donderdag 5 oktober 2023

Deep Space - de neutronenster

 

De bekende en onvolprezen wetenschapsjournalist Govert Schilling publiceerde een fantastisch boek onder de titel Deep Space. Fascinerend om te lezen hoeveel kennis de mens al heeft vergaard over het universum en haar bewoners, de sterren met hun planeten. Maar er is veel meer in het heelal te zien, sterrennevels, neutronensterren, supernova's, gammastralenuitbarstingen en nog oneindig veel meer. Ja, we weten inmiddels heel erg veel en tegelijkertijd stelt dat allemaal niets voor vergeleken bij wat we niet weten. Je kunt dat aardig kwantificeren als je er van uitgaat dat er ook nog zoiets als donkere materie en donkere energie bestaan. Maar daarvan weten we slechts dat ze moeten bestaan omdat de wetten van de zwaartekracht dat opleggen maar we hebben geen idee hoe dat er uitziet. Anders gezegd: van 96 procent van het universum weten we hoegenaamd niets!

Van sterren weten we dat de meeste hun leven eindigen als een compacte witte dwerg. In het binnenste van een ster spelen zich kernfusies af waarbij langzaam maar zeker energie in de vorm van licht verloren gaat. De uitgaande druk als gevolg van die straling wedijvert met de zwaartekracht. Meestal houden die elkaar lang in evenwicht en dan ontstaat er die witte dwerg.

Maar als de kern van een ster veertig procent zwaarder is dan de zon, dan wint de zwaartekracht en worden uiteindelijk de elektronen in de atomen geperst. Dat noemen we dan een neutronenster. Daarvan zijn er nu zo'n 2.000 bekend. We weten er nog niet zo heel erg veel van af maar wel dat ze zwaarder zijn dan de zon waarbij alle energie opeengepakt zit in een bol met een middellijn van ten hoogste 30 km! En nu komt het meest fantastische getal: een theelepeltje met neutronenstermaterie weegt al snel 5 miljard ton. Kunt u zich daar nog iets bij voorstellen? En, schrijft Schillling: "heet zijn ze ook: rond de één miljoen graden". Hieronder is de botsing tussen een neutronenster en een zwart gat weergegeven.

Geen opmerkingen: