Twee Britse politicologen, Roger Eatwell (mooie naam!) en Matthew Goodwin schreven een boek over populisme onder de titel National Populism; the Revolt against Liberal Democracy. In zijn beschouwing in de NRC citeert Bas Heijne uit dit boek de vier factoren die bepalend zijn voor de onvrede die het populisme voedt.
In de eerste plaats is er sprake van een immense afkeer van de gevestigde politiek. Ten tweede is er de angst voor verlies en vernietiging van de eigen cultuur door immigratie en globalisering. Op de derde plaats is er de groeiende ongelijkheid en ten vierde speelt de toenemende ongebondenheid van de kiezer een grote rol.
Ik denk dat dit een redelijk treffende analyse van de werkelijkheid van vandaag is. Ik zou er wel een vijfde factor aan toe willen voegen: een toenemende afkeer van mainstream media in combinatie met een steeds groter worden toevlucht tot digitale platforms waar burgers in een "eigen bubble" hun onvrede beter kwijt denken te kunnen.
Die afkeer van de gevestigde politiek kunnen we nu wereldwijd overal waarnemen. En we moeten dat serieus nemen. De gevestigde politiek slaagt er niet langer in electoraat aan zich te binden. De kloof tussen burger en politiek is alleen maar groter geworden. Als burgers het gevoel hebben dat hun politici hen niet meer horen is dat niet alleen begrijpelijk maar wat erger is: ze hebben nog gelijk ook.
Nemen we drie fenomenen apart: klimaat, migratie en financieel systeem. De klimaatproblematiek moet tot een nieuwe energiepolitiek leiden. Maar burgers zien alleen maar (en gelijk hebben ze, want het is de werkelijkheid) dat zij steeds meer moeten gaan betalen voor energie terwijl de grootverbruikers niet alleen veel minder kwijt zijn per eenheid energie dan de gewone burger maar ook nog eens dat die grootverbruikers alles in het werk stellen om bijvoorbeeld een CO2-belasting te vermijden. De burger heeft dan terecht het gevoel dat hij de enige is die overal voor op moet draaien.
Migratie is een enorm probleem en de gezamenlijke politiek is er niet in geslaagd de burger uit te leggen dat migratie wel degelijk ordentelijk kan worden georganiseerd en dat solidariteit nog steeds de basis van onze beschaving zou moeten zijn. Ook Europa heeft hier hopeloos gefaald. En als we dan een integer Pact van Marrakech hebben kaapt een van onze populisten de discussie met een apocalyptisch verhaal dat van a tot z gelogen is.
En over het financieel systeem kunnen we kort zijn. De grootste bank van ons land krijgt een megaboete wegens witwassen en wat konkludeert De Nederlandse Bank?: de ING mag zelf een intern onderzoek uitvoeren naar, ja naar wat eigenlijk? Hoe is het toch mogelijk dat een bank hiermee weg kan komen?! In het FD stond een uitstekend artikel over hoe deze bancaire wandaad zich voltrok. Maar de essentie van het verhaal is telkens weer: ze komen ermee weg. En natuurlijk onthoudt de burger dat. De burger die zelf nog geen potloodstreepje buiten het lijntje mag zetten of hij wordt als een misdadiger behandeld.
Kijk naar wat er in Frankrijk gebeurt. Macron probeert rechtsstatelijk over te komen maar mensen zien alleen zijn arrogantie. Pas nadat de vlam in de pan is geslagen komt hij op het idee met de burgers te gaan communiceren. Dat is een gemiste kans, hij is te laat. De Fransen zullen het hem nooit vergeven.
En in ons land durft onze minister-president te verklaren dat we allemaal gele hesjes dragen. Nee Mark Rutte, dat is niet waar als je eerst miljarden weggeeft aan je voormalige broodheer. De Nederlanders zullen je dat nooit vergeven.
We gaan heel slechte tijden tegemoet en er is niemand die weet hoe dit af zal lopen. Er zijn meer dan genoeg stokebranden te vinden en ze komen in vele gedaantes. De ene heet Bannon, de ander heet Trump, de derde noemt zich Baudet en de vierde Orban maar ach, dit rijtje is eindeloos. En vergeefs.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten