Zappa

 

Alex Winter maakte een twee uur durende documentaire over Frank Zappa, een muzikaal genie dat op 53-jarige leeftijd overleed aan kanker. Zappa maakte geen popmuziek, geen jazz en geen klassieke muziek. Hoewel de benaming jazz voor mij zijn muziek wel het dichtst benadert. Toen Zappa de muziek eindelijk had ontdekt, hij was toen een jaar of vijftien, was dat, zo lijkt het, het enige wat zijn leven zin en inhoud gaf. Hij werd al vroeg gegrepen door de muziek van Edgar Varese en zou zijn leven lang blijven componeren met een duidelijke voorkeur voor wat we dan maar hedendaagse muziek noemen. Niet voor ieder oor geschikt maar dat was ook wel het laatste dat Zappa nastreefde.

We kennen hem natuurlijk van de Mothers of Invention en zijn talloze onnavolgbare albums zoals Freak Out, Hot Rats en Sheik Yerbouti en, niet te vergeten, Shut up 'n play yer guitar. Zappa, van Grieks Italiaanse joodse komaf, deed alles anders dan anderen. Hij formeerde een band en koos de bandleden op basis van strenge audities. Hij huurde zijn bandleden in  en betaalde hen een salaris. Als het niet meer klikte of wanneer een project ten einde was, ontbond hij de band. Naar verluidt heeft hij ook aardig wat musici ontslagen omdat ze om een of andere reden niet bevielen. Hij besloot al snel het hippe Los Angeles, niet zijn muziek in die flower power tijd, in te ruilen voor het veel coolere New York.

Zappa was getrouwd en kreeg vier kinderen maar  nam het niet zo nauw met de huwelijkse moraal, zijn libido zat hem in de weg. Het huwelijk heeft overigens, voor zover ik weet, wel altijd stand gehouden. Of hij een familieman was? Je krijgt niet de indruk. Hij bleek in het algemeen niet iemand die zich snel voor anderen interesseerde. In de documentaire wordt hij toch vooral geportretteerd als een musicus en componist pur sang, geen warm medemens. Desondanks maakt hij voortdurend een innemende indruk.

Hij bracht het in de tijd dat Vaclav Havel president was, zelfs tot cultureel attaché van Tsjecho-Slowakije, zeer tot ongenoegen van het Amerikaanse Ministerie van Buitenlandse zaken. En hij speelde een voortrekkersrol in discussies in Senaatscommissies over het taalgebruik in popsongs. Niemand die de vrijheid van meningsuiting zo fel verdedigde als Zappa. Discussies die zo ver gingen dat de Amerikaanse overheid waarschuwingsstickers op popalbums plakte en een airplay-verbod voor songs met foute teksten wilde opleggen waar alle radiostations zich aan moesten houden. Zappa, die zelf overigens niet beschuldigd werd in die dagen en die, dit terzijde, drugsgebruik nadrukkelijk afwees, beslechtte de discussie door voor te stellen dat in het vervolg alle songteksten integraal op de cover van een album afgedrukt zouden worden. Uit deze tijden herinner ik me dat Zappa er voorstander van was het systeem van binnenuit af te breken, door een lange mars door de instituties van de macht te maken. Of dat daadwerkelijk ook zo door hem geformuleerd werd, kan ik niet meer achterhalen. Misschien had hij die houding overgenomen van Rudi Dutschke, die dit adagio als eerste formuleerde. Het liep niet goed met hem af.

Hieronder The Black Page en mijn all time favorite van Zappa: Goa. Bij Goa: zet je speakers voluit en let vooral op de drummer en de bassist. Fenomenaal en waanzinnig goed! En een mooie en interessante documentaire. Ook al had ik liever twee uur naar de musicus Frank Zappa gekeken.