Katja Tolstoj (wat een prachtige naam!) is hoogleraar theologie en tevens Theoloog des Vaderlands. Het onderzoeksobject van theologie is onbewijsbaar en daarmee kan theologie niet worden aangemerkt als een wetenschap. Tolstoj schetst hoe in Rusland Jezus langzaam maar zeker wordt vervangen door Poetin en patriarch Kirill doet daar maar al te gretig aan mee. En dan gaat ze verder: "Seculiere academische benaderingen die het heilige buiten beschouwing laten, reduceren het raadsel van het leven tot de materiële wereld en negeren daarbij de existentiële basis van geloof: dat het heilige voor gelovigen een realiteit is".
Theologie zou, aldus Tolstoj, beter in staat zijn een blik van binnenuit op deze nieuwe ontwikkelingen te werpen en bovendien mogelijke veranderingen kunnen entameren. Elke religie, aldus Tolstoj, beschikt over antistoffen om religie weer van politieke ideologie te scheiden en je hebt de theologie nodig om die antistoffen te activeren. Waaruit die antistoffen dan bestaan, waar ze zich schuil houden en hoe je ze kunt activeren, dat vertelt Tolstoj er niet bij. Ik vrees dat onze Theoloog des Vaderlands hier wishful thinking pleegt.
Tolstoj gaat verder: "Dit specifieke besef van god's alomtegenwoordigheid biedt het tegengif tegen de instrumentalisering en het misbruik van religie". Anders gezegd: een ware gelovige erkent dat elk aspect van de schepping respect verdient en dan is er helemaal geen ruimte voor Russische haat of vijandigheid jegens Oekraïners.
Ik meen dat Katja Tolstoj heel precies laat zien waarom theologie geen wetenschap genoemd mag worden. Zij ziet nadrukkelijk geen rol voor sociologen, antropologen of religiewetenschappers. Om het probleem op te kunnen lossen moet je eerst zelf gelovige zijn, dat is wat Tolstoj beweert en met permissie: dat is onzin!
Grootmufti Amin Al-Hoesseini en paus Pius XII dachten hardop met Hitler mee. Poetin, die zo graag zijn eigen versie van de moderne geschiedenis schrijft, doet dat nog eens dunnetjes over als hij in het Kremlin overlegt met patriach Kirill, opperrabijn Lazar en grootmufti Tadzoeddin.
Nee, in haar artikel in de NRC van vandaag spreekt niet de theoloog maar vooral de gelovige Katja Tolstoj. Ik heb nog nooit een concreet voorbeeld gezien van een theologie die meehielp de rotzooi van een kerkgenootschap of religie te ontmantelen en op te ruimen. Denk in dit verband maar eens aan het ontstellende misbruik dat binnen alle kerkgenootschappen plaatsvond. Ik heb nog nooit een theoloog daarover een hout snijdende opmerking horen plaatsen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten