Een zeer interessant interview in de NRC van dit weekend met Bas van Bavel, hoogkeraar sociasle en economische geschiedenis. Aanleiding: de recent verschenen studie van van Bavel The Invisble Hand?
De onderzoeksgroep van van Bavel bestudeerde drie vrije markt economieen uit de geschiedenis: Irak tussen de zesde en de elfde eeuw, Italie tussen de elfde en de zestiende eeuw en De Lage Landen tussen de dertiende en de achttiende eeuw.
Of er sprake is van een vrije markt economie wordt bepaald door de vraag of grond, arbeid en kapitaal via de vrije markt worden uitgewisseld.
Uit de studie blijkt dat die vrije markt economieen alle eenzelfde cyclus doorlopen: ze komen voort uit periodes van onrust en opstanden, bewerkstelligen uiteindelijk een grote mate van gelijkheid voor burgers, de welvaart groeit; maar telkenmale ontstaat er een elite die meer profiteert dan de rest en die politieke macht naar zich toe trekt. De elite past steeds meer machtsmiddelen toe en ziet steeds minder rendabele toepassingsmogelijkheden voor het vergaarde kapitaal dat ze vervolgens steeds vaker buiten de samenleving investeren. Op dat moment neemt de welvaart af en raakt die samenleving in verval.
Ik heb in deze kolommen wel vaker betoogd dat het kapitalisme van de vrije markt haar grenzen bereikt heeft. De studie van van Bavel - die overigens nauw aansluit bij Piketty - draagt onderzoeksgegevens aan op op basis waarvan voorspellingen gedaan kunnen worden over de haalbaarheid van dat idealisme van de vrije markt.
Van Bavel geeft aan dat uit zijn studie blijkt dat de kapitaalmarkt een gevolg van economische groei en niet de aanjager daarvan is. De VOC kon alleen maar succesvol zijn door het geweld dat werd toegepast. De VOC bracht helemaal geen welvaart in tegenstelling tot de voorlopers daarvan, de partenrederijen. Datvwaren verbanden waarin de kapiteins hun schepen inbrachten en kleine investeerders hun geld. Het ging fout toen de aandelen steeds meer verhandelbaar werden.
De vraag is nu op welke manier deze neerwaartse trend doorbroken kan worden en Van Bavel ziet de oplossing in het gelijkwaardig belasten van inkomsten uit arbeid en inkomsten uit vermogen. Dat vraagt echter niet alleen een radikaal andere zienswijze op kapitaal en arbeid maar ook op de houdbaarheid van bezit. Het zal niet gauw gebeuren. Als de markt dominant wordt, ontstaat een race to the bottom, aldus Van Bavel. We zijn er dagelijks getuige van en we zullen een enorme versnelling van dat proces zien optreden zodra Donald Trump de nieuwe president van de VS is geworden.
8 opmerkingen:
Marxisme in een modern jasje, lijkt mij de meest treffende conclusie.
Het enige wat er uitgehaald is, de rol die Marx aan de Joden toedichtte.
Lees de oratie van prof. dr. Albert Jolink 2014; Eerlijk zullen we alles delen
Tja, u sluit kennelijk de ogen voor de voor iedereen zichtbare gevolgen van de toenemende ongelijkheid die voortvloeit uit wat van Bavel onderzocht en vergeleek. De superrijke elite vergaart kapitaal en macht ten koste van de welvaart voor alle burgers. Waar staat u zelf eigenlijk? Ook superrijk? Ik vermoed dat dat niet het geval is. Heeft u een eigen analyse?
We zijn nog nooit zo rijk geweest, iedereen heeft een dak boven zijn hoofd, en sommigen een ietwat groter dak, en iedereen heeft voldoende te eten, de een heeft een fiets, en de ander heeft een auto. het komt erop neer, dat de een veel heeft, en de ander minder veel.
Nu komt deze welvaart in gevaar door de hebzucht van een superrijke elite, zo beweren pseudowetenschappers, besmet met een ideologische voorkeur, die in de vorige eeuw tot een menselijke catastrofe heeft geleid.
Ik vind u een beklagenswaardig mens, omringd te moeten zijn door pseudowetenschappers. Vindt u het zelf niet een beetje aanmatigend zo over anderen te oordelen? Het moet u toch ook opgevallen zijn dat Jolink zich weliswaar afzet tegen van Bavel en Piketty maar aan het eind van zijn verhaal met geen enkel alternatief weet te komen. Overigens zelden een stuk gezien met zoveel taalfouten; geeft te denken!
Bovendien maakt u de denkfout te doen alsof onze Nederlandse samenleving model zou staan voor een geglobaliseerde wereld waarin de elite steeds meer kapitaal en politieke macht verzamelt.
U en ik hebben vermoedelijk niet te klagen maar zelfs in ons land bestaat armoede, ook al is die relatief ten opzichte van de armoede elders. Probeer maar eens rond te komen van een uitkering, het minimum loon of een aow.
In de moderne markteconomieen is de middenklasse steeds sneller aan het verdwijnen. U kunt Piketty en van Bavel afwijzen maar u doet door te pas en te onpas met de kwalificaties socialist of marxist te komen. Die begrippen staan bij u kennelijk voor iets verwerpelijks en dat mag natuurlijk. Maar waar blijft uw eigen analyse of diagnose?
Wat is de waarde van mijn analyse of diagnose, tegenover iemand die dogmatisch redeneert.
verspilde energie zou ik denken.
Economie is een pseudowetenschap omdat er geen enkele econoom in staat is gebleken door de geschiedenis heen, om een betrouwbaar economisch systeem voor de toekomst te kunnen voorspellen.
Vandaar dat ze, wanneer het begrip "ongelijkheid" voorbij komt, met varianten van Karl Marx op de proppen komen.
Het rondkomen met een uitkering, het minimum loon, of een AOW, is best mogelijk, ik doe het immers zelf, en houd zelfs elke maand nog geld over.
Socialisme en haar varianten hebben in de vorige eeuw een spoor van sociale en maatschappelijke ellende nagelaten,dus geef ze geen tweede kans zou ik zeggen.
Wat deze utopische ideologieën ons ook geleerd hebben, is dat vooral de intellectuele elite er als loopse honden achteraan lopen.
Laat me raden: u beschouwt mij als deel uitmakend van de intellectuele elite en dus als een loopse hond. Ik neem aan dat u dezelfde bent die hier eerder commentaar heeft achtergelaten. Als u zo oud bent als u voorgeeft te zijn heeft u toch ook een goede opvoeding genoten? Vindt u het dan netjes om maar lekker anoniem te blijven reageren?
En wat komt u hier eigenlijk doen als u het toch allemaal maar verspilde energie vindt? Kennelijk komt u hier alleen om mij voor socialist of marxist uit te maken. Ik zit daar niet mee hoor, ik ben geen van beide maar als iemand mij zo wil noemen, so be it. Maar voor u moeten deze begrippen ooit een traumatische ervaring zijn geweest.
Zullen we dan maar vaststellen dat deze woordenwisseling nergens toe leidt?
Ook hier heeft de geschiedenis geleerd, dat de intellectuele elite niet ongevoelig is voor utopische levensbeschouwingen. De loopse hond is natuurlijk een metafoor. Of u zich aangesproken voelt in die door mij gehanteerde kwalificatie kan ik dus niet beoordelen. Wat de opvoeding betreft, die heeft mij geleerd, dat schuttingtaal gebruiken om iemand te duiden altijd als een boemerang terugkeert.
Ik heb u gedefinieerd als iemand die dogmatisch is, en als zodanig ook elk standpunt vanuit die doctrine beantwoord en dat betekend dat elke discussie op kleine onderdelen na volkomen zinloos is. Dat is geen verwijt maar een constatering.
Tja, als elke discussie met mij - op enkele kleine details na - volkomen zinloos is, waarom leest u dan dit blog? Ik zou dat - denkend zoals u - allang opgegeven hebben. Kennelijk vindt u hier zo af en toe toch iets van uw gading.
Een reactie posten