De trein staat piepend stil. En dan?

In een uitstekend artikel in de NRC van 2 juli probeert Geert Mak positie en status van de EU te analyseren. Ten aanzien van de Brexit plaatst hij enkele treffende kanttekeningen:

Natuurlijk speelden de Britse eigenzinnigheid en de jarenlange anti-EU propaganda in de media een rol, toch waren de taferelen in de Britse stemlokalen er niet minder surrealistisch om: kleine boeren die jubelend een flink deel van hun inkomen verspeelden, werkgevers die opgewekt een afzetmarkt van 450 miljoen consumenten afstootten, ouders en grootouders die lachend hun kroost terug schopten in een besloten Engelse dorps-idylle die in werkelijkheid nooit bestaan heeft.

Terecht wijst Mak erop dat we stil moeten staan bij onderliggende oorzaken en drijfveren. Het vertrouwen van de gewone burger in de EU is tussen 2004 en 2015 gedaald van 50 naar 32 procent. Maar vergis u niet, tegelijkertijd daalde het vertrouwen in de landelijke politiek van 35 naar 27 procent. Er is overduidelijk sprake van een democratische crisis. Een veenbrand van wantrouwen, noemt Mak het.

Wat Europa-bashers niet wensen in te zien is dat we om te overleven in een globaliserende wereld het 19de eeuwse systeem van natiestaten moeten ontstijgen, aldus Mak, die een referendum een bot instrument noemt: de trein staat piepend stil, en dan?

De EU is door haar omvang en economie een belangrijke speler in de wereldpolitiek geworden. Maar veel lidstaten hebben dat nog niet goed begrepen. Mak gaat ervan uit dat de Eurozone in de komende jaren belangrijker zal worden en er zal een Europa van meerdere snelheden ontstaan. De kerngroep - de landen die vasthouden aan de Euro en aan Schengen - zal een sterk federaal karakter hebben. Daartoe is echter wel noodzakelijk dat de EU democratisch wordt en dat vraagt om briljante, moedige en charismatische mannen en vrouwen. Vaak blijken die aanwezig te zijn, vaak ook niet.

Kortom, de toekomst blijft onzeker. De Britten maken geen haast met het uitvoeren van artikel 50, het is onwaarschijnlijk dat het verzoek om de EU te kunnen verlaten nog dit jaar wordt ingediend. Onderhandelingen zullen dus pas in 2017 beginnen en hoe sterk staat de EU dan nog in de discussies?
Hoe gretig zijn afzonderlijke lidstaten om specifieke handelsverdragen met de Britten te sluiten? Blijft de EU een gesloten front? Of zijn er nog meer idioten die het Britse voorbeeld willen volgen? Bij ons lopen er wel een paar van die idioten rond. Wie hen de macht en de ruimte gunt, kan bij de komende verkiezingen op hen stemmen.