Ari Shavit

In de NRC van vrijdag een uitgebreid interview met de Israëlische journalist (Haaretz) Ari Shavit. Hij erkent dat in 1948 ruim zevenhonderdduizend Palestijnen werden verdreven en wijst vervolgens op Australië, Canada en de Verenigde Staten, democratieën die gebouwd zijn op het feit dat bij de stichting hele volkeren zijn verdwenen. De Palestijnen, aldus Shavit, zijn niet verdwenen, zij zijn er nog.

Geschiedkundigen moeten maar uitmaken of deze vergelijking helemaal opgaat, een onzinnig argument is het natuurlijk niet. De etnische zuivering van 1948 is ook geen belemmering voor een definitieve vredesregeling die is gebaseerd op een tweestatenoplossing. Het probleem is nu juist dat Israël die oplossing helemaal niet wil.

"Het staat vast - aldus Shavit - dat er geen toekomst is voor Israël en geen vrede in het Midden Oosten als Israël en Europa niet nauw samenwerken". Eeuwenlang waren de joden de Palestijnen van Europa en zij werden uiteindelijk het ultieme slachtoffer in de Holocaust. Alleen al daarom mag Europa niet wegkijken, géén verantwoordelijkheid voor Israël nemen. Ook dit lijkt mij een legitieme redenatie.

Israël, stelt Shavit, moet zich anders gaan opstellen en in ruil moet Europa ons daarna bijstaan. Israël zou naar zijn mening een krachtige seculiere staat moeten worden. Zowel de Israëlische Arabieren als de ultra-orthodoxen zouden in zo'n samenleving moeten participeren. Of de laatsten daar aan mee willen doen is nog maar de vraag, ook al ziet Shavit ontwikkelingen die dat op termijn mogelijk zouden moeten maken. En de Arabieren zullen zeker in Israël definitief hun domicilie willen kiezen als de Israëlische regering  arbeidsplaatsen, huizen en ministersposten maar voor hen wil openstellen.

Wanneer deze laatste twee dromen werkelijkheid kunnen worden en Israël de tweestatenoplossing omarmt, aldus Shavit, ja dan is een duurzame vrede denkbaar. Als er iets is wat Shavit zou willen bereiken dan is het wel het beëindigen van de nederzettingen in de bezette gebieden. Waren er maar meer Israëliërs zoals Ari Shavit, met zo'n (zijn) Israel zou ik graag samen willen werken.

If terror comes without a warning, there must be something we don't see

In de NRC van 24 juni doet hoogleraar Islam en het Westen, Maurits Berger, een poging ISIS te duiden. Hij wijst er mijns inziens terecht op dat deze beweging vooral verklaard moet worden op basis van demografische argumenten. Gemiddeld 60% van de bevolking in het Midden-Oosten is tussen de 15 en 25 jaar. Velen van hen hebben nooit een normaal of vredig leven gekend. Ze zijn opgegroeid temidden van eindeloze en zeer gewelddadige conflicten. De gevestigde orde is er nimmer in geslaagd die conflicten te beëindigen, integendeel. ISIS is een protestbeweging tegen de oudere generaties die verantwoordelijk zijn voor een enorme politieke en economische malaise waardoor de jongere generaties geen enkel perspectief wordt geboden.

De islam speelt in deze beweging eerder de rol van structuurgever dan dat zij een religieuze basis biedt, aldus Berger. Voor deze jongeren, stelt hij, is het kalifaat, een vereniging van moslims zonder staatsgrenzen, hun utopie van orde en recht. De tegenstelling tussen Soennieten en Sj'ieten is vooral een rol gaan spelen omdat de Soennieten met name in Irak volkomen gemarginaliseerd zijn, de grote fout van Al Maliki.

Berger spreekt terecht van een demografische tijdbom, een fragmentatiebom waarvan ISIS slechts een van de ontploffende granaten vormt. In dit verband is het relevant tevens te wijzen op een toenemend mannenoverschot en de totale onderwerping van vrouwen in de moslimgemeenschap. Kortom, het probleem zal alleen maar groter worden en het niets ontziende geweld zal alleen maar toenemen. En niet alleen dat, terugkerende jihadisten zullen dit fenomeen naar onze regio's brengen. Het is niet de vraag óf dit gebeurt maar wanneer.

R.B. Morris schreef That's how every empire falls, indrukwekkend vertolkt door Marianne Faithfull. De laatste strofe van zijn song luidt als volgt:

A bitter wind blows through the country
A hard rain falls on the sea
If terror comes without a warning
There must be something we don't see
What fire begets this fire?
Like torches thrown into the straw
If no one asks, then no one answers
That's how every empire falls

Luister hier maar eens naar die prachtige song: https://www.youtube.com/watch?v=8YQdjL8nwW0
Misplaatst cultuurpessimisme? Ik hoop het.

Van een gezamenlijk verleden naar een gezamenlijke toekomst

Een uitgebreid artikel van Geert Mak in de NRC dit weekend over de vraag of zoiets als de Eerste Wereldoorlog opnieuw zou kunnen gebeuren. Mak veronderstelt dat een dergelijke ramp nu niet bepaald voor onze deur staat maar er zijn naar zijn waarneming wel degelijk overeenkomsten tussen het nu en het toen. Drie overeenkomsten zijn volgens Mak opvallend: het kapen van de politiek, de overschatting van het heden en de irrationele collectieve mythen die de publieke discussie gaan beheersen.

Werd de politiek in 1914 gekaapt door de oorlogsmachinerie die op gang kwam terwijl iedereen stond toe te kijken, in het huidige tijdsgewricht werd de Europese politiek volgens Mak gekaapt door de financiële crisis. Ik ben zo vrij hier toch een kanttekening bij te plaatsen. De financiële crisis was een harde werkelijkheid die mogelijk is geworden door de blinde uitgavendrift van de moderne Europese staten. Dat die crisis ons is gaan beheersen en nu gepaard gaat met een toenemend nationalisme in alle Europese lidstaten is ontegenzeggelijk waar. Maar tegelijkertijd is Europa er wel in geslaagd de crisis het hoofd te bieden en is er een onvermijdelijke bankunie gekomen. Dat is winst die te danken is aan de Europese politici, ook al was het vaak tegen wil en dank.

De overschatting van het heden is een fenomeen van alle tijden. Uiteindelijk komt die neiging voort uit de vooruitgangsgedachte. Die gedachte is een misvatting maar zie de goegemeente daar maar eens van te overtuigen. Wetenschappelijke en technische ontwikkeling geven ons vaak het gevoel dat we vooruit gaan maar die vooruitgang heeft altijd een inktzwarte keerzijde. Denk onder meer aan het niets ontziende geweld van het fundamentalisme, overal ter wereld.
Terecht wijst Mak erop dat de Russische dromen en het nationalisme van de Europese populisten negentiende-eeuws van karakter zijn maar tegelijkertijd evenzeer van deze tijd zijn, maar dan met de moderne middelen van communicatie en conflictbeheersing.

Het grootste gevaar schuilt wat mij betreft in de derde overeenkomst die Mak ziet: de irrationele mystiek. Hier zijn met name de populisten aan het woord. Mak zegt dat niet met zoveel woorden maar ik wil dat wél zo formuleren. Het zijn de populisten die xenofobie, het verlaten van de vereniging en het afzien van de gezamenlijke munt bepleiten. Ze baseren zich op vermeend cultureel erfgoed, koesteren de joods-christelijke traditie waarin wij geworteld zijn en nemen de argeloze bevolking aan de hand, weg van wat Mak terecht kenschetst als het wonder van het naoorlogse Europa. Het Europese project is een historisch experiment met alle fouten die je daarbij kunt verwachten. Maar we mogen ons dat wonder niet af laten pakken door nieuw tromgeroffel, aldus Geert Mak.

Mak sluit af met dat prachtige gedicht van Leo Vroman: Kom vanavond met verhalen / Hoe de oorlog is verdwenen / En herhaal ze honderd malen / Alle malen zal ik wenen. Wij moeten die verhalen blijven vertellen, aldus Mak omdat dat de enige manier is om het gezamenlijke verleden om te smeden tot een gezamenlijke toekomt. Daar heb ik niets aan toe te voegen.

51 miljoen vluchtelingen en ontheemden

In 2013 waren er wereldwijd 51 miljoen mensen op de vlucht. 16,7 miljoen van hen is op de vlucht binnen de eigen landsgrenzen, 33,3 miljoen ziet zich genoodzaakt de grenzen te overschrijden. Bijna de helft van de vluchtelingen is afkomstig uit zes landen: Afghanistan, Congo, Irak, Soedan, Somalië en Syrië.

Dit aantal zal als gevolg van de opmars van ISIS in het Midden-Oosten in 2014 ongetwijfeld fors toenemen. De meeste vluchtelingen worden opgenomen door ontwikkelingslanden. Van de 435.000 vluchtelingen die in 2013 in Europa asiel aanvroegen, werden slechts 136.000 verzoeken toegewezen.

Het adagium voor opvang luidt dat vluchtelingen zoveel mogelijk in de eigen regio dienen te worden opgevangen. Maar in de praktijk gaat het meestal om landen die zelf al gekenmerkt worden door instabiliteit (denk bijvoorbeeld aan Jordanië of Afrikaanse landen) en die op geen enkele wijze in staat zijn enorme stromen vluchtelingen op te nemen. Het rijke westen doet zijn uiterste best de eigen grenzen zo gesloten mogelijk te houden en draagt nauwelijks bij aan de kosten van vluchtelingenopvang in die instabiele regio's.

Het neonationalisme dat in Europa overal de kop opsteekt is vooral gebaseerd op de instroom van vluchtelingen uit landen met een totaal andere cultuur. Dat een dergelijke instroom niet zonder slag of stoot verloopt is helder. Maar ook hier is de vraag naar onze tolerantie relevant. We kunnen de ogen sluiten voor wat er elders in de wereld gaande is, we kunnen de grenzen sluiten en vreemdelingen afwijzen. Maar onze rijkdom en welvaart staan wel in een heel wrang en scherp contrast met die ongelukkige regio's van politieke en economische instabiliteit, corruptie en al dan niet etnisch geweld.

Bron: NRC 20 juni 2014

Exit Wientjes

Na negen jaar vertrekt Wientjes als voorzitter van de VNO-NCW. Nou ben ik zelf geen lid van die club maar ik denk dat hij zijn rol met verve heeft ingevuld. Ik mag het dan in veel zaken niet met hem eens zijn geweest, je kon natuurlijk niet om hem heen. Dat is ook logisch omdat de menselijke soort haar samenleving zo heeft ingericht dat arbeid tegen een beloning de basis vormt voor het intermenselijk handelen. Gezien het verloop van de evolutie zijn er ook nauwelijks alternatieven voor deze 'inrichting' van ons sociaal en economisch handelen.

In een interview in de Volkskrant dit weekeinde doet hij enkele aanbevelingen waar ik me goed in kan vinden. Aanbevelingen om het politieke proces te revitaliseren en sterker te maken. In de eerste plaats bepleit hij het verhogen van de kiesdrempel naar 5%. Dat betekent dat een nieuwe politieke partij pas in de Tweede Kamer kan komen als deze tenminste 8 zetels behaalt. Of voor zo'n voorstel een politieke meerderheid te vinden is, betwijfel ik. Ik was er altijd wel voor maar zag ook wel de voordelen van kleine partijen die toch een heldere rol wisten te spelen. Denk aan de Partij voor de Dieren en de SGP en CU. Maar al dat eindeloze gepolder is wel onze 'great national passtime' geworden. Soms moet je scherpere keuzes maken. Vooruit, ik steun die hogere kiesdrempel.

De tweede aanbeveling van Wientjes is het onmogelijk maken van tussentijdse verkiezingen. Ben ik wel voor, het creëert wat rust aan het politieke front. Valt een kabinet, dan komt er een nieuw op basis van de laatste verkiezingsuitslag. Zal ook niet eenvoudig een parlementaire meerderheid verkrijgen.

Zijn derde voorstel is het Duitse systeem van Zweitstimmen over te nemen waarbij de helft van het parlement via de algemene verkiezingsuitslag tot stand komt en waarbij de kiezer een tweede stem uit kan brengen op een politicus die het district waar de kiezer woonachtig is vertegenwoordigt. Dat roept natuurlijk allerlei vragen op. Is Nederland daarvoor niet te klein, hoeveel districten komen er dan, er mag toch geen nieuwe bestuurslaag ontstaan? Werk je daarmee het cliëntelisme niet in de hand? Het overigens niet onzinnige argument hiervoor is het versterken van de band tussen kiezer en gekozene.

Het laatste voorstel van Wientjes omarm ik het hartelijkst: de Eerste Kamer krijgt nog slechts een eenmalig terugzendrecht. Menen de senatoren dat een wetsvoorstel niet deugt, dan kunnen ze het één keer terugsturen naar het parlement, maar daarna is het dan ook afgelopen met hun rol. Wat mij betreft mogen ze die Eerste Kamer afschaffen, net als de Provincies. Maar zo'n terugzendrecht is een nette tussenoplossing.

Afin, Wientjes vertrekt en hij laat een paar goede ideeën achter die we serieus zouden moeten overwegen. Hij wordt opgevolgd door ijdeltuit Hans de Boer. We zullen zien of hij erin slaagt een net zo sterke positie als zijn voorganger in te gaan nemen. Ik betwijfel het.

Voor Wilders zijn principes slechts wisselgeld

Wilders, u weet wel die partijleider van een eenmanspartij, moet niets van Europa hebben maar doet zijn uiterste best om Europese samenwerking na te streven met maar één doel: het Europese project om zeep helpen. We herinneren ons nog dat hij zich op nationaal niveau beroept op de joods-christelijke wortels van onze samenleving en cultuur. Zijn belangrijkste argumentatie voor zijn xenofobie.

Hij werkt samen met Fransen en Oostenrijkers die onverbloemd antisemitisch zijn. Het Vlaams Belang is een extreem rechtse partij bij onze zuiderburen die heel blij waren met de scandeer scène in een Haags café. De Lega Nord uit Italië is een uiterst dubieuze politieke beweging, al even xenofoob als de PVV. De partij haat hun landgenoten uit het zuiden en maken een uit Congo afkomstige minister in de Italiaanse regering uit voor aap. De zesde partner is de Poolse KNP, die tegen het kiesrecht voor vrouwen zijn omdat die doorgaans links stemmen en daarnaast propageren de Polen het vrije verkeer van personen en goederen, waar de PVV - u weet het vast nog wel - haar Polenmeldpunt tegenover stelde.

En alsof dat alles nog niet genoeg is, gaat Wilders nu ook voor het dubbelmandaat. Vroeger was hij daar een verklaard tegenstander van maar wie maalt daar om? Hijzelf in ieder geval niet. Zolang hij maar een podium vindt waar hij zijn haat kan zaaien. In Nederland heeft hij het zo langzamerhand wel gezien. Hij heeft zich er politiek geïsoleerd en wil er alleen nog maar aantreden wanneer hij een meerderheid in het parlement weet te realiseren. Drie pijlers onder het gedachtegoed van deze schertsfiguur: tegen Europa, tegen de Islam en tegen de Marokkanen in het bijzonder. Een samenhangende visie heeft hij niet, evenmin doet hij ook maar iets om de belangen van Henk en Ingrid te behartigen. Voor deze cynische politicus is geen enkel principe heilig, zolang alle aandacht maar op kwatta is gericht.

Dank aan de onderzoeksjournalistiek

De heren bij de NZa stappen op. Net als de nationale ombudsman. Da's toch goed nieuws, zou je denken. Maar het is uitsluitend aan onze vrije pers, onze journalistiek te danken dat deze heren gedwongen worden de uiterste consequenties te trekken uit hun onaanvaardbare gedrag. Was dat gedrag nooit aan de kaak gesteld, dan zouden ze keurig zijn blijven zitten, want over zelfreinigend vermogen beschikken maar weinigen.

Mag ik dat allemaal zo stellen? Ben ikzelf brandschoon? Zou ik zelf in hun schoenen anders hebben gereageerd? Ik weet dat niet, kan het slechts hopen. Ik ben nooit in de positie geweest misbruik van regelingen te maken en mijn inkomensniveau is wel heel erg ver verwijderd van dat van deze heren.

Bij de ABNAMRO hebben ze het nog steeds niet begrepen, daar hebben de 100 hoogste bazen 20% loonsverhoging gekregen omdat de politiek de bonussen aan banden legde. Nou ben ik van dat laatste niet erg onder de indruk maar waar in Nederland krijgt een gewone werknemer een loonsverhoging van 20%? En vergeet niet dat bij de eerste de beste reorganisatie van de bank, de werkvloer als eerste sneuvelt. Zie mijn eerdere opmerkingen over de zorgsector.

Wat mij verbaast is dat de VVD-minister van Volksgezondheid vond dat de heren van de NZa gewoon hadden kunnen blijven zitten. Ze tilt kennelijk niet zo zwaar aan integriteit. Er moest wel een klokkenluider zelfmoord plegen alvorens de details van het falen van de NZa naar buiten werden gebracht!

Laten we hopen dat de Kamer zich weert wanneer ze nieuwe wetsvoorstellen van Dijsselbloem voor de salariëring in de bankensector behandelt. Ik vrees dat die jongens er gewoon mee wegkomen.

Vanochtend hoorde ik op de radio een ploegleider bij de vuilnisophaaldienst uitleggen waarom de sector heeft besloten tot een staking. Hij ergerde zich eraan dat het kantoorpersoneel van zijn organisatie het af liet weten evenals aan de vele vooroordelen die er heersen over "ambtenarensalarissen". Natuurlijk zag hij liever dat het publiek geen schade van hun acties zouden ondervinden maar, zo vroeg hij, weet u hoeveel ik verdien? En bedenk daarbij dat ik nog een leidinggevende ben. Hij verdiende € 1.600 netto per maand. Daar moet ik een gezin met drie kinderen van onderhouden en vergis je niet: ik ben wel ambtenaar maar kan net zo makkelijk ontslagen worden als iedere andere werknemer in Nederland.
Wat zou je zulke jongens een plezier kunnen doen met 20% loonsverhoging! Zij voegen tenminste iets toe aan de samenleving en dat kan ik van die bankmanagers bepaald niet beweren!

Dus toch Juncker?

Uit alle mediaberichten moeten we destilleren dat Juncker de volgende Commissievoorzitter zal zijn. Ik was daarvan geen voorstander maar begrijp het niettemin. Het grote voordeel van een keuze voor Juncker is dat zo'n keuze recht doet aan de positie van het Europees parlement. De grootste politieke partij levert de nieuwe voorzitter. Simpel. Zolang Schultz het maar niet wordt want die vertrouw ik niet.
Opmerkelijk is dat iedereen er al rekening mee houdt dat Cameron zichzelf in een doodlopende weg heeft gemanoeuvreerd, een cul-de-sac zogezegd. Hij koos voor de zwaarste toon en speelde rechtstreeks op de man, op Juncker dus. Waarom? Omdat de laatste nu eenmaal als een federalist wordt gezien.
Maar Cameron overspeelde, zo lijkt het, zijn hand, al was het maar omdat hij niet met een tegenkandidaat kwam. Hij had ook zichzelf kandidaat kunnen stellen of een andere, hem welgevalliger Europeaan. Maar Cameron gokte erop dat zijn dreigementen serieus genomen zouden worden. Nu moet hij constateren dat Europa een exit van het Verenigd Koninkrijk zal accepteren.
Met dit laatste ben ik het overigens volledig eens. Cameron zal vermoedelijk op een veel vroeger moment dan gepland een referendum moeten organiseren en de kans dat de Britten vóór Europa zullen stemmen is nauwelijks reëel te noemen. So be it. Ze zullen er niet gelukkiger van worden, daar in Brittannia rules the waves, scheppers van de Common Wealth. Het is hun eigen schuld dat hun vroegere rijksgenoten eens in het voormalige thuisland komen kijken, zoals de Europeanen weinig reden tot klagen hebben wanneer Afrikanen hun voormalige slavenhouders met een bezoekje vereren.

Van een zieke zorg naar een nieuwe moraal

Vorige week konden we lezen hoe goed de bestuurders in de zorg voor zichzelf zorgden. Dat is logisch want als ze straks zijn aangewezen op de zorg die zij nu voor de rest van de bevolking moeten organiseren, gaan ze zware tijden tegemoet. Je wordt murw van al dat soort berichten. En nu kunnen we weer uitgebreid lezen hoe ook de Nederlandse Zorgautoriteit geen enkele moraal erkent. Ik ga het hier niet nog eens uitgebreid uit de doeken doen, de kranten staan er vol van. Maar de essentie is dat Theo Langejan, de bestuursvoorzitter van deze autoriteit in vier jaar tijd 22 dienstreizen maakte op kosten van organisaties die hij in de gaten moet houden en partijen die heel graag hengelen naar onderzoeksopdrachten in de zorgsector. Een auto met chauffeur kost in vier jaar tijd 1,5 miljoen Euro en echtgenotes, vriendinnen en minnaressen reizen mee op kosten van de opdrachtgever. Wie betaalt dit allemaal? Inderdaad, u en ik.

Ook lezen we dat er in de zorg in de komende jaren tenminste 55.000 banen gaan verdwijnen. Je vraagt je af met wat voor opdracht deze zorgbestuurders eigenlijk de wei in worden gestuurd. Zeker is evenwel één ding: ze worden nergens op afgerekend.

In de Volkskrant lezen we dat de doorsneedirecteur er jaarlijks 4 tot 8 procent bij krijgt. Uit het lijstje met de honderd best betaalde bestuurders maken we op dat Harmen Siep van HES Beheer op plaats 100 staat en jaarlijks slechts € 414.000 verdient. Op de eerste plaats staat Ben Nooteboom van Randstad die een wat beter lot heeft getroffen: € 10.237.476 per jaar. En dan hebben we het maar niet over onze nieuwe Nationale Ombudsman die zelf ontslag neemt maar wel ruim 3 ton meekrijgt!

Ik bepleit ondubbelzinnige en keiharde wetgeving om dit soort uitwassen definitief tegen te gaan. Alle arbeid die gefinancierd wordt met premies of belastingen moet beoordeeld en getoetst kunnen worden door hen die de premies en belastingen betalen. Een moderne moraal dient zich over dit vraagstuk te buigen: hoe groot mogen de inkomensverschillen tussen de werkvloer en de top eigenlijk zijn?

En in de private sector kunnen we wel vol proberen te houden dat de aandeelhouders hier toezicht dienen te houden maar we weten allemaal dat daar helemaal niets van terecht komt. De VVD heeft bij monde van Halbe Zijlstra al aangekondigd een belasting op vermogen te zullen tegenhouden en omdat er hier en daar vraagtekens zijn geplaatst bij het cijferwerk van Piketty meent iedereen nu te kunnen roepen dat er helemaal geen sprake is van de door hem gesignaleerde vermogensongelijkheid. Bovendien hebben aandeelhouders er helemaal geen problemen mee wanneer aan de top flink verdiend wordt zolang er maar dividend wordt uitgekeerd. En de grote beleggers, die écht aan de touwtjes trekken, kijken alleen naar de performance van een onderneming als geheel in vergelijking met de rest van de branche.

Kortom, zowel in de publieke als de private sector moeten we serieus gaan nadenken over dit soort kwesties. En het is evident dat dat eigenlijk alleen zin heeft wanneer je dat op internationale schaal doet. Er zal dus nog heel wat gif door de Rijn spoelen voor er daadwerkelijk iets gebeurt of verandert. Het kapitalisme lijkt zo het meest succesvolle reguleringsprincipe tot nog toe. Tot we ons realiseren een monster gebaard te hebben. Maar dan is het te laat.

Schloss Moyland

Net over de grens, tussen Kleve en Kalkar ligt in een zacht glooiend landschap Schloss Moyland, thuishaven van Joseph Beuys en de verzamelaars/gebroeders Van der Grinten. Recentelijk voor de zoveelste keer sedert het begin van de 14de eeuw gerestaureerd, nu met een nieuwe vleugel waar een prachtige expositie is ingericht: Der Himmel so weit / De hemel zo wijd. Een tentoonstelling geheel gewijd aan de Nederrijndelta en de kunstenaars die sinds het begin der tijden hun inspiratie in het stroomgebied van deze rivier vonden.

We zagen er werk van Jan van Goyen, Barend Kornelis en Marinus Adrianus Koekoek, Maria Philippina Bilders-van Bosse, Aelbert Cuyp, Joseph Beuys natuurlijk, Willem den Ouden en nog vele anderen. Zeker de moeite waard voor wie bekend is met het stroomgebied en haar landschappen, wie ooit Arnhem, Nijmegen, Kleef, Oosterbeek of Wageningen bezocht. Maar ook voor wie daar nog nooit was is dit een prachtige tentoonstelling over landschapsschilderen door de eeuwen heen. Van het klassieke en grootse werk van Koekoek via een van de mooiste schilderijen van deze tentoonstelling van Maria Bilders-van Bosse naar de eigentijdse weerbarstige schilder aan de Waal, Willem den Ouden.

In het slot zelf is vooral veel werk van Joseph Beuys ondergebracht. Jaren geleden waren hoge muren tot aan het plafond volgehangen met het grafisch werk van deze veelzijdige kunstenaar maar die idiote opstelling heeft men nu gelukkig verlaten. Ik ben geen groot bewonderaar van Beuys maar indrukwekkend was wel zijn verzameling grote stempels met daarop de namen van concentratiekampen; de stempels lagen zo dat je de opdruk kon zien, de namen dus in spiegelbeeld; alleen de stempel met Buchenwald stond op zijn stempel maar de afdruk was in stempelinkt op de grote marmeren tegel te lezen; hiertegenover waren foto's te zien van al deze sinistere oorden met op de voorgrond het bij hen behorende stempel.

Tegelijkertijd loopt de expositie Kunst bewegt, ook hier is het landschap het thema. Mooi werk is ook hier te zien, van Salomon van Ruysdael tot de eerder genoemde Willem den Ouden. En vooral prachtige foto's uit het begin van de twintigste eeuw. Enkele schilderijen blijken vervaardigd in 1939 en je vraagt je onwillekeurig af in welke mate de kunstenaar beïnvloed werd door de grote tragedie die zich toen reeds lang had aangekondigd. Daarover kun je slechts voorzichtig speculeren. Het kunstwerk zelf geeft lang niet altijd een antwoord.

Rondom het slot is een fraai park aangelegd met spaarzaam enige sculpturen. Hier ligt nog een uitdaging te wachten voor de museumdirectie. Het park vraagt om beelden maar kreeg er te weinig en wat er staat is helaas van matige kwaliteit en zonder enige vermelding van maker of titel. Maar fraai en aangenaam is het hier zeker. Ga er eens kijken.

Dubbelmandaat

Wilders wil alsnog zitting nemen in het Europees Parlement, om het zo snel mogelijk om zeep te kunnen helpen. Maar Wilders zit ook in de Tweede Kamer. De regels van het EP zijn duidelijk: wie zijn eigen parlement serieus neemt én het Europees Parlement, gaat niet in beide volksvertegenwoordigingen tegelijkertijd zitten. In 2005 stemde Wilders nog tegen zo'n dubbelmandaat, omdat het baantjesjagers aan zou trekken en volksvertegenwoordigers de kans zou bieden van twee walletjes te eten.
Nu denkt de machtspoliticus daar dus heel anders over. We zullen hem nauwlettend volgen en eens kijken hoe hij met die dubbele salariëring omgaat. Wat mij betreft is het helder: wie in beide parlementen zitting neemt neemt ze geen van beide serieus.
Het enige positieve aan het voornemen van Wilders is het gegeven dat onze nationale arabist, azijnpisser pur sang - "ik ben niet van de oplossingen, ik ben van de problemen" - ver van Brussel verwijderd blijft en dat is pure winst.
Dit is het zoveelste bewijs dat Wilders zijn kiezers niet serieus neemt, hij laat hen overal en altijd in de steek. In het nationale parlement plaatst hij zichzelf buiten de orde en wil niemand meer met hem een regering vormen, zijn partij heeft iedere deelname aan enige parlementaire commissie beëindigd, bij de gemeenteraadsverkiezingen doet de PVV slechts in twee gemeenten mee en nu blijft een van de vier Europese zetels maandenlang onbezet. Hoe lang duurt het voor Henk en Ingrid in de gaten krijgen dat ze ordinair misbruikt worden?

Drenthe...

We waren er eerder en tot ons genoegen. Maar dit keer in plaats van gewandeld veel gefietst. En ik ben er wel uit: Drenthe is gewoon de mooiste provincie van Nederland. Een prettig en warm aandoend landschap met een enorme variëteit. Ga niet naar het openluchtmuseum Orvelte maar bezoek ieder ander dorpje rond Westerbork en je waant je in de vorige eeuw. Drenthe biedt naaldbossen, weideland, veengronden en altijd maar weer lange wegen omzoomd door grote en oude bomen. En de buizerd vloog op slechts vier meter boven ons, in een prachtige glijvlucht, zijn spiedend oog was duidelijk zichtbaar!

Westerbork was ons reisdoel dit keer. We bezochten er de radiosterrenwacht met de mysterieuze schotelantennes die het zwerk afspeuren en hun bijdrage leveren aan het invullen van de kosmische topografie. Even stil als indrukwekkend richten de schotels zich naar de hemel om signalen uit verten op te vangen. Langzaam maar zeker krijgen we een steeds nauwkeuriger gevoel voor wat ons omringt. Niet dat we er veel mee kunnen, behalve dan dat we hopelijk ooit allemáál begrijpen dat een god van de gaten ons niets brengt.

En in die onmetelijke kosmos heeft zich nog niet eens zo lang geleden een onmetelijk drama afgespeeld. Een trauma dat we nog steeds niet ten volle kunnen doorgronden of begrijpen. Westerbork is maar een heel klein littekentje van dat drama maar in al zijn onbeduidendheid toch telkens weer indrukwekkend. Twee lange lanen die in elkaars verlengde liggen brengen je uiteindelijk bij het museum Westerbork, wat mij betreft het minst interessante onderdeel van deze gedenkplaats. Niettemin, goed voor met name scholen en wie er verder ook maar nieuwsgierig is naar wat er zich bijna driekwart eeuw geleden afspeelde.
De eerste laan voert langs de radiosterrenwacht, dwars door grote lupinevelden. Het paars overheerst en op een of andere manier bieden al die eindeloze lupines troost. Op ieder veld kan iets moois groeien. Om de zoveel meter een herinnering, een vingerwijzing, een uit Cortenstaal opgetrokken audiozuil met anekdotes en cijfers. Dat was ook het meest indrukwekkende in het museum: filmbeelden waarbij telkens alleen namen en leeftijden werden opgenoemd. Geen sterker beeld van de zinloosheid door uit een eindeloze reeks namen en leeftijden van slachtoffers te horen noemen, tenminste in die afschuwelijke reeks nog aan de vergetelheid ontrukt.
Maar de meeste indruk maakte de tweede laan waar om de circa vijfentwintig meter in totaal 93 palen met opschrift zijn opgericht. Iedere paal vertegenwoordigt een van drieënnegentig data waarop een trein met circa duizend (voornamelijk) joden en zigeuners naar (meestal) Auschwitz of een van de andere vernietigingskampen werden afgevoerd. Honderdzevenduizend slachtoffers in drieënnegentig treintransporten, slechts vijfduizend bewoners van het kamp keerden ooit huiswaarts.

En tussen de bedrijven door bezochten we niet voor het eerst de beeldentuin in Gees. Dit keer viel vooral de tuin op, een werkelijk schitterend park dat heel veel ruimte aan de beelden biedt die er ter verkoop worden geëxposeerd. Er schijnt een nieuwe eigenaar van de beeldentuin te zijn en het lijkt erop alsof het beeld dat zich met moeite prijsgeeft langzaam maar zeker aan het verdwijnen is. Veel verbeelding dicht bij huis of de onmiddellijke verbeelding, leidend tot titels als Ontmoeting, Ontmoeting 2, Ontmoeting 3 enzovoorts. Wij houden er niet zo van maar het verkoopt kennelijk beter. Niettemin, een aanrader als u in de buurt bent, deze tuin, ze is werkelijk schitterend en heeft altijd wel iets fraais en onverwachts te bieden.

Tot slot konden we ook dit keer de Galerie van Strien in Nieuw Amsterdam niet overslaan. Ook hier moet u beslist eens gaan kijken, zeker als u van figuratieve kunst houdt. Het echtpaar van Strien heeft een uitstekende smaak en ook dit keer gingen we er niet met lege handen vandaan. Wederom een glaswerk van Bernard Heesen en een schitterende potloodtekening van Peter Durieux. Over van Heesen sprak ik hier al eerder, wij zijn langzaam aan verzamelaars geworden. Maar ook deze Peter Durieux is verbluffend. Kijk eens naar zijn acrylschilderijen, de kleine bijna allemaal op paneel, de grotere op linnen. Durieux schildert of tekent nooit mensen maar de mens is altijd aanwezig in zijn tekeningen en schilderijen. Als bouwer of bewoner van een huis, als eigenaar van boot of sloep, als iemand die beschutting zoekt achter een muur of een trap beklimt om een doel te bereiken. Werkelijk waanzinnig en inderdaad verbluffend is het gras van Durieux. Elk sprietje staat voor een penseelstreek en op zijn schilderijen en tekeningen komen heel veel grassprietjes voor, niet honderden maar duizenden. En zijn groen is van een ongekende schoonheid.
De potloodtekening die wij kochten heet Muur op Le Coulet, een gehucht ergens in de Ardeche. De warmte straalt van de tekening af, ook al werkte Durieux hier slechts met een grijs potlood. Daar gaan wij nog heel erg lang plezier aan beleven.

Kortom, het is een genot in Drenthe te verblijven, wij keren er zeker weer terug.

Chapeau voor Draghi

De ECB heeft duidelijke maatregelen genomen. En daar is ook aanleiding toe. De Euro is een te sterke munt geworden en we lopen nu het risico van een structureel te lage inflatie. Allemaal een gevolg van een aanhoudend gebrekkig consumentenvertrouwen maar vooral doordat de banken hun maatschappelijke rol niet meer vervullen.
De rente is verlaagd naar een historisch dieptepunt, 0,15%. Als banken geld bij de ECB willen deponeren moeten ze er nu zelfs voor betalen. Maar daarnaast, en dat is nog veel belangrijker, heeft de ECB besloten 400 miljard Euro in de economie van de muntunie te pompen.
Dat geld gaat naar de banken maar het is geoormerkt. De banken mogen dat geld alleen gebruiken om kredieten te verlenen aan middelgrote en kleinere ondernemingen. Dit is ook het enige dat de ECB kan doen. Zonder stimulering zijn alle andere maatregelen gedoemd tot mislukken.

Maar het meest ergerlijke is wel het gedrag van de banken. Ik weet uit eigen ook heel recente ervaring hoe schandalig banken zich opstellen naar ondernemingen die niet van de grond kunnen komen omdat de bancaire route voor vreemd vermogen vrijwel afgesloten is. Kapitaalverstrekking door banken geschiedt nauwelijks nog, zeker niet in de MKB-sector. Maar zelfs zoiets simpels als een rekening courant faciliteit wordt volledig dichtgetimmerd en alle risico's worden bij de ondernemer gelegd, tot en met diens hypotheek en pensioen.
Het is uiterst frustrerend te moeten praten met steeds jongere bankemployés die het ondernemersjargon wel kennen maar zelf nog nooit enig risico hebben gelopen. Ze snuffelen in je aangiftes voor de inkomstenbelasting en durven je zelfs streng aan te kijken wanneer ze hun kengetallen en benchmarking data oplepelen.

Afin, ik zal u niet met mijn persoonlijke frustraties lastig vallen. Ik beschouw de ECB al jarenlang als een zeer betrouwbaar instituut. Maar ofschoon ik de maatregelen die Draghi vandaag aankondigde van harte ondersteun, vrees ik dat ook dit niet zal helpen. De bankensector is nog steeds structureel vergiftigd. Ze staat voor mij nog steeds synoniem aan dievenbende. Dagelijks lezen we de bewijzen voor deze ogenschijnlijk forse stelling.

Chapeau voor Draghi dus maar we hebben nog een lange weg te gaan.

Israël is een schurkenstaat

Slechts een klein berichtje in de NRC waarin melding wordt gemaakt van 1.500 nieuwe woningen op de bezette Westelijke Jordaanoever. Opvallend openhartig is de argumentatie van de Israëlische minister van huisvesting dit keer: "een passende zionistische reactie op de vorming van een Palestijnse terreurregering".
Dat de VS, de EU, de VN en China positief hebben gereageerd op de nieuwe Palestijnse regering is de Israëliërs ontgaan. Het landjepik van Israël gaat gewoon door, ze hebben geen enkel argument nodig om hun misdadig beleid te continueren.
Het wachten is op de wake up call voor het Westen dat Israël maar blijft steunen. We zullen veel geduld moeten hebben.