In een artikel in de NRC van 20 april verzet filosoof Sebastien Valkenberg zich tegen de gedachte dat de aantrekkingskracht van de radicale islam op moslimjongeren zou zijn ingegeven door de ideologische leegte van de westerse cultuur. Hij wijst erop dat je - uitgaande van alle criteria die momenteel en vogue zijn - voor geluk wel degelijk in het westen moet zijn. Denk maar aan die honderdduizenden die elk jaar een buitengewoon gevaarlijke overtocht van Afrika naar Europa trotseren. Dat niet iedereen gelukkig is, laat zich raden en we zouden er slecht voor staan als inderdaad iederéén hier gelukkig zou zijn. Maar dat een groep moslimjongeren zich hier niet thuis voelt is nog geen aanleiding tot cultureel masochisme. Aldus Valkenberg.
Op zich ben ik dat geheel met hem eens maar realiseer me ook dat daarmee niet alles is gezegd. In de NRC van 18 april wijst Geert Mak er terecht op dat in vroegere tijden de traditionele elites, elk op hun eigen manier, deel uitmaakten van de vertrouwenssamenleving die Nederland ooit was. Daarvan is nu echter geen sprake meer. De elites uit deze tijd worden voornamelijk gevormd door wat Mak "getalenteerde stijgers" noemt. Mak hierover:
"De zelfverzekerde leefsfeer van een noblesse oblige hebben deze stijgers nooit meegekregen. Wat nu telt zijn vooral eigen keuzes en prestaties, de eigen show - ook al bouwt men in werkelijkheid eindeloos voort op de inspanningen van anderen. Het is een in zichzelf rondzingend denksysteem dat buitengewoon verslavend is en tegelijk zeldzaam vervreemdend. Je ziet het in de bancaire sector in extreme mate, maar ook overal elders".Een scherpe analyse wat mij betreft en Mak vervolgt met de constatering dat deze elites vooral door angst worden gedreven. Wie hoog stijgt, kan diep vallen en alleen al daarom is een dik kussen nodig voor het geval dat...
En als het erom gaat te kiezen tussen de met de mond beleden principes en het comfort van een stilzwijgend conformisme, tja, dan kiest men uiteindelijk voor het laatste, aldus Mak: ja, elite corrumpeert. Een laatste citaat uit dit uitstekende artikel:
"Een goede elite erkent dat ze een elite is, en dat 'noblesse oblige', in de breedste zin van het woord. Nog altijd. Kwaliteit, empathie en courage, ja, die hebben wij als elite, in deze tijd nodig. Maar de grootste van deze drie is courage".Ik wil hier toch graag aan toevoegen dat het onze moderne elites aan alle goede eigenschappen ontbreekt. Onze maatschappelijke en bestuurlijke elites - zowel in de politiek als in het bedrijfsleven - hebben iedere geloofwaardigheid verloren. En die geloofwaardigheid hebben ze helemaal zelf tot aan de grond toe afgebroken. En het is begonnen toen ze de bijl aan de wortel van de solidariteit zetten.
Dat geluk waar Valkenberg zo hoog van opgeeft is niet meer dan een statistische waarde. Het is vooral het geluk van de individuele mens die het woord solidariteit even uit zijn vocabulaire schrapte. Maar statistieken kunnen niet verhelen dat onze samenleving wel degelijk een afbrokkelende samenleving is, desintegrerend als smeltende poolkappen. Met dank aan onze elites.
Dat grote groepen jongeren - en zij niet alleen - zich hier steeds minder op hun gemak gaan voelen is logisch. Dat een grote groep moslimjongeren zijn toevlucht neemt tot de radicale islam is een apart fenomeen, dat maar zeer ten dele iets van doen heeft met onze falende elites.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten