als een pleitbezorger voor Israël en nadrukkelijk niet voor de Palestijnen. Zij verwijt anderen Hamas niet te veroordelen voor 7 oktober maar weigert zelf ook maar iets te zeggen over het simpele feit dat er onder de Palestijnen  niemand meer leeft die ooit vrede heeft gekend. En tegelijkertijd doet zij het voorkomen alsof de Israëliërs evenzeer lijden als de Palestijnen onder de onwettige bezetting en etnische zuivering door Israël. Inderdaad mevrouw Roitman: neutraliteit bestaat niet!

Geen opmerkingen: