Griekenland is een tragedie

Er was een lijst met tweeduizend belastingontduikers in Griekenland. Samen goed voor 30 miljard per jaar! Een Franse minister speelde de lijst door naar het Griekse ministerie van financiën. Daar raakte die lijst kwijt, er werd niets mee gedaan. Tot de Griekse uitgever Kostas Vaxevanis de lijst publiceerde in zijn weekblad Hot Doc. Plotseling vond de minister van financiën de lijst terug.
De ergste criminelen zijn niet de traditionele boeven en kruimeldieven maar vooral de meest hebzuchtigen onder ons. Zij zijn in het tragische Griekenland de oorzaak van de ellende en daarmee voor de opkomst van de donkerbruine Gouden Dageraad.

100 woorden
bron: NRC 29 oktober 2012

Hoera, een nieuw kabinet zonder Rosenthal!

Amper zes weken na de verkiezingen is er een nieuw kabinet. Hulde aan de beide partijen die doordrongen waren van de noodzaak van een stabiele regering die het lef heeft stevig beleid neer te zetten. Details zijn nog niet bekend maar het ziet er naar uit dat aan beide zijden fors wordt ingeleverd. Zo blijkt positieve uitruil van standpunten een uitstekend middel om tot elkaar te komen. Alle verwachtingen hoog gespannen. Maar wat een vreugde dat de grootste minkukel sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog niet meer op regeringspluche zit. Rutte en Samsom, bedankt voor het wegretoucheren van Rosenthal.

100 woorden

Logica

In tijden van Amerikaanse verkiezingen zie je steevast right wing politici opduiken die proberen de beide kandidaten onder druk te zetten of in verlegenheid te brengen met ronduit idiote uitspraken. Dit jaar waren er verrassend veel (kandidaat) senatoren die met stelligheid durfden te beweren dat wanneer een vrouw als gevolg van verkrachting zwanger werd - nog idioter zijn degenen die beweren dat bewezen is dat vrouwen doorgaans niet zwanger worden na een verkrachting - dat de wil van god was. Een dergelijke bewering is alleen aanvaardbaar wanneer er sprake is van een zekere logica. Dus als het de wil van god was dat die vrouw zwanger werd, was het ook de wil van god dat die vrouw verkracht werd en was het dus ook de wil van god dat een man haar verkrachtte. Dit is wat je noemt predestinatio in optima forma. Alles klopt weer. Hoe heerlijk toch.

Waar gaat het CDA naar toe?

Veel verwacht ik niet van het partijcongres van de CDA, vandaag. Het zal wel weer gaan over herbronnen en het 'laden' van standpunten (whatever that may be). Verhagen zal de blik wel vooruit richten want die zit niet te wachten op een oorwasserij vanwege de idiote flirt met Wilders, het gezin zal wel weer van stal gehaald worden en de roep om moraal zit de gemiddelde CDA-er in de genen.
In de NRC van vrijdag staat een zeer plausibele verklaring voor de deconfiture van het CDA, van de hand van Manfred te Grotenhuis (Radbouduniversiteit) en Tom van der Meer (UvA). Hun argumentatie komt kortweg op het volgende neer: het CDA vergat haar eigenlijke koers en ging de concurrentie aan met VVD, D'66 en PVV. Dat leidde op economisch terrein tot een VVD light, op Europees terrein tot een D'66 light en op immigratieterrein tot een PVV light. Dat verlies je dus altijd van je concurrenten die er nu eenmaal een geprononceerder standpunt op na houden.
Ook rekenen zij voor dat er met drie miljoen kerkgangers in Nederland plus de traditionele vijf procent onkerkelijken die desondanks op het CDA stemmen, dan ligt er voor het CDA een potentieel van 25 zetels te wachten. Genoeg voor een stevige bestaansgrond dus.
Nu nog zien dat het herbronnen het CDA terugbrengt naar de normen en waarden van de Christelijke samenleving, want daar zou hun electoraat op zitten te wachten. Toch maar eens even kijken straks of dat Congres nog tot wetenswaardige inzichten kwam. Er liggen nog wel een paar voetangels en klemmen: de oude stammenstrijd van katholieken versus gereformeerden en het thuisland Limburg. Peetom is een dominee en Buma een Friese niet-katholiek. Het CDA verloor vooral de steden en Limburg. Verhagen lijkt zijn houdbaarheidsdatum overschreden te hebben. Los dat maar eens op. Een stabiel kabinet is het beste wat het CDA in de oppositie kan overkomen. Ze hebben wel even tijd nodig om verloren terrein terug te winnen.

Het beoordelingsvermogen van Leon de Winter

Het is alweer enige tijd geleden dat Leon de Winter zei de Marokkaans Nederlandse kickbokser Badr Hari te beschouwen als een parel voor de samenleving. Ik dacht dat het scherts was, maar hij meende het echt. Ik hoorde hem dat vorige week op de radio nog eens expliciet verklaren. Hij had de man ooit gesproken en was als een blok voor hem gevallen. Hij kon zich niet voorstellen dat Hari zich onder normale omstandigheden zo zou laten gaan. Dus die Koen Everink, wat deed die trouwens zo laat nog in een business seat van de Arena? - moet wel iets heel ergs gezegd hebben om Badr zo te doen ontploffen. Kortom, eigen schuld dikke bult, dat is het motto van de Winter. Inmiddels is duidelijk geworden dat Badr Hari voor negen (!) zaken aangeklaagd wordt door het OM. Een parel voor de samenleving.

Dan neemt de Winter het op voor Bram Moskowitz. Die zou retorisch verkracht zijn door de deken. Nu is Bram een vriendje van Leon, dus ik snap dat de een het voor de ander opneemt. Maar ook is inmiddels duidelijk dat er veel aan de hand is met Bram M. die naar verluidt liever een carrière op tv begint dan zijn leven als strafpleiter voor voornamelijk fout volk verder slijt.
Maar goed, het gaat hier over Leon de Winter die in dat radio interview vorige week nog veel meer vreemde dingen riep. Leon de Winter die ooit begon als veelbelovend cineast - Zoeken naar Eileen - en in VPRO kringen figureerde maar die in de loop van zijn carrière steeds verder naar rechts opschoof, die zich ook in de kwestie Israël als een havik opstelt en steeds reactionairder in zijn uitingen wordt. Wat moet je met zo'n man?

De PvdA verrast

Lodewijk Asscher wordt vicepremier in het nieuwe kabinet. Zijn roem snelt hem al jarenlang vooruit, dus daar moeten we blij mee zijn. Ik ben in ieder geval benieuwd naar zijn optreden in de landelijke politiek. Wat ik echter veelzeggender vind is het feit dat Diederik Samsom niet tot het kabinet toetreedt maar in de Kamer blijft.
Daar hou ik nou van, eindelijk weer eens een politicus wiens ego niet te groot is om de verleidingen van een machtspositie te weerstaan. Feitelijk zet Samsom nog een stap extra: hij haalt zelfs zijn politieke rivaal - Asscher wordt immers ook al jarenlang genoemd als toekomstig partijvoorzitter van de PvdA - naar Den Haag en loopt daarmee het risico door hem overschaduwd te worden.
We zullen zien hoe dat loopt. Vooralsnog heb ik vooral waardering voor de opstelling van Samsom, die vroeger of later toch wel beloond zal worden voor deze 'onbaatzuchtige' houding. Overigens ging Bolkestein hem voor na de door hem glansrijk gewonnen verkiezingen van 1994.
Zou dit een voorbode van nieuwe tijden zijn, zoals hier en daar wel gesuggereerd wordt? Dat denk ik eerlijk gezegd niet, nieuwe tijden breken zomaar niet aan en er is geen weerbarstiger wereld dan die van de politiek.

Wel opmerkelijk, dat nieuwe elan bij de PvdA. Daar is nog een voorbeeld van, zo lijkt het: toen bekend werd dat CdK Jacques Tichelaar was aangetrokken om de mer a boire in de Groninge PvdA te onderzoeken, vroeg ik me af of dat nou een verstandige move was. Maar zie, Tichelaar kwam met een helder en niet mis te verstaan rapport waardoor in ieder geval enkele sociaaldemocratische Raspoetins uit het Groninger College verdwijnen om een nieuwe start te kunnen maken. Als je tussen de regels leest hoe het er in Groningen aan toe ging, word je er niet vrolijk van. Het deed mij sterk denken aan de partijdiscipline van de vroegere CPN, waar ik zelf eens op een blauwe maandag, nu al weer lang geleden, kennis mee maakte. Maar goed, daarmee is de ellende nog niet voorbij, er lopen daar kennelijk een paar weinig democratische sociaaldemocraten rond die stijf staan van de arrogante, beleidsintriganten zijn het. Geldt trouwnes ook voor wethoudster Pastoor die op tv verklaarde niets te begrijpen van het rapport van Tichelaar, het zou in ieder geval niet op haar slaan. Of het dan allemaal onzin was, wat Tichelaar had geschreven, vroeg de interviewer. Nee, antwoordde de wethoudster. Begrijpt u het nog?

Maar mijn dag kan helemaal niet meer stuk wanneer tot me doordringt dat we echt verlost lijken te gaan worden van Uri Rosenthal op Buitenlandse Zaken. Schande moet worden uitgewist. Rosenthal krijgt vermoedelijk wel een wat onbeduidende post in het nieuwe kabinet maar o, wat een heerlijke gedachte dat hij niet meer op BuZa rond zal lopen.

Dutch Design Week

De Dutch Design Week DDW vindt deze week, zoals ieder jaar, plaats in Eindhoven. Verspreid over de stad, in doorgaans voormalige industrie gebouwen (veel Philipsbedrijven uiteraard), tref je een overzicht aan van de actuele stand van zaken in de Nederlandse design industrie. Wij brachten er slechts één dag door maar dat is absoluut niet toereikend om alles te kunnen zien. Het evenement wordt georganiseerd vanuit Capital D en de financiering vindt plaats door een combinatie van exhibitor's fees en een vijftigtal sponsors.
Wie zijn ogen uit wil kijken naar hedendaags design van een vaak verrassend hoog niveau, die moet deze week (de DDW duurt tot en met aanstaande zondag) naar Eindhoven afreizen. Of het nu gaat om gebruiksvoorwerpen, auto's, kleding of lifestyle, om hergebruik of duurzaamheid, om conventionele technieken of state of the art zoals bijvoorbeeld 3D printing, het is er allemaal te vinden en te bewonderen. Vaak gaan design, functionaliteit en duurzaamheid hand in hand en het hele festival is een bruisend feest van en door jonge ontwerpers. De hele stad staat in het teken van design en het moet gezegd: Eindhoven blijkt een prettige en plezierige stad waarbij de voormalige Philipsfabrieken een campusgevoel opwekken. Hier gebeurt wat, hier viert creativiteit de boventoon. En passant krijg je een aardig zicht op de design infrastructuur die Eindhoven te bieden heeft en dat is bepaald indrukwekkend. Je vraagt je wel eens af of er straks voor al die industrieel ontwerpers emplooi te vinden zal zijn. Maar de DDW is een absolute aanrader, mis het niet!

Gesnotter in Roermond

Het belang van de stad. Van Rey heeft wat hij ook gedaan heeft, altijd, wel achtendertig jaar lang, gehandeld in het belang van de stad. En veel voor die stad bereikt. Dat hij er zelf niet slechter van geworden is? Nou en?
Van Rey was behalve wethouder van Roermond ook adviseur van de vertrouwenscommissie die een advies over een nieuwe burgemeester aan de Raad moest voorleggen. Vertrouwenscommissies heten niet voor niets zo. Toch klapte de adviseur uit de school. Ten faveure van een kandidaat, Offermans, die hem eerder had voorgesteld als gedeputeerde in de Provincie Limburg. Offermans had de benoeming tot burgemeester van Roermond al in zijn zak maar die is hij nu kwijt. Inmiddels is hij ook gedwongen op te stappen bij de gemeente waar hij al burgemeester was. Een andere kandidaat burgemeester werd ook door van Rey benaderd maar die begreep dat het niet verstandig was vertrouwelijke informatie in ontvangst te nemen. De druk is dus te weerstaan.

Gelijksoortige voorbeelden zijn er te over als het gaat om vastgoed in Roermond. Van Rey is zelf vastgoedondernemer en is goede vriendjes met een plaatselijke projectontwikkelaar. Er is veel ontwikkeld de laatste achtendertig jaar in Roermond en daar zijn van Rey en de projectontwikkelaar niet armlastig van geworden. Maar het ging om het belang van de stad. Toch?

Nu is van Rey gestruikeld en er zullen nog wel meer slachtoffers volgen. Op teevee zien we nu tal van mensen die de tranen niet in kunnen houden wanneer ze worden bevraagd over hun fantastische vriend die toch zo veel voor de lokale gemeenschap heeft gedaan en betekend. De voorzitter van de plaatselijke VVD wil zelfs een standbeeld voor de man oprichten en op zo'n moment houd ik het zélf niet meer droog.

Maar wat blijkt? De VVD, veruit de grootste fractie in Roermond, houdt ermee op. Ze stappen uit het College. Dat de stad, die ook nog eens opnieuw op zoek moet naar een nieuwe burgemeester, daarmee in een bestuurlijke crisis geraakt, tja dat is dan jammer. Het belang van de stad. Wil die VVD mij nou echt wijs maken dat het van Rey en zijn politieke makkers altijd alleen maar om het belang van de stad is gegaan? Als het om het belang van de stad gaat, is het gesnotter van de VVDers ter plaatse een misplaatste vorm van loyaliteit.

Wat is er aan de hand. In de eerste plaats heeft iedereen daar in die uithoek van Limburg toegestaan dat van Rey functie op functie kon stapelen: wethouder, adviseur Vertrouwenscommissie, Statenlid, Senator en ongetwijfeld heeft/had van Rey nog tientallen andere bijbaantjes en functies. Kortom, te veel macht bij één persoon ondergebracht. En die machtige man had op alle niveaus zoveel vriendjes zitten dat hij daadwerkelijk kon wheelen en dealen. En omdat hij zoveel vriendjes had die hij kon helpen en die hem konden helpen, verdween als vanzelf de ruimte voor democratische controle. De Gemeenteraad van Roermond heeft net zoveel boter op het hoofd als de vermaledijde functionarissen. De Raad van Roermond is geen knip voor de neus waard. Roermond is het toonbeeld van cliëntelisme geworden, iets wat je eerder in mediterrane of subtropische streken verwacht dan in het koele Nederland.
En de mensen om wie het draait zijn de zonnekoningen. Of ze nu Staal, Hooijmaijers of van Rey heten, of ze nu bij Vestia, de Provincie Noord Holland of Roermond werken. Het zijn doeners, Machers, ze zijn slimmer en sterker dan hen die hen omringen. Hun ego is zo groot geworden dat ze geen tegenspraak meer dulden. Maar het zijn vaak ook ijdeltuiten en ze gaan allemaal ten onder aan hun eigen hoogmoed.
Het gesnotter in Roermond bezorgt mij een nare smaak in de mond. Het lijkt er wel op dat van Rey als slachtoffer wordt gezien. Maar het echte slachtoffer is hier de democratische rechtsorde. Mij stelling is dat van Rey meer schade heeft aangericht dan goeds voor Roermond heeft gedaan.

De evolutie in één oogopslag

Er is een prachtige website verschenen: www.onezoom.org. Wie in één oogopslag wil weten welk levend organisme waar in de evolutie thuishoort, vindt hier een verbluffend fraai en efficient hulpmiddel. Het deel dat betrekking heeft op de zoogdieren is nu gereed en beschikbaar. Er zijn diverse manieren om deze database te benaderen. Je kunt een naam van een levend organisme invoeren (latijns of Engels) of een tijdvak in de evolutieboom opzoeken, je kunt op een willekeurige plaats inzoomen enzovoort.
Hoe verder je inzoomt hoe gedetailleerder de informatie. Er zijn ook vele buttons die je op een telkens andere manier toegang tot de beschikbare informatie verschaffen. Aan het diepste einde van de evolutietakken, kun je naar de vesbetreffende pagina in Wikipedia klikken voor fotomateriaal en gedetailleerdere informatie van het levend organisme dat je opzocht.
Werkelijk verbluffend, deze website. Voor iedereen die echt nieuwsgierig is.

Waldseligkeit

Het is herfst, een prachtig jaargetijde om buiten rond te lopen ofschoon ik altijd de strijd aan moet met het weglezen van de stapel boeken die ik mettertijd aanschafte maar er nog niet aan toekwam. Deze week kwam de posthuum uitgebrachte vertaling van Logies in een landhuis van W.G. Sebald uit. Die kan natuurlijk niet op die stapel terecht komen en zo kwam ik uit bij het tweede relaas in dit boek, over Jean Jacques Rousseau. En om een of andere reden, vermoedelijk vanwege een in het boek opgenomen acquarel van Carloline Stanley van het Bielermeer in Zwitserland - Rousseau verbleef enige tijd op het in dat meer gelegen eiland - om een of andere reden moest ik denken aan een van de mooiste liederen die ik in mijn bezit heb. Het lied is van Richard Dremel en is getiteld Waldseligkeit. Richard Strauss zette het op muziek en de sopraan Gundula Janowitz zong het, begeleid door the Academy of London onder leiding van Richard Stamp. Dit is pure schoonheid, kijk maar eens naar het volgende filmpje: http://www.youtube.com/watch?v=OPbUiz_4H7Q

Waldseligkeit

Der Wald beginnt zu rauschen,
Den Baeumen naht die Nacht;
Als ob sie selig lauschen,
Beruehren sie sich sacht.

Und unter ihren Zweigen
Da bin ich ganz allein.
Da bin ich ganz mein eigen:
Ganz nur, ganz nur dein.

Anish Kapoor

In een van de mooiste musea van ons land, De Pont in Tilburg, is een tentoonstelling ingericht met werk van Anish Kapoor, Brits Indiaas beeldhouwer. Centraal in deze expositie staan zijn enorme spiegelinstallaties die stuk voor stuk aanleiding tot grote verwondering geven. Boven dit bericht een totaalbeeld van dit deel van de tentoonstelling, hieronder enkele details. Lopend rondom zo'n enorme gebogen spiegelinstallatie merk je voortdurend hoe je waarneming van de wereld om je heen verandert. Mensen die je van links lijken te naderen komen van rechts en als ze eindelijk daar lopen waar je dacht lopen hun voeten over het plafond. Prachtig is ook de hieronder afgebeelde ronde facetspiegel die bij nadering vervaardigd blijkt uit duizenden stukjes spiegel die naadloos maar wel met reliëf aan elkaar zijn geplakt. Wonderlijk en fascinerend om te zien wat dit met je waarneming doet.

Maar ook de andere beelden van Kapoor zijn meer dan de moeite waard. Van oudsher werkt hij veel met pigment, als zelfstandig kunstwerk maar ook pigment als onderdeel van een grotere installatie. De werking van het pigment is buitengewoon verrassend, het nodigt je uit, trekt je aan om het grotere geheel te betreden maar zodra je naar voren bent gegaan en bijna in het kunstwerk staat zodat je alleen nog maar de kleur om je heen ervaart, ben je meteen ook alle oriëntatie verloren en lijkt het alsof je in een eindeloos universum bent aangeland.

Er is onder meer een prachtige brochure onder de titel Past present future van Kapoor te koop waarin hij zelf uitgebreid aan het woord komt. Wie zich eindeloos wil verwonderen in een prachtig museum, die moet De Pont in Tilburg bezoeken. Goed te combineren met een bezoek aan het iets verderop gelegen Textielmuseum trouwens.

Baudet snapt het echt niet

Thierry Baudet - u weet wel: die fantast die in de NRC allerlei onintelligente onzin uit mag kramen - slaat in de NRC van 19 oktober de plank weer eens flink mis. Eerst legt hij uit wat Popper bedoelde met het falsificatieprincipe van Karl Popper. Wie een theorie poneert, moet meteen aangeven welk bewijs die theorie onderuit zou halen.
Zijn column is deze keer De EU is een religie getiteld. En vervolgens beklaagt Baudet zich erover dat hij nooit antwoord krijgt op de vraag wat voorstanders van de EU op andere gedachten zou brengen. En omdat hij op die vraag nooit antwoord krijgt, noemt hij de EU een religie.
Kennelijk is het moeilijk aan Baudet uit te leggen dat de Europese Unie een politiek ideaal is waarvoor legio rationele argumenten aan te dragen zijn. Dat hij van die argumenten niet onder de indruk is, is zijn goed recht. Zelf slaagt hij er echter niet in met overtuigende argumenten te komen die mij op andere gedachten zouden kunnen brengen.
In plaats daarvan beweert hij dat de bevolkingen geen centralistisch Europa willen, dat de elite Nederland met een Europees monstrum opzadelt en dat Brussels centralisme niet werkt. Nu hebben bij de laatste verkiezingen in ons land de meeste kiezers gestemd op twee partijen die kritisch voorstander van de EU zijn.

Afin, deze discussie is wel bekend, van mij weet u in ieder geval war ik sta en waarom. Maar dat Baudet denkt het falsificatieprincipe van Popper te kunnen plakken op een politiek ideaal - welk dan ook - is natuurlijk onzin en een academicus onwaardig. Maar Baudet weet het zeker en meent hiermee aangetoond te hebben dat het gesloten denken in onze samenleving nog steeds aanwezig is "springlevend en gedragen door het grootste deel van onze hopeloze elite".

Het zal toeval zijn maar op dezelfde pagina in die NRC schrijven Wilders en Madlener een artikel onder de titel We moeten de natiestaat koesteren, niet opheffen. Ook dat mag iemand vinden maar ik ga er hier maar niet verder op in. En natuurlijk komen hier weer de succesnummers Noorwegen en Zwitserland voorbij. Ik herinner nog maar even aan die prachtige quote van Pechtold: "Noorwegen zit op zwart goud, Zwitserland op zwart geld en als Wilders zijn zin krijgt, zitten wij straks op zwart zaad".

Ralbag strikes again

Opperrabbijn Ralbag laat weer eens van zich horen. Kwam hij eerder in opspraak omdat hij de mening verkondigde dat homoseksualiteit kon worden behandeld met therapie, nu probeert hij politieke druk uit te oefenen door Nederland ongeschikt te verklaren voor orthodoxe joden wanneer het door de staatssecretaris voorgelegde Convenant onbedwelmd slachten volgens rituele riten wordt aangenomen en omgezet in regelgeving.
Ralbag woont in New York maar dat belet hem als opperrabbijn niet zich te bemoeien met de Nederlandse politiek. In een interview met de NRC van 17 oktober roep hij joden niet op te emigreren maar zegt hij aan het diepgeworteld gevoel van zijn geloofsgenoten uitdrukking te willen geven.
Het convenant werd door joodse en moslimorganisaties ondertekend, waarmee de rituele slacht van twee miljoen dieren per jaar in de toekomst mogelijk blijft. Maar Ralbag is niet tevreden en vreest te grote macht en invloed van de (niet-joodse) dierenarts in de Nederlandse praktijk van ritueel slachten.
Laat ik het maar niet hebben over de waanzin van eeuwenoude rituelen die eeuwige geldigheid zouden hebben. Op grond van net zulke apocriefe voorschriften moeten joodse kinderen voor hun achtste dag besneden worden. Of er als gevolg van de Nederlandse wetgeving inzake ritueel slachten joden en moslims ons land verlaten, kan mij niet boeien. Het staat iedereen vrij te gaan en staan waar hij wil.
Maar wat mij mateloos stoort aan Ralbag is zijn zinspelen op "weer een gedwongen exodus van joden, die ook na de holocaust nog steeds op- en weggejaagd worden". Het wordt tijd dat orthodoxe joden zich realiseren dat we in de eenentwintigste eeuw leven. Wanneer ze zich niet kunnen of willen houden aan democratisch tot stand gekomen wetgeving in het land waar zij woonachtig zijn, is er voor hen een alternatief. Zoek een land waar rituele slacht niet wordt verboden. Maar doe het niet voorkomen alsof ze weggejaagd worden. Ik vind deze bemoeienis van opperrabbijn Ralbag stuitend en van weinig respect voor de democratische orde hier in Nederland getuigen.

Nog eens Nobel

Kritikasters van de vredesprijs voor Europa, en dat zijn er veel, wijzen op de politieke en economische crisis binnen Europa. Nou en? zou ik zeggen. Het is juist een goede zaak dat er in deze barre tijden nog eens op gewezen wordt dat de Europese Unie inmiddels vijftien natiestaten heeft binnengehaald die destijds. aldus de NRC, "in de greep van communistische, fascistische of koloniale machten" verkeerden.
Nogal wrang vind ik het commentaar van Mia Doornaert in de NRC van 15 oktober. Zij wijst op de Marshallhulp, het drama Srebrenica, de Duitse eenwording en de val van de Berlijnse muur. Allemaal wapenfeiten die we vooral aan de Amerikanen te danken zouden hebben. Daar kijk ik toch wat anders tegenaan. De Balkanoorlog kon juist ontbranden omdat de Balkanlanden gen deel uitmaakten van de Europese Unie. Bovendien wreekte zich juist in die oorlog het ontbreken van een politieke unie met een federale defensiemacht. Natuurlijk ging er veel fout in de Balkan, alleen lag dat niet aan Europa maar aan de afzonderlijke natiestaten uit Europa die van samenwerking weinig kaas hadden gegeten.
Dat Reagan uitriep "Tear dwon this wall Mr. Gorbatsjov" is natuurlijk aardig maar het is nogal naïef te doen voorstellen alsof die kreet de weg vrijmaakte voor de val van het Oostblok. En de Duitse eenwording is toch vooral te danken aan Helmut Kohl, ondanks het te zuinige commentaar van onze Ruud Lubbers.
En natuurlijk was er Marshallhulp maar het waren Europeanen met visie die aan de EGKS en later de EEG begonnen. De Amerikanen hadden goede redenen om omwille van welbegrepen eigenbelang, Marshallhulp te verlenen. Maar wek nou niet de indruk dat die vredesprijs eigenlijk naar de Amerikanen had moeten gaan. Wat een zuinig gedoe allemaal!

Een prijs voor Europa

De Nobelprijs voor de vrede toegekend aan Europa. Daar zullen niet veel mensen aan gedacht hebben. En zo op het eerste gezicht valt daar wel wat op af te dingen. Maar laat ik beginnen met instemming. Het is een mooi en goed getimed signaal, deze toekenning. Nationale politici hebben verdacht weinig animo getoond zich structureel positief over het instituut Europa uit te laten, daarmee bewijzend dat ze allemaal populisten zijn.
Nu hebben we een diepe financieel-economische crisis en prompt wordt de Unie van binnenuit bedreigd. Toekenning van deze Nobelprijs herinnert ons er nog maar eens aan waarom het allemaal begonnen is: het verduurzamen van een oorlogloze toestand en daarin is de Europese Unie natuurlijk geslaagd.
Op andere strijdtonelen, denk aan de Balkan, heeft Europa natuurlijk een allesbehalve slagvaardige rol gespeeld en evenmin is het altijd gelukt (denk aan Irak) met één mond te spreken. Europa is geen vredebrengend instituut en in dat opzicht past ons natuurlijk grote bescheidenheid. Ons, inderdaad, want die mooie prijs straalt ook een beetje op ons af, ons Eurofielen die streven naar een verdere integratie en een federaal Europa waarin we meer waarde hechten aan wat ons bindt dan aan wat ons scheidt.

Kritikasters zeggen nu dat je je met een institutie niet kunt identificeren en dat de Nobelprijs aan een persoon had moeten worden toegekend en prompt weten zij tal van voorbeelden te noemen die eerder in aanmerking hadden moeten komen. Ofschoon ik het argument wel begrijp hecht ik er verder weinig waarde aan. Het is een beetje kinnesinne.
Of ze zeggen dat hiermee de Nobelprijs een politieke prijs is geworden. Onzin natuurlijk, de Nobelprijs was altijd al een politieke prijs, toegekend aan personen van wie het comité had vastgesteld dat zij een beweging vertegenwoordigden en initiatieven aan de dag hadden gelegd die de ondersteuning van een internationaal erkend en gerespecteerd instituut verdiend hadden. Om die reden kregen eerder Rabin en Arafat, Mandela en de Klerk, Obama en vele anderen de prijs. En nu dus de Europese Unie om dit experiment een hart onder de riem te steken, oms ons alleen er nog eens aan te herinneren waarom het allemaal te doen was.

De studenten en de klassenstrijd

In 1969 ging ik naar de universiteit en kreeg toen een schamele beurs omdat mijn vader verondersteld werd het verschil tussen die beurs en wat ik nodig had om te studeren, bij te kunnen leggen. Dat mijn vader daar anders over dacht, doet nu niet ter zake. Na mijn studie heb ik die beursschuld in zijn geheel terug moeten betalen aan het Rijk en dat heeft mij altijd een vrij logische zaak geleken. Omdat ik een uiterst bescheiden inkomen genoot, betaalde ik maandelijks een relatief laag bedrag af. Het duurde dan ook jaren eer ik alles afgelost had.

Nu wordt de basisbeurs vervangen door een sociaal leenstelsel. De student, die vier jaar over zijn studie mag doen, leent dus een bedrag tussen de € 10.000 en € 60.000 en begint die lening na zijn studie af te lossen zodra hij een vast inkomen heeft. De hoogte van de aflossing wordt bepaald aan de hand van het inkomen van de afgestudeerde.
Wat is hier in vredesnaam oneerlijk of onredelijk aan? Hoezo zou zo'n regeling ten koste van de lagere inkomens gaan? De uit de lagere inkomens afkomstige student gaat later niet verdienen naar de klasse waaruit hij afkomstig is maar naargelang het beroep dat hij met zijn studie in de rugzak uit kan gaan oefenen. Hoezo tweedeling in de maatschappij?
Ik hoor studentenvakbonden en aankomende studenten beweren dat ze dan met een achterstand aan hun beroepsleven beginnen. Het is echt de grootst mogelijke flauwekul en ik zou willen hopen dat het verstand hier de boventoon gaat vieren.

De parlementaire democratie en vele voortvloeiselen daaruit (denk aan ons verzekeringsstelsel en denk aan Europa) zijn gebaseerd op het solidariteitsbeginsel. We brengen met elkaar collectieve middelen op (en die noemen we collectieve lasten) waaruit de overheid namens en voor ons allen een aantal onszelf ten goede komende doelen kan financieren. Het solidariteitsbeginsel leert ons dat we moeten accepteren dat er ook geld gaat naar zaken die niet bij iedereen de hoogste prioriteit hebben. Op die manier zorgen we ervoor dat zowel de grote groep als (wisselende) minderheden uit de door onszelf gefourageerde staatsruif kunnen eten.
De overheid die geweldig moet bezuinigen en er onder meer op moet toezien dat de huidige generaties straks óók een pensioen moeten kunnen krijgen, stelt nu iedereen - ongeacht diens sociaaleconomische herkomst - in staat om met een staatslening te gaan studeren en die lening pas af te gaan lossen wanneer de afgestudeerde zich een geregeld inkomen heeft verworven. Ik zou willen zeggen: democratischer en eerlijker kan het niet.

Het is allemaal nog veel erger...

...bij Groen Links. Nu stapt ook Andree van Es op als voorzitter van de evaluatiecrisis. Naar verluidt zou zijn Jolande Sap en partijvoorzitter Weening hebben geadviseerd op te stappen alvorens zij met haar werkzaamheden zou beginnen. Dat advies werd niet opgevolgd en desondanks toog van Es aan het werk. Inmiddels zijn beiden wel vertrokken en opeens zegt van Es nu de evaluatiecommissie niet in gevaar te willen brengen. Dit lijkt mij een typisch geval van niet integer handelen.
Waarom adviseerde zij Sap en Weening op te stappen alvorens zij aan een professionele evaluatie zou beginnen? Eerst de oplossing doorvoeren, de analyse en de argumentatie leveren we er later wel bij. Zoiets?
Als van Es, die ik altijd zeer bewonderde, haar taakopvatting op deze wijze inhoud denkt te kunnen geven, dan valt ze wat mij betreft van een hoge sokkel. Als ze daadwerkelijk zo vooringenomen was als nu (b)lijkt, had ze nooit in mogen gaan op het verzoek van het partijbestuur om de verkiezingsnederlaag te analyseren en "heldere en misschien pijnlijke beslissingen voor te stellen".
Ook las ik dat een andere Amsterdamse wethouder, Maarten van Poelgeest van mening was dat Jolande Sap daags na de verkiezingen op had moeten stappen. Natuurlijk mag hij dat vinden maar ik heb steeds meer het vervelende gevoel dat Groen Links een slangenkuil was en is die voornamelijk gelokaliseerd dient te worden ergens in de Amsterdamse grachtengordel. Voor de goede orde, van Poelgeest is gehuwd met Kathaleine Buitenweg die allerwegen genoemd wordt als een van de kandidaten voor het nieuwe partijleiderschap van Groen Links.
Eerlijk gezegd voel ik me knap beetgenomen en belazerd door deze politieke partij. Heb ik dan al die jaren voor jan lul gestemd?

The Einstein God letter

Einstein werd en wordt beschouwd als een van de grootste wetenschappers aller tijden. Zoals alle echte wetenschappers, werd Einstein gedreven door nieuwsgierigheid en daarnaast beschikte hij over een briljant verstand dat hem in staat stelde dieper en verder te denken dan ons gewone stervelingen. Hoe dieper een wetenschapper doordringt in de ontstaansgeschiedenis van ons universum, hoe bedreigender hij doorgaans is voor al diegenen die tot op de dag van vandaag volhouden dat de aarde een paar duizend jaar geleden geschapen is in zes dagen, voor al diegenen die geloven dat er een god ten grondslag ligt aan ons bestaan.
Omdat Einstein regelmatig god als metafoor gebruikte voor de natuur die hij trachtte te doorgronden, is er lange tijd van uit gegaan dat Einstein ondanks zijn wetenschappelijke status in god geloofde. Dat kwam velen goed uit. Vlak voor zijn dood schreef hij in 1954 een brief aan een collega-wetenschapper en gaf daarin aan hoe hij tegen de godsidee aankeek, zie vooral de passage hieronder, die ik aantrof op de website van Richard Dawkins, evenals de illustratie hierboven.

De publicatie hiervan is van groot belang, opdat er geen onterechte misverstanden blijven voortbestaan over de houding die Einstein aannam tegenover welke godsdienst dan ook. Er wordt vaak beweerd dat deze brief niet voor publicatie bedoeld was maar dat doet niets af aan het standpunt van deze grote denker, waarvan onderstaand een korte passage uit de wat is gaan heten 'Einstein God letter'.

... The word God is for me nothing more than the expression and product of human weaknesses, the Bible a collection of honorable, but still primitive legends which are nevertheless pretty childish. No interpretation no matter how subtle can (for me) change this. These subtilised interpretations are highly manifold according to their nature and have almost nothing to do with the original text. For me the Jewish religion like all other religions is an incarnation of the most childish superstitions. And the Jewish people to whom I gladly belong and with whose mentality I have a deep affinity have no different quality for me than all other people. As far as my experience goes, they are also no better than other human groups, although they are protected from the worst cancers by a lack of power. Otherwise I cannot see anything 'chosen' about them.

Deze brief wordt een dezer dagen geveild. De opbrengst zal tenminste vier miljoen dollar moeten bedragen.

Abe Gerlsma, schilder van het licht

In 2003 kocht ik een prachtig schilderij van een mij nog onbekende schilder, Abe Gerlsma (3 februari 1919 - 19 maart 2012). Het schilderij, olie op linnen, was getiteld Onder Koehool. Een Friese boerderij geschilderd vanuit het perspectief boven op een dijk, onder een bijna onheilszwangere lucht, later op de dag, later in het jaar. We hebben het buurtschap, gelegen aan de Waddenzee noordelijk van Tzummarum, eens opgezocht maar troffen er de precieze locatie van het schilderij niet aan. Niettemin is het een indrukwekkend doek. Zie de foto hieronder.

Tot mijn grote verrassing las ik in de NRC een aankondiging van een Gerlsma expositie, in het Fries Scheepvaartmuseum te Sneek. In een fraai museum een kleine tentoonstelling van schilderijen en etsen van deze Fries met als topstuk Drooggevallen botter op het wad (2001), zie de foto boven dit bericht.
Gerlsma schildert, etst en tekent vooral de Friese natuur en verstilde stadsgezichten (onder andere prachtige doeken van Franeker) met een duidelijke voorkeur voor het spel van licht en wolken. De droog gevallen botter zien we in het tegenlicht van een zon die zich door gaten in het wolkendek heendringt en die op het punt staat je even te verblinden. In haar recensie van de expositie citeert Kester Freriks Abe Gerlsma uit een interview in 1999: ...dat het zijn passie is "het Friese landschap te laten doorstralen met licht".
De luchtschilderingen van Gerlsma zijn ongeëvenaard, een moderne Weissenbruch, maar met een geheel eigen penseelvoering. Wat een prachtig werk en ik prijs me gelukkig een schilderij van deze Gerlsma te bezitten. Wie verbluffend mooie schilderijen en etsen wil zien bezoekt voor 25 november het Fries Scheepvaartmuseum in Sneek.

Noot: de hier opgenomen foto's geven nauwelijks de schoonheid van Gerlsma's doeken weer.

Jolande Sap onderuitgeschoffeld

Het is dus toch gebeurd, je kan er in feite op wachten, het is altijd hetzelfde liedje. Het partijbestuur van Groen Links zegt het vertrouwen op in partijleider Jolande Sap en die kan vervolgens alleen nog de eer aan zichzelf houden. Ze stapt op. En dat terwijl de commissie Van Es nog bezig is om de verkiezingsuitslag te analyseren en op grond daarvan advies uit te brengen.

De details ken ik nog niet uiteraard maar ervan uitgaande dat de brief van Jolande Sap een juiste weergave van de feiten is vind ik het gedrag van het partijbestuur ronduit schandalig. En daar heb ik dan mijn stem op uitgebracht. Jolande Sap kreeg 171.000 voorkeurstemmen en er zijn maar weinig kamerleden, negen om precies te zijn, die er meer ontvingen. Anders gezegd, van de stemmen op Groen Links, ging 78% naar Jolande Sap! Dat ze uitgerekend bij Groen Links zoveel minachting voor de wil van de kiezer laten zien is méér dan schandalig.

Zolang dit bestuur de dienst uitmaakt bij Groen Links, zal ik niet meer op die partij stemmen. Eerst steunt het bestuur Sap, gevraagd en ongevraagd, vervolgens steunt de kiezer Sap op niet mis te verstane wijze en plots voelt het bestuur zich genoodzaakt zichzelf een brevet van onvermogen te verstrekken. Summa cum laude! Ik hoop dat de leden van Groen Links hier hun stem doen gelden en het partijbestuur aan de kant schuiven.

Hulde aan Jolande Sap, een van de weinige politici die visie toonde en durf had, een goed econoom en een uitstekend debater. Een verlies voor de Tweede Kamer. En ik betreur niet mijn stem op Sap, wel dat die stem bij Groen Links terecht kwam.

Europa of de chaos

Ik kan hier natuurlijk niet voorbij gaan aan de oproep van Guy Verhofstadt en Daniel Cohn-Bendit. In de NRC van 3 oktober staat van hun hand een bijdrage waarin ze oproepen met hen te kiezen voor de vlucht vooruit. Eindeloos delibereren over de voors en tegens van de Europese Unie leidt tot niets, is hun diagnose. Willen we onze welvaart en vrede behouden, dan hebben we geen keus en scharen we ons allen achter de idee van een federaal supranationaal Europa. Ik steun hun voorstel uit overtuiging en con amore maar zo gemakkelijk zal het niet gaan. Het aantrekkelijke aan hun boodschap is de helderheid ervan: weigeren we te streven naar een Verenigde Staten van Europa, dan is de Euro ten dode opgeschreven en wanneer de Euro als betaalmiddel verdwijnt wordt Pandora's box geopend en niemand kan voorspellen wat ons dan te wachten staat. Weinig goeds, dat staat vast.
Zowel Verhofstadt als Cohn-Bendit vallen in positieve zin op door de helderheid van hun stellingname en ze zijn daarin consequent en consistent. Dat leidt tot een perspectief waarvan de contouren reeds nu geschetst kunnen worden. Maar de meeste Europese politici, Rutte voorop, houden daar niet van. Die rommelen hun natiestaat liever op een of andere manier een zich evoluerende Europese structuur in, tenzij de boel uit elkaar klapt omdat die weifelende politici er vooral op uit zijn hun blazoen schoon te houden in geval van een catastrofe.
Dat is wel de grootste teleurstelling hier te lande: dat onze premier niet van verder gelegen perspectieven, laat staan van Europese vergezichten houdt, terwijl juist dat van een regeringsleider verwacht mag worden, geeist moet worden: waar gaan we naar toe met elkaar en wat onderneem je om het draagvlak daarvoor te creëren en vergroten? Niets van dat alles en wanneer je bedenkt dat de kans groot is dat Rosenthal minister van Buitenlandse Zaken blijft, hoeven we op dit vlak weinig te verwachten in de komende jaren.

Have fun

Gisteravond in het onvolprezen Luxor Arnhem Bill Wyman's Rythm Kings gezien. Een prachtige line-up met Georgie Fame vocals en orgel, Terry Tailor gitaar, Graham Broad drums, Nick Payne en Frank Mead op saxophones, Geraint Watkins vocals en piano en de ravissante schoonheid Beverly Skeete, vocals. En Bill himself natuurlijk basgitaar. Prachtig hoor, we hebben onze hele canon weer eens voorbij horen komen: Etta James, Nat King Cole, Motown, Chuck Berry, Bob Dylan, The Stones, enzovoort. Met een geweldig gastoptreden van Mary Wilson van de Supremes, die bewees dat niet alleen Diana Ross goed kon zingen.
Dit zijn rasmuzikanten die op een aanstekelijke manier de staalkaart van de rock, de soul en de rythm en blues ten gehore brengen. De beide blazers waren in vorm waarbij Frank Mead veelvuldig ook mondharmonica speelde en Nick Payne een fantastische solo op de baritonsax bracht in Hit the road Jack.
En dan de sexy Mary Wilson, inmiddels 68 jaar maar ze mag nog steeds gezien worden en heeft een stem die staat. Heel fraai was haar duet Stormy weather met Georgie Fame, alleen begeleid door orgel. Maar natuurlijk ontbraken ook You can't hurry love en Stop, in the name of love niet.
Ster van de avond was wat mij betreft Beverly Skeete, een prachtige vrouw met een dijk van een stem. Ten onrechte stond zij helemaal aan de zijkant van het podium. Het midden was immers gereserveerd voor Bill Wyman maar die staat daar alleen maar op een volstrekt onopvallende manier basgitaar te spelen. De man beweegt niet of nauwelijks en zingen kan hij echt niet. Hij speelde een uitsluitend dienende rol en had gewoon ergens aan de zijkant van het podium moeten staan. Maar ja, hij kwam van the Stones en gaf de band zijn naam. "Have fun" waren zo'n beetje de enige woorden die hij aan het begin sprak. O ja, en hij zong twee keer maar dat mag geen naam hebben. Wel een heerlijke avond met prachtige muziek.

Intellectuele luiheid

Het meest spectaculaire boek dat ik in lange tijd las is Universum uit het niets van de Amerikaanse natuurkundige en kosmoloog Lawrence Krauss. Geen gemakkelijk boek voor een niet-natuurkundige maar desalniettemin ongekend fascinerend.
Krauss beschrijft de weg van de wetenschap naar de oerknal en naar de toekomst van ons heelal. Voor wie er iets meer van wil weten, zoek de boekbespreking op www.ennonuy.com. Maar om het boek in enkele zinnen samen te vatten: wij kennen slechts 1% van de materie in ons heelal. De rest is donkere materie en donkere energie. We weten daar nog vrijwel niets van maar in de huidige wetenschap wordt aan het bestaan van lege ruimte, donkere materie en donkere energie niet meer getwijfeld.
De oerknal heeft zich precies 13,72 miljard jaar geleden voorgedaan. Of we ooit tot een exactere leeftijdsbepaling komen lijkt niet voor de hand te liggen. Hoe dichter bij de oerknal, hoe hoger de temperaturen en vanaf een zeker moment valt er niets meer waar te nemen.
Wel wordt meer dan aannemelijk geacht dat ons heelal is ontstaan uit niets, uit lege ruimte. Niets wordt gekenschetst als een uitermate instabiele staat, waar per definitie wel iets uit moet ontstaan. De bewijsvoering hiervoor is natuurlijk ontelbare malen ingewikkelder dan ik hier voorstel, maar dit is dan ook een terrein waarop ik gerespecteerde wetenschappers niet meer kan volgen en me moet beperken tot het vertrouwen dat ik in de wetenschap als zodanig heb.
Ook laat Krauss ons zien dat uit alle wetenschappelijke theorieën en de op basis daarvan uitgevoerde experimenten en metingen als bewezen wordt beschouwd dat wij in een vlak heelal leven dat steeds verder uitdijt. Wij weten niet beter of een snelheid hoger dan die van het licht is niet mogelijk. Maar dat geldt niet voor de snelheid waarmee ons heelal uitdijt. Die snelheid zal op zeker moment wel degelijk hoger dan die van het licht zijn.
En dat betekent dat wij straks alleen zullen zijn met de samengeklonterde sterrenstelsels (de Andromeda-nevel zal zich over 3 miljard jaar samenvoegen met ons sterrenstelsel) terwijl de ruimte om ons heen steeds leger, steeds donkerder en steeds kouder wordt. Vanaf een zeker moment, over 2 biljoen jaar, zal de ons omringende wereld zo ver van ons verwijderd zijn dat ze niet meer waargenomen kan worden. Vanaf dat moment kan dan ook de oerknal niet meer worden waargenomen en hebben wij het punt benaderd waarop we op dat sterreneiland levend, geen enkel spoor meer na zullen hebben gelaten. Voordat het zover komt is onze aarde allang opgeslokt door de zon. Maar hoe het ook zij, als er tegen die tijd nog een menselijke soort is - if so uiteraard geëvolueerd tot een aan de nieuwe omstandigheden aangepaste soort - dan zal die een veilig heenkomen hebben moeten zoeken binnen het enige sterrenrijk dat die 'mens' dan nog zal kennen en waarnemen. Onze biotoop is dan wel heel erg klein geworden vergeleken bij het universum zoals wij dat nu kennen. En dan laat ik die andere aanname dat er zeer waarschijnlijk sprake is van een multiversum maar even achterwege. In die andere universums bestaan wellicht andere dimensies en is er vrijwel zeker sprake van geheel andere natuurkundige wetten.
Natuurlijk is de menselijke maat volstrekt ontoereikend om bij te blijven op de schaal van ons heelal. Maar het is buitengewoon fascinerend en knap dat onze wetenschappers het heelal en daar geldende wetmatigheden hebben kunnen ontrafelen tot op het punt waar we nu zijn aangeland. En daarvoor geldt slechts één voorwaarde: nieuwsgierigheid. Willen weten. Niet waarom maar hoe. Moeilijke vragen uit de weg gaan door daar de godsidee neer te zetten beschouwt Krauss als intellectuele luiheid. Een mooie kwalificatie wat mij betreft en ik kan me er (uiteraard) geheel in vinden. Een formidabel boek!