States of mind

In de Volkskrant van 15 januari een uitgebreid interview met de Ierse filosoof David Kenning over vooral de manier waarop wij in het Westen doorgaans reageren op terreur. Kenning verwijst onder meer naar de Franse reactie op de aanslagen in Parijs. Het verklaren van de oorlog aan IS en het bombarderen van Raqqa kan niet verhullen dat de aanslagen in Parijs werden gepleegd door Europese en deels Franse burgers. En oorlogshandelingen in den vreemde maken de interne dreiging niet ongedaan.

IS is buitengewoon effectief gebleken in het exploiteren van angst, onder meer doordat wij het gevoel krijgen dat de vijand constant in ons midden verkeert en elk moment kan toeslaan. Die gevoelens van angst worden door de nieuwe media ook nog eens versneld verspreid en vergroot. En vergeet niet dat vooral de nationalistische populisten evenzeer handelen in angst. Kenning: "We handelen in de munteenheid van IS, die angst wil zaaien".

De kern van de huidige problematiek is gelegen in slachtofferschap en het puberbrein. Adolescenten zoeken nu eenmaal simpele oplossingen voor hun problemen. De Franse islamdeskundige Olivier Roy spreekt van islamisering van radicalisme in plaats van radicalisering van de islam.

Er zijn twee strategieën die veel beter moeten worden ingezet, aldus Kenning. In de eerste plaats dienen veiligheidsorganisaties uit alle landen veel nauwer met elkaar samen te werken. Maar om iets aan de werkelijke oorzaak te doen is het van belang dat wij pragmatischer en minder opgefokt optreden jegens bijvoorbeeld jihadgangers uit het Westen. Leer jonge mensen dat je ook met onderhandelen je doelen kunt bereiken en streef tegelijkertijd naar eenheid, zodat niet bijvoorbeeld de complete moslimgemeenschap zich buitengesloten voelt.

Kenning wil dit door Spinoza geïnspireerde gedachtegoed verder uitwerken in een denktank die hij States of Mind heeft gedoopt. Ik ben heel benieuwd naar die denktank. Het idee van onderhandelen met potentiële jihadgangers heeft Kenning eerder geopperd in zijn adviezen aan Amsterdam. Persoonlijk ben ik sceptisch over het effect van deze benadering. De afstand tussen geradicaliseerde jonge moslims en de westerse samenlevingen is te groot en ik betwijfel ten zeerste of die kloof überhaupt te overbruggen is. Een alternatief heb ik echter niet.