Veganisten krijgen het nog moeilijk!

We wisten al dat bomen en planten communiceren met hun omgeving. Tot nog toe werd verondersteld dat deze communicatie via chemische signalen verliep, een plant maakt zo'n 3.000 chemische signaalstoffen aan. Maar uit recent onderzoek, met name door de Italiaanse plantkundige Stefano Mancuso, is gebleken dat planten op veel meer manieren met hun omgeving communiceren.

Met name elektrische signalen spelen hierbij een rol die vanuit de worteltopjes worden uitgezonden. Bij volwassen roggeplanten heeft de wortel bijna 14 miljoen vertakkingen met een totale lengte van 622 km! Het zijn vooral de wortels die beslissingen nemen over links of rechts af. Ook blijkt uit onderzoek dat planten zwermgedrag vertonen, net als insecten en vogels. Hierbij zou vooral geluid een grote rol spelen.

Mancuso veronderstelt dat planten geen pijn kunnen ervaren. Ze zouden er niets aan hebben want ze kunnen niet vluchten. Maar dat neemt niet weg dat Mancuso ook planten als cognitieve wezens beschouwt. Kijk eens naar het volgende filmpje en verwonder u: Beschikken planten over intelligentie?

Het lijkt erop dat iedere discussie die zich in het publieke domein afspeelt steeds militanter moet worden. Kijk naar de volstrekt ontspoorde discussie over Zwarte Piet. Ook de discussie over de plicht tot veganisme dreigt zo'n kant op te gaan. In mijn ogen is het toch tamelijk simpel: de mens is een diersoort en dieren voeden zich met andere dieren en/of planten. Behalve mieren die aan veeteelt doen door luizen te houden, lijkt de mens het enige dier dat andere dieren op grote schaal teelt voor de slacht. Tegelijkertijd: heeft u wel eens haaien of orka's een school visjes zien verorberen? Da's ook niet bepaald kleinschalig!

Veganisten verzetten zich hiertegen omdat - zo veronderstel ik - dieren pijn kunnen lijden en onder erbarmelijke omstandigheden levend, alleen nog in staat worden gesteld op te groeien tot hapklare brok voor de mens om procesmatig en industrieel geslacht te worden zodra die status is bereikt.
Voor dat verzet is veel te zeggen maar het wordt wat ingewikkelder wanneer het gebruikelijke onderscheid tussen plant en dier komt te vervallen. Dan kan het zomaar onethisch worden kwetsbare planten voor voedsel te telen. Dat dieren wel en planten geen pijn kunnen voelen lijkt mij uiteindelijk geen principieel verschil te zijn.

Het probleem van dierenwelzijn is vooral een kwestie van schaal. Bij massale slachting van dieren ervaren we, terecht, steeds meer ethische bezwaren. Bij geteelde dieren, vooral vis en gevogelte, lopen we steeds vaker risico van besmetting met bacteriën en virussen. Bij grootschalige plantaardige voeding worden we nu al geconfronteerd met de (onbekende) risico's van genetische manipulatie.

Dat de mens omnivoor is, is evolutionair verklaarbaar en daar is niets vreemd of onethisch aan. Ik kan maar niet tot het besluit komen om de rest van mijn leven als veganist door het leven te gaan. Wel hebben we hier ten huize het eten van vlees zeer fors terug gedrongen en zijn sommige vleessoorten van de eettafel verbannen. We vermijden zoveel mogelijk vlees van dieronvriendelijk grootgebrachte dieren. Ook geteelde vis proberen we zoveel mogelijk te vermijden. Maar we eten veel groente en daarvan vertelt Mancuso ons nu dat het ook daar om cognitieve wezens gaat. We gaan nu dan ook beginnen aan insecten als voedsel (mag vast ook niet van veganisten), maar ik zeg er gelijk bij: dat moet dan wel lekker wezen.

Ik zou zeggen: het is allemaal een kwestie van maatvoering. Dat is beter dan elkaar voortdurend de militante maat te nemen.

Bron: NRC 15 nov 2014