Deze titel heb ik helaas niet zelf verzonnen maar is me uit het hart gegrepen. Het is de titel van een uitgebreid artikel in de NRC van afgelopen weekend. Van de hand van Steven de Winter, mediator van beroep. Via de volgende link kunt u dit artikel geheel lezen, ik kan het u aanbevelen: artikel Steven de Winter.
Het is vooral oppassen geblazen met politici die het parlement een nepparlement noemen en in plaats daarvan het liefste referenda zouden zien. De Winter laat zien hoe Hitler destijds erin slaagde de parlementaire democratie om zeep te helpen met een paar gerichte referenda. Als iets duidelijk is,is het wel dat de formulering van de vraagstelling vaak sturend is voor het te verkrijgen antwoord. In zulke gevallen is dan ook vaak sprake van misleiding. Zoals ook de referenda over de Brexit en het handelsverdrag met Oekraïne bol stonden van de misleiding.
U begrijpt dat de woorden van de Winter hier in vruchtbare aarde vielen. Ik val u er verder niet mee lastig, ik zou zeggen: lees het zelf. Maar interessant vond ik zijn opmerkingen over het Zwitsers referendum. De Winter geeft aan dat noch het Zwitsers staatssysteem - een confederatie van in hoge mate zelfstandige kantons, met een afspiegelingscollege als nationale regering - noch de Zwitserse politieke cultuur zich zomaar op een andere plek laten kopiëren.
Een referendum komt in Zwitserland pas tot stand als eerst de regering en daarna de beide Kamers zich erover hebben gebogen. Uit het parlement kan eventueel een tegenvoorstel worden ingediend dat tegelijk met het referendum aan de burger kan worden voorgelegd. Om de uitslag van een referendum rechtsgeldig te maken, is een landelijke meerderheid van de stemmen nodig, plus een meerderheid in tenminste 14 van de 26 kantons.
Naar verluidt zijn er in Zwitserland steeds meer zorgen over het gegeven dat steeds vaker emotie in plaats van de inhoud het debat en de referenda lijkt te overheersen. Ook is ruim dertig procent van alle referenda sinds 1892 in de laatste vijftien jaar gehouden.
Volgens de Winter is de principiële vraag: met welk recht een meerderheid van vijftig procent plus één beslissingen mag nemen waar een minderheid van vijftig procent min één zich aan te houden heeft. Met een referendumuitslag kan de meerderheid de minderheid iets verbieden. Denk even terug aan de uitslag van het Oekraïne-referendum: nog geen vijftig procent van nog geen derde van de bevolking kreeg haar zin! Wat heeft dat met democratie van doen?
En laten we wel zijn: een referendum houden over onderwerpen waar vaak jarenlange politieke besluitvorming op vele niveaus aan vooraf is gegaan is allesbehalve democratisch. Helen Boaden van de BBC Radio: "Black and white answers to overwhelmingly complicated problems".
2 opmerkingen:
De vergelijking van Steven de Winter van de twee onlangs gehouden referenda, "Het associatieverdrag met Oekraïne" en de "Brexit" met de zogenaamde referenda door Adolf Hitler, die niet meer dan dictaten waren, gaat m.i. mank.
Hiermee plaatst hij het referendum, als politiek instrument in een politiek vacuüm. Het maakt niet uit, in welke tijdgeest, of wat de politieke machtsfactor is, het is altijd verkeerd.
Waar ik het volledig met hem eens ben, is zijn constatering, dat de professionele nieuwsmedia een niet te veronachtzaamde rol in het misleiden van de stemmers is.
Ook de waarschuwing voor "de tirannie van de meerderheid" is een reëel gevaar dat altijd op de loer ligt.
Echter hij neemt het risico, om een referendum voor te stellen over de "Wet raadgevend referendum", waarin hij de bevolking de stelling voorlegt, waarin hij deze definieert als een bedreiging van de democratische rechtsstaat, en dat een referendum mensen in de maatschappij tegen elkaar opzet, en daarmee het werkelijke gevaar versimpeld.
In de hedendaagse politieke, maatschappelijke en economische situatie waarin wij op dit moment verkeren,zal als die vraag nu zou worden gesteld, zullen de meesten voor handhaving van de "Wet raadgevend referendum" stemmen.
Je zou kunnen zeggen dat Hitler eerlijker was dan de initiatiefnemers van het Oekraine-referendum. Hitler was immers volstrekt helder in zijn bedoelingen. De mensen achter het Oekraine-referendum hebben openlijk toegegeven dat dat associatieverdrag hen geen lor kon schelen. Ondanks dat Hitler duidelijk was, accepteerde de bevolking zijn 'dictaten' maar al te gretig.
Dat media misleidend zouden zijn is populaire rimram. Mensen moeten zich realiseren dat ze hun eigen hersens moeten laten werken, ze hebben ze niet voor niets; daarnaast moeten mensen zich realiseren dat objectieve berichtgeving een illusie is (feiten gaan altijd vergezeld van interpretaties); maar een van de belangrijkste kenmerken van een democratie is pluriforme media. Wie zich goed wil laten informeren doet er dan ook verstandig aan zijn informatie van meerdere bronnen te betrekken.
Natuurlijk wil de Winter geen referendum over de Wet Raadgevend Referendum houden en hij formuleert zijn voorstel met opzet in de vorm van een sturende vraag. Politieke partijen die de democratie echt een welgezind hart toedragen zien af van het referendum als politiek instrument. Helaas zien we momenteel een tegengestelde trend: steeds meer politieke partijen willen hun electoraat doen geloven dat het daarmee echt zelf macht in handen krijgt. Ik gruwel ervan.
Een reactie posten