In de Volkskrant van dit weekend een interessant artikel over de vermeende Duitse schuld aan de Eerste Wereldoorlog. Op de volgende link vindt u een uitgebreide samenvatting en bespreking van het boek Slaapwandelaars van de Australische historicus Christopher Clark, die nu juist betoogde dat het beeld van die vermeende schuld correctie behoeft. Chr. Clark - Slaapwandelaars
Opmerkelijk is dat een aantal Duitse historici felle kritiek levert op de mijns inziens overigens zeer plausibele analyse van Clark. De dieper liggende reden achter die kritiek zou de consequentie van de eventuele juistheid van de konklusies van Clark zijn: als de Duitsers geen schuld droegen aan het uitbarsten van de Eerste Wereldoorlog, dan zijn de Duitsers ook niet als enige verantwoordelijk voor de opkomst van Hitler.
"En zolang we schuldig zijn", zegt een van de Duitse kritikasters, "mógen we, nee moéten we ons afzijdig houden (bij gewapende conflicten)". Jongere historici betogen juist dat de multipolaire wereld van dit moment niet gebaat is bij moralisme maar juist bij Realpolitik. En een land dat beheerst wordt door schuldgevoelens kan geen Realpolitik bedrijven. Dat lijkt mij een moeilijk weerlegbare stelling.
Bovendien, het is toch een feit dat Versailles tot zeer omstreden consequenties heeft geleid. De grote mogendheden.Frankrijk, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten waren er gauw uit: de Duitsers hadden als enige schuld omdat ze al eersten hun legers over de eigen landsgrenzen in beweging brachten. Maar daarmee werd het hele voorspel buiten beschouwing gelaten. De resultaten van Versailles waren grotesk: de Duitsers werden veroordeeld tot meer dan twee honderd miljard rijksmarken aan herstelbetalingen en moesten ook nog eens lijdzaam toezien hoe grote stukken van hun grondgebied door de Fransen werden ingepikt.
Het is natuurlijk onzin te beweren dat diezelfde mogendheden daarmee medeplichtig waren aan de opkomst van Hitler. Wie de Duitse geschiedenis goed bestudeert weet dat Hitler graag en gretig gebruik maakte van het Versailles-instrument, inclusief de dolkstootlegende maar ook dat zijn aversies veel diepere gronden kenden en een veel bredere uitstraling hadden. De Duitsers hebben Hitler in 1933 massaal op het schild geheven en sindsdien twaalf jaar lang ook hun rechterarm gebruikt om hun stem nog eens extra te onderstrepen. Hitler zou echt niet af hebben gezien van zijn politieke carrière en door zijn gegaan met schilderen als Versailles tot een gewogener oordeel en minder draconische strafmaatregelen had geleid.
Ondertussen verklaart Nigel Jones in Engeland dat het hem verbaast dat Clark tijdens zijn colleges in Cambridge als rechtgeaarde teutonofiel geen Pickelhaube droeg, beloofde een Servische kapper dat hij Clark af zou slachten als die op zijn kappersstoel plaats zou nemen en merkte Clark zelf droogjes op dat Duitsland het enige land was waar hem werd verweten Deutschfreundlich te zijn. De Fransen blijken toch iets beschaafder: zij namen beleefd kennis van de stelling van Clark dat Frankrijk minstens even veel schuld als Duitsland droeg.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten