In de NRC van 15 november schreef Joris Luyendijk dat wij, Europa, het voorlopig zullen hebben van de krachtige Duitse democratie. Een dag later echter meldt ons Job Janssen, politiek correspondent in Berlijn voor o.a. Duitslandnieuws en de Deutsche Welle dat Luyendijk zich daar ernstig vergist. Met name als het gaat om de typering door Luyendijk van Duitsland: de laatste grote westerse democratie die nog overeind staat.
Janssen wijst erop dat het politieke debat in Duitsland inderdaad veel minder schreeuwerig is dan in de VS, Groot Brittannië of in Nederland. Maar men moet zich daardoor niet laten misleiden. Gemiddeld vindt er in Duitsland elke drie dagen een brandaanslag plaats op een asielzoekerscentrum.
En het mag misschien zo lijken dat Duitsland vanuit haar historisch bewustzijn charismatische dwaallichten, cynici en racistische demagogen geen podium heeft geboden maar dat komt in zeer belangrijke mate door de hoge kiesdrempel in de Bondsrepubliek: vijf procent. En daarnaast moeten nieuwe politieke bewegingen in bijna driehonderd kiesdistricten een partijorganisatie nodig.
Een andere zeer belangrijke factor vormen de media. In Duitsland lijken de grote media zich vaak te gedragen als de spreekbuis van de gevestigde politieke orde, dat geldt zelfs voor de Bild Zeitung. Geen wonder dat in Duitsland steeds meer het verwijt 'Lügenpresse' te horen valt. Een beladen woord, waar de nazi's goed raad mee wisten. Maar als we Janssen mogen geloven, zit er een kern van waarheid in dit hernieuwde verwijt.
Janssen: De ondergrondse en gewelddadige opstand tegen de elite ondermijnt de Duitse professorendemocratie in dezelfde mate als de open opstand in de Angelsaksische mediademocratieën. Wie dit ondergronds verzet in de volle omvang aanschouwt kan Luyendijks stelling dat Duitsland de laatste grote westerse democratie is die nog overeind staat, niet serieus nemen.
Dit alles is natuurlijk buitengewoon zorgelijk. We kunnen er niet om heen dat overal in de westerse wereld de gevestigde politieke orde onder druk is komen te staan. We kunnen ons verzetten tegen populistisch gedachtegoed, maar we zullen toch echt moeten wennen aan een nieuwe werkelijkheid. Het komende jaar is daarbij cruciaal: gaan we ook in Duitsland, Frankrijk en Nederland politieke aardverschuivingen zien? Het kan zomaar gebeuren en dan blijkt Trump geen op zichzelf staand verschijnsel. Dan spat ook de Europese droom uiteen. Als dat de prijs is die we moeten betalen dan zij het zo. Laten we hopen (en eraan werken) dat het daarbij blijft!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten