Een lang live interview gisteravond van Frenk van der Linden met Frits Bolkestein, te volgen via streaming video en georganiseerd door de Volkskrant. Een goed gesprek vraagt tijd maar dan moet de spreker iets te melden hebben en bereid te zijn dat te delen en de interviewer moet nieuwsgierig zijn, goed voorbereid en de kunst verstaan kritisch te blijven jegens zijn gast. Met deze beide spelers werd aan die essentiële voorwaarden wel voldaan en dat leidde tot een interessant gesprek waarin Bolkestein gelukkig niet de grumpy old man uithing, die hij de laatste tijd regelmatig opvoert. Aanleiding tot dit interview zijn zijn onder de titel Cassandra tegen wil en dank verschenen memoires, die hij halverwege het interview aanbood aan de minister president.
Wie met Bolkestein terug wil kijken op zijn politieke carrière, kan ik dit interview van harte aanbevelen, zie de link hieronder. Hier wil ik er slechts enkele thema's uitlichten: Europa, levenseinde en kunst.
Eerder heeft Bolkestein de westerse beschaving superieur aan de Arabische beschaving genoemd maar hij haast zich nu eraan toe te voegen dat dat nooit in absolute termen was bedoeld. In deze fase, in deze tijd ondersteunt hij die stelling nog steeds maar voegt eraan toe dat er natuurlijk periodes waren waarin het omgekeerde het geval was.
Bolkestein is het niet eens met Heldring die tegen deze superioriteitsgedachte inbracht dat het wrang en grotesk overkwam een beschaving die de holocaust had voortgebracht superieur aan een andere beschaving te noemen. Bolkestein kwam niet verder dan te wijzen op de massamoord in China. Die kan niet ontkend worden maar heeft uiteraard niets van doen met de islam. Deze superioriteitsvergelijking is in mijn ogen 'tout court' contraproductief. Ik wijs gemakshalve maar even op de Amerikanen die van zichzelf menen dat zij hogere morele waarden dan de rest van de wereld erkennen en hebben te verdedigen. En inderdaad, Bolkestein heeft ook niet zoveel problemen met de afluisterpraktijken van de NSA. Ik heb helemaal niets met de islam of de Arabische beschaving, maar ik beschouw geen enkele beschaving in objectieve zin superieur aan een andere.
Aan het einde van het interview ging het kort over de vooruitgangsgedachte en Bolkestein leek wel geporteerd voor een dergelijk concept. De holocaust ziet hij in Europa niet herhaald worden en dat is toch een van de grote verworvenheden van dit continent. Maar voor het overige is het Europese project in zijn ogen kommer en kwel, zeker als het over de idee van een federaal Europa of over een politieke unie gaat. Hij voorspelt een grote schokgolf door Europa als straks bij de verkiezingen de eurosceptici eclatante overwinningen gaan behalen. De vraag is dan hoe de Europese leiders daarop gaan reageren.
Bolkestein hield een kort maar stevig pleidooi voor het recht op hulp bij zelfdoding voor mensen die om andere redenen dan ondraaglijk en uitzichtloos lijden menen dat hun leven voltooid is. Dat pleidooi ondersteun ik natuurlijk van ganser harte ofschoon de minister president, die tijdens dit interview de memoires van Bolkestein in ontvangst nam, duidelijk maakte dat van hem geen initiatieven op het gebied van het vrijwillig gekozen levenseinde zijn te verwachten.
Tot slot nog enkele woorden over kunst, waarvan Bolkestein zei dat kunst eigenlijk nergens toe dient, kunst is zichzelf, c'est tout. Niet dat hij geringschattend over kunst zou doen, het tegendeel is het geval. Kunst haalt je uit jezelf, zei hij. En dat laatste lijkt mij wel een goede omschrijving omdat die voldoende ruimte biedt voor een breed palet aan functies die je aan kunst zou kunnen toeschrijven: afstand nemen, kritische beschouwing, confrontatie, relativering, verwondering, schoonheid, troost enzovoort.
Of een kunstenaar nu wel of geen impliciete of expliciete bedoelingen heeft, of hij vanuit een bepaalde visie of traditie kunst maakt of niet, de perceptie van de beschouwer hoeft in het geheel niet samen te vallen met de intenties van de maker. En dat maakt kunst zo uitzonderlijk. Ik zou aan de woorden van Bolkestein toe willen voegen dat kunst verbeelding mogelijk maakt maar vermoedelijk is dat wat hij bedoelt met "kunst haalt je uit jezelf".
Kortom, een mooi gesprek met een man wiens opvattingen ik lang niet altijd deel maar die wel de moeite waard is om mee van gedachten te wisselen. Heeft u een uurtje over, klik dan op deze link.
http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2824/Politiek/article/detail/3539328/2013/11/07/Terugkijken-Frenk-van-der-Linden-interviewt-Frits-Bolkestein.dhtml
Geen opmerkingen:
Een reactie posten