Jaren geleden schreef ik een artikel over de ongekend rabiate antisemiet Maarten Luther aan de hand van Luthers theologisch testament (Over de joden en hun leugens) van René Süss. Een zeer gedegen studie naar de achtergronden van het Lutheriaanse antisemitisme. Naar aanleiding van dat artikel zocht ik contact met een aantal vertegenwoordigers van de Lutherse Kerk Nederland. Maar het meest gehoorde argument was toch dat van de historiciteit. Anders gezegd, je moest die uitlatingen van Luther zien in de context van die tijd, nu zoveel eeuwen geleden.
Dat is natuurlijk erg gemakkelijk. Maar nu heeft de PKN, de Protestantse Kerk in Nederland, zich officieel gedistantieerd van de anti-joodse uitspraken van Luther. En dat is natuurlijk terecht. Maarten Luther was als jodenhater erger dan de nazi's. Vaak wordt beweerd dat de nazi's Luther niet nodig hadden om hun verderfelijk gedachtegoed te praktiseren maar dat is een wat sinister argument. Luther was natuurlijk niet de aanstichter van de jodenhaat maar hij heeft zijn uiterste best gedaan dat sentiment nieuw leven in te blazen. En in die hoedanigheid is hij wel degelijk een van de belangrijkste wegbereiders geweest van een ziekelijke haat tegen een specifieke bevolkingsgroep. Een ziekelijke haat die uiteindelijk tot de holocaust leidde.
Het is natuurlijk een goede zaak dat de PKN nu formeel afstand heeft genomen van de antisemitische uitlatingen van Luther. Persoonlijk zou ik een paar stappen verder gaan: iemand als Luther aanvaarden als geestelijk leidsman op basis van diens religieuze overtuiging is bizar en ondenkbaar. Hoe kun je zijn religieuze opvattingen beoordelen zonder daarin zijn jodenhaat te betrekken?
Het vereist een geestelijke salto mortale om die twee aspecten van 's mans karakter met elkaar in overeenstemming te brengen. Anders gezegd: de aanhang van de Lutherse Kerk Nederland bestaat uit struisvogels.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten