Syrië

Aan wie om te bepalen wat juist is? We hoopten met de Verenigde Naties op zo'n vraag een goed antwoord te kunnen geven. En als die er niet uitkomen, kunnen we een conflict altijd nog voorleggen aan het Internationaal Strafhof. Als het om echt heikele kwesties gaat met geopolitieke implicaties, lukt het de VN niet om tot unanimiteit te komen en wordt prompt het vetorecht door deze of gene ingezet.
De weg langs het Internationaal Strafhof is een lange en moeizame. En bovendien doet zich hier het probleem voor dat er landen zijn die het Strafhof gewoon niet erkennen. Zoals bijvoorbeeld de Verenigde Staten.

We weten niet wat er nu precies gebeurt in Syrië. Wat we wel weten is:

• dat er een gifgasaanval heeft plaatsgevonden
• dat die zich voor heeft gedaan in de wijk in Damascus waar het eerste verzet tegen Assad ontstond
• dat die wijk vervolgens dagenlang is gebombardeerd
• dat de meeste sporen van het incident zijn vernietigd
• dat de VN-inspecteurs alleen mandaat hebben om vast te stellen of er gifgas is gebruikt.

Over het regime van Assad hoeven we ons geen illusies te maken. Maar we weten ook dat wapenleveranties aan het verzet vooral in handen komen van aan Al Qaeda gelieerde jihadisten. En dat als Assad verdreven zou worden er een doos van Pandora geopend wordt met vrijwel zeker een eindeloze burgeroorlog na de invoering van de Sharia door de fundamentalisten.

De Amerikanen verklaren nu dat ze het definitieve bewijs dat Assad achter de gifgasaanval zit in handen hebben. Maar dat bewijs mogen wij nog niet zien. Dit is natuurlijk een déja vu, we herinneren ons allemaal nog de schaamteloze vertoning die Collin Powell destijds opvoerde inzake Irak.
De Britten en de Fransen staan klaar om met de VS op te trekken en het lijkt aannemelijk dat er een coalitie ontstaat die zonder mandaat van de VN tot militair ingrijpen over zal gaan. Niet met de bedoeling een regime change tot stand te brengen, haasten de Amerikanen zich te verklaren. Waarom dan wel? Omdat Obama zich vergaloppeerde toen hij weken geleden hardop verklaarde dat het gebruik van chemische wapens een rode lijn betekende. Nu móet er wel stevig opgetreden worden.

Ik vind natuurlijk ook dat de inzet van chemische wapens onaanvaardbaar is maar kan me geheel vinden in het relativerende commentaar van Ko Colijn terzake enige dagen geleden in de NRC. Er moet inderdaad onomstotelijk vaststaan dat Assad de schuldige is in deze tragedie. Ik vrees dat we dat moment van beyond any doubt nooit zullen bereiken.
En daar ligt het grote probleem. Ik heb wat minder moeite met een optreden dat niet is gebaseerd op een VN-mandaat. Nu het inzetten van gifgas tolereren zet de deur voor wijdere toepassing van dit middel wagenwijd open. Het is dieptreurig dat de Russen en de Chinezen zich hier niets van aantrekken. Lavrov heeft inmiddels wel verklaard dat Rusland zich niet in de kwestie zal mengen wanneer er een militaire actie wordt ondernomen.

De essentie is dat we ons niet kunnen permitteren ons te laten gijzelen door het veto van twee grootmachten die om geopolitieke redenen in de kwestie Syrië oppositie voeren. Ook zij hadden hier een rode lijn kunnen trekken maar doen dat welbewust niet.

Moet Nederland zich achter zo'n westerse coalitie scharen? Ook hier zou ik wederom willen zeggen: alleen als die coalitie aantoont, bewijst dat Assad achter deze perverse aanval zit. Ik kan me nu eenmaal genoeg andere scenario's voorstellen waarbij andere partijen uit strategische overwegingen zouden kunnen besluiten tot dit soort acties. Het is namelijk heel eenvoudig gebleken elkaar te beschuldigen zonder dat de waarheid ooit geopenbaard wordt. Het belangrijkste bewijs dat we nu hebben is gelegen in het feit dat Assad eerst dagenlang door is gegaan met bombardementen alvorens akkoord te gaan met een zeer beperkt mandaat voor de VN-inspecteurs.

Bradley Manning

Ik citeer hier onverkort het gratieverzoek dat Bradley Manning schreef aan Obama. Hij heeft geen schijn van kans natuurlijk. Maar de brief is indrukwekkend genoeg om hier integraal op te nemen. Deze brief is in verschillende kranten gepubliceerd, wellicht heeft u hem al elders gelezen.

Manning schreef: De beslissingen die ik in 2010 heb genomen kwamen voort uit mijn bezorgdheid over mijn land en de wereld waarin wij leven. Sinds de tragische gebeurtenissen van 11 september 2001 is ons land in oorlog verwikkeld. We zijn in oorlog met een vijand die ervoor kiest het niet op een traditioneel slagveld tegen ons op te nemen en door dit gegeven hebben we onze methodes in de strijd tegen de gevaren die ons en onze manier van leven bedreigen moeten wijzigen.

Ik stemde aanvankelijk in met deze methodes en koos ervoor vrijwillig dienst te nemen om mijn land te verdedigen. Pas toen ik in Irak was en op dagelijkse basis geheime militaire rapporten las begon ik de ethiek van wat we aan het doen waren in twijfel te trekken. Het was in die tijd dat ik besefte dat we in onze pogingen het gevaar dat uitgaat van onze vijand tegemoet te treden onze menselijkheid uit het oog zijn verloren. 

We kozen er bewust voor het menselijk leven in zowel Irak als Afghanistan te devalueren. Wanneer we ten strijde trokken tegen degenen die we beschouwden als onze vijanden doodden we soms onschuldige burgers. Wanneer we onschuldige burgers doodden, kozen we ervoor om, in plaats van de verantwoordelijkheid voor ons optreden te aanvaarden, ons te verschuilen achter de sluier van nationale veiligheid en geheime informatie om geen publieke verantwoording te hoeven afleggen.

In onze ijver de vijand te doden, debatteerden we thuis over de definitie van marteling. We hielden individuen jarenlang zonder proces vast in Guantanamo. We sloten om onverklaarbare redenen onze ogen voor marteling en executies door de Iraakse regering. En we slikten talloze andere daden uit naam van de oorlog tegen terreur.

Wanneer de machthebbers moreel twijfelachtige daden verdedigen komen ze vaak aanzetten met patriottisme. Wanneer deze roep om patriottisme een begrijpelijk meningsverschil overstemt, is het gewoonlijk de Amerikaanse soldaat die het bevel krijgt een of andere ondoordachte missie uit te voeren.

Ons land heeft vergelijkbare donkere momenten voor de democratische waarden gekend - de Trail of Tears, het Dred Scott-besluit, McCarthyisme en de Japans-Amerikaanse interneringskampen - om er maar enkele te noemen. Ik ben er zeker van dat veel van onze daden van na 11 september op een dag in hetzelfde licht bezien worden. Zoals wijlen Howard Zinn eens zei: 'Er is geen vlag groot genoeg om de schande van de dood van onschuldigen toe te dekken.'

Ik begrijp dat mijn daden in strijd zijn met de wet; ik betreur het als mijn daden iemand of de Verenigde Staten leed hebben toegebracht. Het was nooit mijn bedoeling iemand pijn te doen. Ik wilde alleen mensen helpen. Toen ik ervoor koos geheime informatie te onthullen, deed ik dat uit liefde voor mijn land en uit plichtsbesef jegens anderen.

Als u mijn verzoek om gratie afwijst, zal ik mijn tijd uitzitten in de wetenschap dat je soms een hoge prijs moet betalen om in een vrije samenleving te leven. Ik betaal die prijs graag als dat betekent dat we een land kunnen zijn dat waarlijk in vrijheid is geboren en gewijd is aan de stelling dat alle vrouwen en mannen gelijk zijn geschapen.

Voor alle duidelijkheid: ik vind mensen als Manning en Snowden buitengewoon moedige mensen die onze steun en sympathie verdienen. We begrijpen dat het systeem niets moet hebben van deze mensen en er belang bij heeft dat ze als staatsvijand en verrader worden gezien. We begrijpen zelfs dat Obama geen speelruimte heeft en in dit verband ook niet nodig acht. Maar laten we ons geen illusies maken: Orwell zag het goed, alleen is onze werkelijkheid van vandaag vele malen erger.

Parallellen uit de geschiedenis

Het belang van kennis van onze geschiedenis is evident. Door te kijken naar hoe onze voorouders op omstandigheden en ontwikkelingen reageerden, leren we onszelf beter kennen en begrijpen. De Belgische historicus David Engels wordt in de NRC van 19 augustus geïnterviewd naar aanleiding van diens vergelijking van het huidige Europa met het Romeinse Rijk ten tijde van Augustus en Tiberius. Hij constateert een groot aantal parallellen tussen beide en onderzoekt of de aanpak van Augustus navolging zou kunnen verdienen in het huidige Europa.
Nu heb ik zijn boek niet gelezen en de tijd dat ik Latijn een beetje begreep ligt al weer ver achter me. Maar de essentie van zijn betoog is dat Europa, net als de Romeinse Republiek destijds te ver van de mensen was geraakt. Besluitvorming was hybride, er was teveel immigratie, sociale desintegratie, afname van belangstelling voor de politiek et cetera. Dat veranderde in belangrijke mate toen de charismatische Augustus aan het bewind kwam. Hij herstelde een voor een de oude instituties en zorgde voor heldere en prompte besluitvorming. Zijn charisma verdoezelde het ondemocratische gehalte van zijn bewind maar de Romeinen voelden dat niet zo. De betrokkenheid van de mensen bij hun staatsvorm nam weer toe, de desintegratie nam af. De opvolger van Augustus, Tiberius legde het ondemocratische gehalte van Augustus bloot en vestigde een autocratie, hij was een dictator.

Maar wat konkludeert David Engels nu ten aanzien van het huidige Europa? Hij stelt: "Een simpeler en overzichtelijker systeem, waarin je sneller besluiten neemt, is ondemocratischer. Maar waarschijnlijk zullen mensen, net als de oude Romeinen of veel Russen onder Poetin, denken dat het democratischer is. Alles draait om de perceptie".
Europa, zegt Engels, kent geen wij-gevoel, hanteert te abstracte waarden en is er niet primair voor de Europeanen maar laat iedereen maar toe. En dat wij-gevoel ziet hij er wel van komen, "alleen een meer traditioneel wij-gevoel dan we lang voor mogelijk hadden gehouden. Meer conservatisme is het enige dat Europa van totale desintegratie kan redden. Een derde weg is er niet".

Ik wil van Engels aannemen dat er inderdaad sterke parallellen te ontdekken zijn tussen het Romeinse Rijk van toen en het Europa van nu. En het is interessant om te zien hoe Augustus het tij van desintegratie kon keren door zijn charisma. De keerzijde van die aanpak was wel dat zijn opvolger zich als dictator kon ontpoppen. Engels pleit voor sterk centraal gezag en een charismatische leider die durft en mag zeggen: Europa eerst. Maar als een wij-gevoel alleen kan ontstaan door een autocratisch leider, dan toch maar liever niet. Dat is niet een wij-gevoel waar ik me echt lekker bij zou voelen. Ik zie dan opeens allerlei parallellen met recentere geschiedenis opdoemen.

Krugman op zijn nummer gezet

Paul Krugman lees ik graag, de man is een topeconoom en Nobelprijswinnaar, dus zijn mening neem je graag ter harte. Sweder van Wijnbergen lees ik ook graag. Ook een topeconoom ofschoon niet van wereldfaam maar in ieder geval iemand die heldere taal spreekt en ingewikkelde problemen helder weet uit te leggen.
In een artikel in de NRC van 16 augustus legt hij uit waarom Krugman ongelijk heeft met zijn opmerkingen aan het adres van Nederland dat het slechter zou doen dan België. Met vier simpele grafiekjes laat Sweder van Wijnbergen zien dat Nederland nauwelijks voor België onderdoet waar het de groei van het bruto binnenlands product betreft, een lagere werkloosheid kent dan België, een lager begrotingstekort heeft en een overschot heeft op de lopende rekening waar België een tekort laat zien.
Krugman wil vooral betogen dat bezuinigen niet werkt maar Sweder van Wijnbergen weigert hem daarin te volgen. Bezuinigingen zijn onvermijdelijk vindt hij, zeker zolang de Nederlandse staat meer uitgeeft dan er inkomsten binnenkomen, zeker zolang de staatsschuld maar niet afneemt waardoor de rentedruk alleen maar blijft stijgen.
De fout die de Nederlandse regering in de ogen van Sweder van Wijnbergen maakt is tweeledig. We slagen er maar niet in ons bankenprobleem echt op te lossen omdat we niet het lef hebben van de banken te eisen dat ze hun herkapitalisering financieren door hun aandeelhouders aan te spreken. De VS heeft dat wel gedaan en plukt daar nu de zoete vruchten van. De kredietverlening stijgt weer in de VS. En op de tweede plaats zijn de overheidsschulden in de Eurozone dermate hoog dat terugbetalen niet meer realistisch te noemen is.
Nou meen ik te begrijpen dat de Amerikaanse overheidsschuld toch ook niet misselijk is en dat de Amerikaanse kurk vooral drijft op Chinese leningen. Dan moet het in China dus vooral niet fout gaan, want dan zal ook het Amerikaanse sprookje van wederopstanding maar een kort leven beschoren zijn.

Verwondering in 's Hertogenbosch

Wij bezochten het nieuwe museumkwartier in Den Bosch, een stad die een bezoek te allen tijde waard is, zelfs nu er een kermis was. Ik houd wel van het lawaaiige vertier van een kermis met wanhopig stemmende muziek, vervaarlijke attracties en gillende meiden. Maar het doel was het vernieuwde museumcomplex dat bestond uit nieuwe aanpassingen van Wim Quist aan het Noord Brabants museum en de combinatie daarvan met het door BiermanHenket ontworpen nieuwe Stedelijk museum dat met het Nood Brabants is verbonden.

Hiermee is een uniek museumkwartier in een dicht bebouwde binnenstad ontstaan en het eerste wat opvalt is dat het ontwerp van Quist geheel ten goede komt aan de functie van een museum: het is immers een tentoonstellingsruimte. Vaak genoeg zie je musea die vooral ter meerdere eer en glorie van de architect lijken te zijn ontworpen. Niet zo bij Quist die inmiddels een indrukwekkend oeuvre heeft weten te scheppen in de Nederlandse architectuur. Prachtige, heldere, lichte, transparante en veel ruimte biedende zalen.

Bij uitstek geschikt voor het werk van Marc Mulders, die er geen geheim van maakt dat hij een gelovig mens is. Niet voor niets tref je regelmatig christelijke symbolen aan in zijn werk. En ofschoon ik als ongelovige daar niet veel mee kan, moet ik erkennen dat hij wel een schilder is die iets te melden heeft. Prachtig werk, vooral zijn irissen zijn met kracht en vitaliteit op het doek gezet. Maar ook zijn glaskunst mag er zijn. Alles bij Mulder ademt natuur, ook zijn wandtapijten die ik overigens minder interessant vind. Het is - en hier verplaats ik me in de gelovige mens - alsof hij zeggen wil: de natuur is door God geschapen en is een onuitputtelijke bron van inspiratie al was het maar omdat het de bron van alle leven is. En zo schildert Mulders met overdadig gebruik van materiaal zijn dieren, maar vooral bloemen en steeds meer lijkt hij op zoek naar de architectuur van de natuur. Mooi werk, deze schilderijen en glassculpturen van Marc Mulders.

Maar het hoogtepunt voor mij bleef toch het werk van arts en schilder Hendrik Wiergersma van wij jaren geleden al eens een prachtige overzichtstentoonstelling bezochten. Prachtige grote en donkere doeken met voorstellingen die ontsproten zijn aan het boerenleven op het platteland van Deurne. Wat opvalt is dat de reproducties in de Wiegersma-catalogus veel meer kleur hebben dan de originelen. Ik vermoed dat een schoonmaakbeurt hier wonderen zou kunnen verrichten. Maar indrukwekkend blijft zijn schilderkunst zonder meer.

Dan de doorsteek naar het nieuwe Stedelijk Museum waar je meteen terecht komt in een Tony Cragg-achtige omgeving met de museumwinkel en de balie. De entree naar de tentoonstellingsruimten loopt via een werkelijk schitterend trapportaal dat toegang biedt aan twee ruim opgezette etages. De eerste is bedoeld voor wisselende tentoonstellingen, de tweede voor de eigen collectie glas, porselein en sieraden.
Op dit moment is er een aanstekelijke expositie van Ted Noten te zien, iemand die ik vooral beschouw als ontwerper en criticus, iemand met zelfrelativering die kunst gebruikt om ons op het verkeerde been te zetten, te ontregelen, met ironie, dat zeker.

Wie zich een dag lang wil vermaken met talloze vormen van kunst en cultuur, die gaat naar dit schitterende museumkwartier in Den Bosch. Er is veel te beleven en je komt er ondanks je vermoeide voeten verkwikt vandaan. Als ik hier al een kritisch geluid wil laten horen, betreft dat de expositie van schilderkunst uit de achterliggende eeuwen. Een euvel dat je bij veel musea aantreft. Het is de vaste eigen collectie die met name in de oudbouw is geconcentreerd. Ofschoon het kunsthistorisch belang niet ontkend kan worden, valt het natuurlijk op dat deze zalen en kamers nagenoeg onbezocht blijven. Dit oude werk heeft nu eenmaal een duidelijk kader nodig waarbinnen het tot zijn recht komt en dat kader ontbreekt ten enenmale zodat er geen wisselwerking tussen het kunstwerk en de bezoeker tot stand komt.

De wet is voor iedereen gelijk?

Ergens vorige week zagen we een hoofdredacteur van de Berlusconi-pers een vergelijking maken tussen Berlusconi en Gandhi, welke laatste immers ook regelmatig werd gearresteerd en veroordeeld. Nu heeft iedereen het recht op een eigen mening maar de onbeschaamdheid om Berlusconi te vergelijken met Gandhi is toch wel een misselijkmakend en sterk staaltje van geschiedvervalsing. Dat een onwetende malloot zoiets presteert is nog te verdragen maar dat een hoofdredacteur zich zulke onbetamelijkheden kan permitteren is toch wel het beste bewijs dat je in de wereld van Berlusconi tegen de wet van de zwaartekracht in omhoog kunt vallen.

Nu lijkt het erop dat president Napolitano zou overwegen om Berlusconi, mocht hij daarom vragen, gratie te verlenen onder de voorwaarde dat bunga-bunga-boy geen aanleiding zou geven tot een kabinetscrisis. Alles ten faveure van politieke stabiliteit, lijkt de president daarbij te overwegen.
Dat zou Realpolitik in optima forma zijn maar mij lijkt dat een heilloze weg. Berlusconi zal weten te vermijden dat hij als de aanstichter van een kabinetscrisis wordt gezien maar elk volgend kabinet zal toch naar zijn pijpen dienen te dansen, want een ding is zeker: Berlusconi geeft zich nooit gewonnen en zal zijn machtspositie nooit vrijwillig inleveren. Dit keer ben ik het hartgrondig eens met Beppe Grillo die verklaarde: "Als Berlusconi wordt gered, sterven de instituties".

Ik begrijp de fascinatie voor het fenomeen Berlusconi maar de Italianen begrijpen maar niet welk een onvoorstelbare schandvlek deze machtswellusteling is. Anders gezegd, de Italiaanse instituties zijn allang dood en Berlusconi heeft daar een ruim aandeel in gehad. Wat vooral stoort is zijn ongekende schaamteloosheid, of het nu gaat om het breidelen van de pers, het fnuiken van de rechtsgang, het in discrediet brengen van de rechterlijke macht, machtsmisbruik, geschiedvervalsing, seksisme of racisme of welk beledigend optreden dan ook, Berlusconi is van al deze markten thuis en heeft zijn meerdere daarin nog niet gevonden.

Laten we hopen dat Napolitano op zijn schreden terugkeert. De wet behoort gelijk te zijn voor iedereen.

Taalinflatie

In de media wordt voortdurend gesproken over de onderhandelingen tussen Israël en Palestijnen die vandaag officieel van start gaan. Maar hoe kun je van onderhandelingen spreken als van tevoren vaststaat dat Israël niet van plan is een tweestatenoplossing te accepteren, een uitkomst die door de rest van de wereld als de enig aanvaardbare wordt beschouwd?
In plaats daarvan worden nieuwe illegale bouwprojecten in Oost Jeruzalem aangekondigd en hoe bizar is het niet dat de eenvoudigste concessie voor Israël het vrijlaten van Palestijnse gevangenen is? Want hoe je het ook wendt of keert, onder hen zitten moordenaars, die nu door Abbas als helden worden ingehaald. Realpolitik heet zoiets.
De Palestijnse kwestie is de tumor in de moderne wereldgemeenschap en de lakmoesproef voor het beschavingsgehalte van de menselijke soort. Wij hebben hopeloos gefaald.

Laicité

In Frankrijk hebben ze de laicité, de Franse versie van de scheiding tussen kerk en staat. Maar het gaat daar wel erg ver. Nu zijn er initiatieven ontplooid om het hoofddoekje op universiteiten te verbieden. Nee, niet voor het onderwijzend personeel maar ook voor moslimstudentes.
Mij lijkt dat onzinnig, van mij mag iedere burger laten zien welk geloof hij of zij aanhangt zolang de vertegenwoordigers van de staat maar absolute neutraliteit aan de dag blijven leggen en mijn rechten als burger op gelijke behandeling maar niet geschaad worden. Als de Franse mensa op vrijdag geen vlees serveert, is er ook niets op tegen om halal voedsel aan te bieden voor de moslimstudenten. Als je het hoofddoekje uit het straatbeeld wil weren, dan moeten ook alle katholieke kerkklokken aan banden worden gelegd. Geen gebeier meer op vroege uren.
Laten we maar hopen dat de Franse regering het hoofd koel houdt. Als wij willen dat andersdenkenden in onze samenleving integreren, help het niet wanneer je hen het gevoel geeft dat ze zich moeten schamen voor hun overtuiging. Ik vermoed zo dat de Fransen grotere zorgen en zwaardere prioriteiten hebben dan uiterlijke tekenen van religiositeit.

Ban Bodar, de Poetin van de RK kerk

Nederland in rep en roer omdat een ex-voetballer zich wat ongenuanceerd uitlaat over uit de kast komende voetballers, die daar dus niet uit de kast komen en dat komt nou juist, aldus de ex-voetballer, omdat voetballen geen sport voor homo's is, die gaan liever naar de kapsalon. Een beetje dom, laten we 't daar maar op houden.

Erger is priester Bodar, die ik vorige wek zelfs op radio 4 hoorde en die tegenwoordig aan mag schuiven bij K&B. Mijn god, wat krijgt die man een zendtijd, bij P&W is/was hij ook al zo vaak te bewonderen. Bodar laat geen gelegenheid voorbij gaan om de Nederlandse voorkeur voor gay-pride te kapittelen. Hij meent dat homofilie een afwijking is en verloochent daarmee de periode in zijn leven dat hij zelf praktiserend homo was, ook al beweert hij dat hij het celibaat nooit geschonden heeft.

Nou mag iemand best afstand nemen van een leven dat hij ooit leidde. Maar wat mij mateloos stoort is dat deze priester homofilie als een afwijking mag definieren zonder dat iemand daar over struikelt, terwijl de rapen gaar zijn als een ex-voetballer zich misschien wat ongenuanceerd maar verder onschuldig uitlaat. Gijp heeft nooit gezegd dat hij homo's haat of van mening is dat ze aan een afwijking lijden,integendeel. ANTOINE BODAR DOET DAT ALLEMAAL WEL EN HIJ KOMT ERMEE WEG!

Kunnen we niet verlost worden van Antoine Bodar? Kan die man niet gewoon in Rome blijven bij zijn handtastelijke bentgenoten? Kan die man niet van de Nederlandse teevee en radio verbannen worden? De man is een rasconservatieve priester en nogmaals, dat geeft niks, dat mag hij zijn maar met zijn opvattingen over homo's wordt hij door Poetin op een schild gezet en triomfantelijk ingehaald.

De OS in Sotchi boycotten? Nee natuurlijk, iedereen met regenboogvlaggen en regenboogtruien daar rond laten lopen, vooral bij de openings- en sluitingsceremonie. Dan maak je een gebaar dat door de hele wereld gezien én begrepen wordt.

How about China?

Enkele dagen geleden lazen we dat China de een-kind-politiek nu officieel heeft afgezworen. Het werd tijd. De officiële reden luidt dat er bijtijds gereageerd dient te worden om de negatieve effecten van de vergrijzing op te vangen. Er komen te weinig nieuwe burgers bij om de fabrieken draaiende te houden en de snel stijgende kosten van de pensioenen zullen toch ook ergens gedekt moeten worden. Demografen tonen aan dat deze beleidswijziging veel te laat komt. Bovendien speelt er nog een andere kwestie: de voorkeur voor jongens als nieuwe wereldburgers. Hierdoor is er een enorme wanverhouding ontstaan tussen jongens en meisjes: 40 miljoen Chinese mannen voor wie geen vrouw beschikbaar is.

Maar ook dit is nog niet alles, nu ook in China de economische groei sneller daalt dan wenselijk geacht wordt. De Chinezen produceren voornamelijk voor de export, waar het beter zou zijn als zij primair voor de interne markt zouden produceren. Stijgende inflatie en stagnerende lonen maken veel producten voor de gemiddelde Chinese burger echter nog niet toegankelijk.
Wanneer je bedenkt dat er in China daarnaast een ongekende vastgoedbubble dreigt - er zijn complete spooksteden gebouwd die geen bewoners hebben, dan krijg je enig idee van de onvoorstelbare problemen waarmee de Chinezen in de komende jaren geconfronteerd gaan worden.

In de NRC van 7 augustus een interessant artikel over dit fenomeen van Jonathan Holslag, professor internationale politiek aan de Vrije Universiteit Brussel. Hij somt een aantal problemen op: teveel investeringen in infrastructuur, fabrieken en vastgoed, de bezettingsgraad van de industrie is gedaald van 80 naar 60%, de investeringen zijn grotendeels gefinancierd met spaartegoeden van gezinnen, bestaande overcapaciteit wordt niet aangepakt, enzovoort.

Begrijpelijk dat de Chinese leiders bezorgd zijn voor sociale onrust. Holslag verwacht een groeivertraging zonder (de mogelijkheid tot) correctie, terwijl volgens de officiële cijfers de groei niet lager dan 7% zou mogen zijn om aan de huidige financiële verplichtingen te kunnen blijven voldoen.
Een bijkomend gevolg van de dalende groei in China is de afname in de export van westerse landen, dat proces is nu reeds gaande en voelbaar (denk aan Duitsland en Australië).
Holslag: "Het grootste risico is uiteraard een totale implosie van de Chinese economie. Die implosie kan vanuit de vastgoedmarkt, de industrie of de schuld van de lokale overheden ontstaan, maar de onbetrouwbare Chinese beurzen en bankensector zullen ongetwijfeld fungeren als brandversnellers".

Laten we hopen dat Holslag te somber is en dat de Chinese leiders in staat blijken te zijn al deze voorwaar niet geringe problemen tijdig het hoofd te bieden. Als de Chinese hervormingen zouden mislukken zijn de gevolgen wereldwijd niet te overzien.

Zelfkritiek

Op 26 juli jl haalde ik Farid Aouled-Iachen aan die een verontrustend en zorgelijk artikel schreef over het salafisme. Zijn betoog was dat het salafisme uitgaat van twee leerstellingen: de leer van de loyaliteit en de leer van de rekenschap. Op basis daarvan mag je van het salafisme weinig vermogen tot zelfkritiek verwachten maar veeleer een voldoen aan de strenge geloofsleer inclusief de bijbehorende gedragsvoorschriften en een afwijzen van anders denkenden.
In de NRC van 6 augustus staat een interessant artikel van Mineke Schipper, schrijver en emeritus hoogleraar interculturele literatuurwetenschap. Haar betoog sluit nauw aan bij dat van Farid Aloued-Iahcen.
Aan de hand van enkele sprekende voorbeelden laat zij zien hoe ultraorthodoxe geestelijken ontwikkeling blokkeren door hun achterban voortdurend met wantrouwen te voeden tegenover alles wat van buiten (lees vaak: het westen) komt. Er rust een zwaar taboe op het onthullen van wantoestanden binnen eigen gelederen en kritiek op de eigen geloofsbeleving is volstrekt onmogelijk.
Er zijn wel kritisch denkende moslims maar zij worden vermoord, verbannen of voor lange tijd achter slot en grendel geplaatst.
Desondanks vertrouwt Schipper eerst en vooral op juist die kritische moslims, onder verwijzing naar Spinoza die door zijn mede-joden uit de synagoge verbannen werd, Galileo Galilei die op zijn knieën zijn onderzoeksresultaten moest afzweren, Giordano Bruno die op de brandstapel eindigde omdat hij weigerde zijn destijds gewaagde opvattingen over aarde en zon te herzien. Met andere woorden: ook in onze westerse cultuur en geschiedenis hebben we de vrijheid van meningsuiting tegen zware offers moeten bevechten en moesten wetenschappelijk vastgestelde onderzoeksresultaten het lange tijd afleggen tegen de heersende christelijke moraal en geloofsopvattingen.

Een goed artikel en ik begrijp haar pleidooi. Tegelijkertijd merkt ze op dat bij mensen die om religieuze redenen geen toegang hebben tot culturele kennis, je het geweld ziet groeien. En dat is nog een understatement. Het grote probleem van de islam is dat deze religie bewaakt wordt door een schier eindeloos leger van volstrekt idiote en vaak zelfs bijna ongeletterde imams, die nooit verder zijn gekomen dan de hersenspoeling van de madrassa die zij bezochten. Zulke idioten hebben wij hier in het westen ook maar zij zijn in aantal zeer beperkt en richten doorgaans weinig schade aan. Van de politieke leiders in de moslimgemeenschap hoeft men evenmin veel te verwachten, zij zijn vooral bezig met het consolideren van hun machtspositie en dat is nog logisch ook voor een politicus.

En ondertussen gaat het geweld maar door. Schipper citeert een oud gezegde: "Niet weten is erg, niet willen weten is erger". Zij eindigt haar artikel aldus: "Een kritische dialoog in islamitische kring is een kwetsbare plant die alleen met zorg en steun van [de kritische moslims] verder kan groeien, tegen alle tirannieke krachten in die elke vorm van open debat liefst in de kiem smoren. Niet willen weten blijft onthutsend populair - en niet alleen in religieuze kring".

Met andere woorden: er is nog een ontstellend lange weg te gaan voordat de internationale moslimgemeenschap tot het besef komt dat hun gijzeling van het politieke, culturele en religieuze debat wereldwijd tot onaanvaardbaar grote veiligheidsrisico's leidt; voordat ook moslims gaan beseffen dat een gezonde wereld alleen mogelijk is op basis van tolerantie jegens andersdenkenden. Ik vrees dat de moslimwereld voor wat betreft deze aspecten zich nog in het prehistorische tijdvak zal blijken te bevinden.

Nighttrain to Lisbon

Pascal Mercier schreef een onvergetelijk mooi boek Nachttrein naar Lissabon. De roman beschrijft een aantal zoektochten waarmee een mens geconfronteerd kan worden: die naar het eigen verleden, naar de zin van het bestaan, naar de rol van het toeval, naar het feitelijke verloop van een intrigerende en droevige geschiedenis uit het tijdperk Salazar in Portugal en een zoektocht naar de schrijver van een filosofische verhandeling.
Bille August heeft een verhaallijn uit deze magistrale roman gebruikt voor zijn film Nighttrain to Lisbon. Daar is op zich niets op tegen zolang men zich maar realiseert dat boek en film niet of nauwelijks met elkaar samenvallen, je zou hoogstens kunnen zeggen dat de film is gebaseerd op het boek. Wie de film waardeerde - en dat verdient hij zeker - moet vooral het boek gaan lezen want daarin is nog veel meer te genieten en te overpeinzen dan de film te bieden had.
De film is Engelstalig maar dat stoort vrijwel geen moment. Prachtige hoofdrollen van Jeremy Irons en Charlotte Rampling, Tom Courtnay en Bruno Ganz. Jack Huston als Amadeu overtuigde mij minder, hij was in de film vooral de mooie jongen, eerder dan een schrijver van fascinerende filosofische overpeinzingen. Ook de Portugese sfeer is goed getroffen in de film die zich uitsluitend bezighoudt met de verzetsgroep in het Portugal van Salazar. Maar dat is dan wel op een volstrekt integere manier verfilmd.
De film is dus een aanrader maar vooral aanleiding om het boek nog eens extra onder uw aandacht te brengen!

Arm Italië

Uiteindelijk is het Berlusconi niet gelukt een veroordeling te voorkomen. In de achterliggende decennia heeft hij alle denkbare machtsmiddelen aangewend om de confrontatie met de rechterlijke macht te kunnen ontlopen. Als het daarvoor nodig was wetten aan te passen, werden wetten aangepast. Nu het uiteindelijk dan tot een veroordeling is gekomen, noemt hij de rechterlijke macht gepolitiseerd en roept hij de Italianen op ten strijde te trekken tegen die magistraten.

Berlusconi is een fascinerende man omdat hij erin is geslaagd zich met list en bedrog omhoog te werken, een conglomeraat van bedrijven te stichten, een gigantisch persoonlijk vermogen op te bouwen, een bijna volledige greep op de Italiaanse media te krijgen en gedurende decennia een allesbepalende rol in de politieke arena te spelen.

Wat betekent een veroordeling van Berlusconi? Niet meer dan dat hij vier jaar huisarrest krijgt opgelegd waarbij hij zelf mag bepalen in welk van zijn paleizen hij mag wonen. Zijn aanhangers menen dat Berlusconi een presidentieel pardon verdient, waarbij het huisarrest wordt omgezet in een geldboete. Laten we er maar op vertrouwen dat Napolitano daar geen medewerking aan wil verlenen.
Partijcoördinator Sandro Bondi verklaart dat "als Berlusconi geen politieke bewegingsvrijheid krijgt, Italië daadwerkelijk en vorm van burgeroorlog riskeert". En kamerlid Daniela Santanché merkte op: "We leven in een dictatuur. Berlusconi's veroordeling vraagt om een revolutie".

Daar kan je nog eens trots op zijn, op politici die alleen door slippendrager te willen zijn van een wild om zich heen neukende ijdeltuit tegen de wetten van de zwaartekracht omhoog zijn gevallen en zulke schandelijk onverantwoordelijke uitspraken menen te mogen doen.
De Italianen mogen natuurlijk zelf bepalen op wie zij hun stem uitbrengen maar als Europeaan hoop ik oprecht dat we snel verlost mogen worden van de machtswellusteling Berlusconi. Maar ja, wie springt er straks in het gat dat daardoor ontstaat?

bron"NRC 5 augustus 2013

Amerika is definitief verloren

De National Rifle Association stelde voor dat onderwijzend personeel bewapend zou worden om hun leerlingen tegen triggerhappy idioten als in Newtown te kunnen beschermen. Je denkt dan dat de Amerikanen dat toch wel te ver zullen vinden gaan. Maar nee hoor. Het onderwijzend personeel van de Clarksville High School in Arkansas besloot het advies van de NRA op te volgen en heeft zich bewapend. Noch de nationale, noch de federale overheid kan hier iets tegen ondernemen. Het beroep van Obama op gezond verstand is vergeefs. Het jongste schietincident met drie doden is nog geen etmaal oud. Amerika is definitief verloren.

100 woorden

Willem van Althuis

Soms kom je zomaar opeens een schilder tegen van wie je niet eerder hoorde maar die toch een indrukwekkend oeuvre bij elkaar schilderde en ook op zijn minst in kleinere kring naam had gemaakt. Dat overkwam me jaren geleden met de Friese schilder Abe Gerlsma en onlangs, in museum Belvédère in Oranjewoud opnieuw een schilder uit Friesland, Willem van Althuis (1926 - 2005).
Men noemt hen Friese schilders omdat ze in die provincie geboren en getogen zijn en vaak het lokale landschap als thematiek kozen. Maar voor beide schilders is die kwalificatie toch te gering, al was het maar omdat het predikaat Fries ook een beperkte relevantie lijkt te suggereren. In beide gevallen zou dat zeer onterecht zijn.
Van Althuis, stratenmaker van origine, schilderde figuratief en tegelijkertijd abstract. Van sommige schilderijen (onder andere Station in Dronrijp) heeft hij een abstracte vertaling gemaakt maar daarnaast begon hij de kleurschakeringen grijs en blauw te onderzoeken. Zelf verklaarde hij dat hij slechts schilderde wat zich aan hem opdrong (de schilder is slechts intermediair, verklaarde hij) en juist dat aspect lijkt zich in de voortreffelijke expositie in Oranjewoud onvermijdelijk aan je op te dringen.
Tijdens ons verblijf in Friesland probeerde ik foto's te maken van het onmiskenbaar Friese landschap, met name de kleurschakeringen in het groen en groengrijze en de blauwe en blauw-grijze luchten. Ik kon slechts vaststellen dat wat mij met mijn amateurfotografie niet lukte, van Althuis in zijn Blue's en Grey's wel is gelukt.
Gijsbert van der Wal noemt van Althuis stratenmaker en winterschilder. Het is waar dat er van de schilder niet of nauwelijks zomerse taferelen bekend zijn. Kennelijk werd hij meer geboeid door wat er met het landschap gebeurde wanneer het slechts door tussenkomst van nevel of mist kon worden waargenomen. Heel expliciet laat hij dat zien in de vele versies die hij maakte van de visafslag van Laaxum, een klein gebouwtje met twee ramen en één deur.
De expositie heeft op mij enorme indruk gemaakt, reden genoeg om die prachtige monografie van Susan van den Berg aan te kopen: Willem van Althuis. Achter de horizon. Gaat hem zien, deze tentoonstelling, je kunt er nog maar tot 1 september terecht, laat u niet misleiden door de matige plaatjes bij dit bericht maar maak haast!

Ruurd Wiersma

Ruurd Wiersma, boerenzoon, leefde van 1904 tot 1980. Hij verdiende de kost als melkvaarder in Friesland, hij werd geboren in Dokkum en leefde later lange tijd in Burdaard. Hij werd verliefd op een te jong meisje dat om die reden door de kerk werd ondergebracht op een voor Wiersma onbekend adres in Den Haag. Hij werd ui het kerkgenootschap verwijderd, vermoedelijk omdat hij zijn contributie niet betaalde en aangezien de kerkbestuurderen ook zijn werkgever waren in de melkfabriek, werd er ook nog eens een korting op zijn loon toegepast wegens niet sociaal gedrag.
Toen een oliekachel in zijn huisje ontplofte was de hele boel dermate beroet dat hij besloot tot het overschilderen van al zijn muren. En zo ontpopte zich de autodidact naïef schilder RW, de initialen waarmee hij al zijn schilderstukken (huisraad, wanden, paneeltje - geen doek) ondertekende om belasting te ontwijken. Of de fiscus hem daardoor met rust liet, wordt niet vermeld.
Zijn huisje in Burdaard is nu een museumpje geworden en ik kan u een bezoekje ten zeerste aanraden. Niet omdat zijn werk om schilderkunstige redenen nu zo interessant is, er valt wel wat op aan te merken. Maar het korte levensverhaal van de man en de voorstellingen die hij op een inderdaad primitief-naïeve manier overbracht zijn innemend op zijn minst.
Als je toch in de buurt bent, daar ergens tussen Dokkum en Bartlehiem, ga er eens kijken, het is echt de moeite waard.

Friesland

Prachtig weer en nog betere vooruitzichten brachten ons naar Friesland, land van de schilders Abe Gerlsma en Willem van Althuis. Een van de mooiste provincies van ons land, zo stelden we al eerder vast. Land van wind, ruimte, licht en tegenlicht. Land waar een kerk op een terp werd gebouwd zodra ergens drie huizen of boerderijen bij elkaar in de buurt stonden. En die Friezen bestreden elkaars waarheid van het woord: In Holwerd waar wij een weekje verbleven staan drie kerken, een Doopsgezinde, een Gereformeerde en een Nederlands Hervormde. Dat fenomeen troffen we vaker aan.

Friesland ontvolkt, zichtbaar en dat is treurig. Met het uitdunnen van de bevolking krijgt de lokale middenstand het steeds moeilijker, totdat die kleine ondernemers hun pijp aan Maarten geven, waardoor het voorzieningenpeil nog verder daalt en de aantrekkingskracht van zulke woonkernen in snel tempo afneemt. Veel karakteristieke boerderijen en woningen zijn jaren geleden al aan gekocht door naar rust en stilte verlangende pensionado's die hun met goud geld aangekochte onroerend goed niet meer te gelde zullen kunnen maken. Hun kinderen wonen elders in het land en peinzen er niet over zich in dat verre lege Friesland te vestigen.

Een lastig fenomeen. Alleen economische groei zal tot bevolkingsaanwas leiden maar het zou eeuwig zonde zijn als dat ten koste van de schoonheid van het Friese land zou gaan. Zolang de boeren maar blijven maar ook zij hebben behoefte aan een minimale sociaal-economische infrastructuur. Ga erheen, zou ik zeggen, al is het maar voor een korte vakantie. Het is er prachtig en vol adembenemende vergezichten en panorama's zonder dat je eerst hoge bergen moet beklimmen om ervan te kunnen genieten. Nergens ook zag ik zoveel valkjes als in Friesland. Ga erheen, het is echt de moeite waard.