Kan de EU overleven

De NRC stelt vast dat de EU piept en kraakt en heeft enkele zegslieden gevraagd of de EU ook kan breken. 2015 was natuurlijk een rampjaar waarin de financiële crisis, de Griekenlandcrisis en de vluchtelingencrisis samen optrokken.

Natuurlijk staat Europa onder druk en dat zal nog wel even duren met de Brexit voor de deur maar daarover straks. Het meest positief over de toekomst van de EU is Adriaan Schout, verbonden aan Clingendael. Hij gaat ervan uit dat de EU in staat zal zijn de gerezen problemen het hoofd te bieden, ook al gaat dat vaak traag of schoksgewijs. De EU laten imploderen brengt onaanvaardbaar hoge kosten met zich mee en waarom zouden lidstaten afstand doen van evidente voordelen van de unie?

Uiteraard heeft Geert Mak gelijk als hij zegt dat er naast de Noord-Zuid tegenstelling als gevolg van het Griekse drama ook een West-Oost tegenstelling is ontstaan ten gevolge van de grote toewstroom van vluchtelingen.

Maar Schout gaat ervan uit dat waar de EU aanvankelijk de zwakte van lidstaten wilde compenseren door meer macht naar zich toe te trekken, er nu een geheel andere beweging ontstaat die ertoe moet leiden dat de lidstaten sterker worden.

De NRC schetst vervolgens een vijftal doemscenario's:

• de Britten stappen uit de EU; het zou een regelrechte ramp zijn met onvoorspelbare gevolgen. Een Brexit betekent wind in de zeilen van populistische nationalisten. Zal de City in Londen blijven of juist niet? Gaan de Britten er niet geweldig spijt van krijgen?
• nieuwe aanslagen zullen het draagvlak voor de EU verder af doen kalven of zullen de Europeanen zich realiseren hoe sterk ze staan als een verenigd Europa?
• wanneer de EU er niet in slaagt de vluchtelingenstroom in te dammen, zal het verzet uit de samenleving van vrijwel alle lidstaten toe gaan nemen. Dit probleem lijkt een tijdbom onder de EU en dat begint met het opheffen van Schengen.
• wat gebeurt er wanneer Poetin zou besluiten zich een deel van de Baltische staten toe te eigenen? Militair is dat voor hem geen enkel probleem. Kan de NAVO dat overleven? Is een aanval op een daadwerkelijk een aanval op allen? De inschatting voorlopig is dat Poetin zich niet tot zulke schanddaden zal laten verleiden.
• de Euro kan hernieuwd onder druk komen te staan wanneer de Grieken er toch niet in slagen hun problemen op te lossen door structurele hervormingen, wanneer de Italianen bezwijken onder hun schuldenlast en wanneer de Fransen het begrotingspact structureel aan hun laars blijven lappen, nu onder het mom van de staatsveiligheid die een hogere prioriteit verdient.

Het blijven zorgelijke tijden voor de Europese Unie. Laten we hopen dat het verstand zegeviert, te beginnen bij de Britten die een geweldige enormiteit zouden begaan, zouden ze kiezen voor een vertrek uit de Unie.

Dit kabinet moet naar huis

Wat zei van der Steur bij de einddiscussie over de Teeven-deal? Het volgende: "We hadden dat bonnetje een jaar eerder kunnen hebben als we de juiste mensen op ICT hadden gehad, en daar zat natuurlijk ook de fout die gemaakt is". De minister gaf zijn ambtenaren de schuld.

Wat zei Rutte tijdens een persconferentie na het Kamerdebat over het rapport Oosting? Het volgende: "In ieder geval is duidelijk dat er geen enkele sprake is geweest van een poging om zaken toe te dekken". De minister-president stond uit zijn nek te kletsen. Laat ik het woord liegen hier maar niet gebruiken.

Nu blijkt dat er ambtelijk op directieniveau is besloten dat de zoektocht naar het bonnetje van Teeven moest worden gestaakt. Het is begrijpelijk en ook terecht dat die beschuldigde ambtenaren het er niet bij lieten zitten. Ik ga er gemakshalve maar van uit dat er toch echt sprake is geweest van een klokkenluider.

Los van het feit dat het door de VVD gewenste Ministerie van Veiligheid en Justitie tot een monstrum heeft geleid, en los van het feit dat er kennelijk in de gelederen van het OM vreemde lieden rondlopen die ministeriële verantwoordelijkheid gewoon aan hun laars lappen is het natuurlijk van de zotte dat zo'n veel te groot ministerie wordt geleid door een minister die in razend korte tijd heeft aangetoond veel te licht voor een dergelijke functie te zijn.

Tenzij de commissie Oosting met een plausibele verklaring voor deze doofpot komt, zal nu behalve de verantwoordelijke ambtenaren, ook deze lichtgewicht minister toch echt het veld moeten ruimen. Dit is een ongekend gênante vertoning. Maar ook Rutte moet hieruit zijn konklusies trekken en opstappen, hoezeer ik hem als minister-president in een aantal opzichten ook waardeer. Zijn rol in deze Teeven-deal is echter dermate onverkwikkelijk dat hij er verstandig aan doet zijn ontslag aan te bieden en nieuwe verkiezingen uit te schrijven. Deze VVD bewijst de parlementaire democratie bepaald geen dienst en zoals dat gewoonlijk heet: het aanzien van de politiek is hiermee zeer ernstig geschaad. Wat mij betreft een doodzonde.

Neemt uw geschiedenis ter harte

Ik heb het in deze kolommen al eens eerder over Susan Neiman gehad. Op 16 januari 2016 hield zij een lezing op het internationaal literatuurfestival Winternachten in Den Haag. Een verkorte versie treft u aan in de NRC van diezelfde dag. Een zeer interessante en gedenkwaardige rede, handelend over onze verantwoordelijkheid voor onze geschiedenis.

Neiman begint haar lezing met een exposé van de manier waarop de Duitsers in het reine proberen te komen met hun problematische geschiedenis. Maar hoe het ook zij, de Duitsers doen tenminste hun uiterste best lering te trekken uit hun geschiedenis.

Veel andere naties zijn door de Holocaust gepreoccupeerd maar, zegt Susan Neiman: "de aandacht voor Auschwitz is een vorm van verplaatsing van wat we niet willen weten over onze eigen nationale misdrijven". Om duidelijk te maken welk doel Neiman nastreeft, volgt hier een ruimer citaat:

Ik kies ervoor om gehoor te geven aan de aansporingen van Tvetan Todorov: Duitsers dienen over de specificiteit van de Holocaust te spreken, en joden over de universaliteit daarvan. Een Duitser die spreekt over de specificiteit van de Holocaust, neemt zijn verantwoordelijkheid; een Duitser die spreekt over de universaliteit daarvan ontkent die. Als ik door de verschillende wijzen waarop elk land zijn eigen nationale misdrijven heeft verwerkt een impliciete vergelijking maak tussen Auschwitz en Hiroshima, schrijf ik als joods Amerikaanse die ontzet is over de weigering van haar land om de eerste stap te zetten in het nemen van verantwoordelijkheid voor Hiroshima.

Vaak word je geconfronteerd met een verwijt van zelfhaat wanneer je een poging doet de geschiedenis van je eigen land te onderzoeken. 'Zet het verleden van je af en ga verder' is een slecht advies, aldus Neiman. "Want onverwerkte verledens gaan etteren en worden stinkende wonden".

Amerikanen en Europeanen hebben doorgaans weinig oog voor de zeer geringe geloofwaardigheid die zij in andere delen van de wereld nog tegenkomen. En ons morele gezag zal alleen maar verder afnemen zolang wij zelf geen oog hebben voor de door onszelf begane kwaadheden in onze verledens. De anti-westerse boodschappen van jihadgangers zijn niet helemaal vals. Neiman: "Een volwassen relatie met je eigen cultuur lijkt op een volwassen relatie met je eigen ouders. We profiteren allemaal van een erfgoed dat we niet hebben gekozen en niet kunnen veranderen. Opgroeien houdt onder meer in dat je besluit welk deel van dat erfgoed je als eigen wilt aanvaarden en hoe zwaar je dient te boeten voor de rest ervan".

Zeer wijze woorden van een door mij zeer bewonderde filosofe. Probeer dit gedachtegoed maar eens te slijten aan al die mensen die uit pure halsstarrigheid of door een ontstellend gebrek aan enige intelligentie geen afscheid wensen te nemen van onze zwarte piet.

Youth

Paolo Sorrentino heeft na La Grande Belezza een nieuwe film gemaakt, Youth. In tegenstelling tot Star Wars is dit een echte acteursfilm. Met prachtige rollen van Michael Caine, Harvey Keitel, Rachel Weisz, Paul Dano en Jane Fonda. Ook sommige bijrollen waren goed bezet.

Youth vertelt het verhaal van twee oude vrienden die elkaar jaarlijks ontmoeten in een  luxury hotel in de Zwitserse Alpen. Fred (Michael Caine) is een gepensioneerde componist-dirigent en Mick (Harvey Keitel) is een oude filmregisseur die bezig is zijn laatst film te draaien, die de kroon op zijn werk moet worden.

Tijdens hun verblijf in het luxe kuuroord krijgen we in vaak prachtige beelden het leven dat deze beide mannen hebben geleid voorgeschoteld. Het is een melancholieke en milde film, over ouderdom en geheugen. Was ons leven zoals wij het ons later herinneren of manipuleren we dat geheugen? Waarom raken we herinneringen kwijt en kunnen ze plotseling terugkeren bij een associatie, een woord of een gebaar?

We zijn allemaal gewone stervelingen, vol hebbelijkheden en onhebbelijkheden, vol vooroordelen ook. Er is een mooie scene waarin een voormalig Miss Universe met een werkelijk goddelijk lichaam de jonge filmacteur Jimmy herinnert aan de rol die hem bekend maakte, tot zijn ergernis. Jimmy maakt op haar compliment een snerende opmerking, er duidelijk vanuit gaand dat hij te maken heeft met een domme schoonheid. Zij pikt zijn sneer meteen op, kijkt hem meewarig aan en zegt hem glimlachend dat zij veel te danken heeft aan haar titel Miss Universe omdat die haar nu in staat stelt te doen wat zij altijd al wilde doen. Herinneringen die gevoed worden door gif wijzen doorgaans op diepe frustratie, zegt zij hem.

Een heerlijke film met pracht acteurs. Meer dan een aanrader, zou ik zeggen. En ook de muziek is een genot om naar te luisteren. De filmmuziek is van David Lang. Luister eens naar deze Simple Song nr 3. Maar ook de overige soundtracks zijn het beluisteren waard.

The Force Awakens

Op een koude januariavond naar een megabioscoop midden in een kale vlakte ergens tussen Arnhem en Nijmegen. Reisdoel is de 3D versie van de nieuwe StarWars waar zelfs Daniel Craig een rolletje in speelt - hij schijnt op enig moment als Storm Trooper onherkenbaar door het beeld te rennen.

Wat een genot moet het zijn om - zoals George Lucas - je fantasie de vrije loop te gunnen en dan vervolgens over de middelen te kunnen beschikken om die fantasie om te zetten in een monumentale film. Het verhaal is natuurlijk flinterdun maar het is een sprookje en sprookjes zijn - mits goed verteld - altijd de moeite waard. En in The Force Awakens zijn alle ingrediënten voor een memorabel sprookje aanwezig: om te beginnen natuurlijk het goede en het kwade. Het goede wordt weergegeven door nobele mensen van vlees en bloed, waar het kwade wordt vertolkt door een Supreme Leader die vooral angst inboezemt en een ongekend sterke duivelse machinerie ondersteund door een eindeloos leger van Storm Troopers.

Maar een sprookje behoeft meer. Licht en duisternis, een verhaal dat je op het puntje van je stoel brengt en spanning en sensatie. Dat is allemaal ruim voorradig in deze film en met name de manier waarop al die ingrediënten gevisualiseerd worden is werkelijk verbluffend. Het is een spektakel waar je met open mond naar zit te staren. De techniek in deze film is alles overtreffend, ik vermoed dat je dat gevoel ook in de 2D versie zult hebben.

Geen film waar je naar toe gaat om eens te genieten van prachtige acteerprestaties. Alles is ondergeschikt aan het groter verhaal. De karakters in zo'n film zijn ook te zeer uitvergroot om daar als acteur nog iets mee te kunnen doen dat in je geheugen achterblijft (ik noem hier slechts één voorbeeld van zo'n echt gedenkwaardige acteerprestatie: Albert Finney in Under the Vulcano) Maar dat is allesbehalve storend. En toegegeven: Harrison Ford is een uitstekend acteur, de enige ook die echt iets van zijn karakter weet te maken, mág maken misschien ook.

Het is eigenlijk heel simpel: je gaat zitten, je laat je wegblazen door Dolby, je doet je mond open van verbazing en je geniet ruim twee en een half uur van een verbluffende film. Gaan dus en neem van mij aan: 3D is ongelooflijk.

Carbon bubble

De meningen zijn vooralsnog verdeeld maar vast staat dat de energiewereld danig wordt opgeschud. Duurzame energie wordt steeds goedkoper en fossiele energie loopt tegen steeds meer problemen aan. In de Volkskrant van 16 januari een interessant vraaggesprek met Mark Campanale, financieel analist uit de Londense city.

Campanale vindt het aannemelijk dat een carbon bubble aanstaande is. De industrie kan haar investeringen in fossiele industrie niet meer terugverdienen. Kijk naar Shell dat BG wil overnemen terwijl de huidige olieprijs daarvoor eigenlijk veel te laag is. In het algemeen gaat men ervan uit dat nieuwe investeringen verantwoord zijn bij een olieprijs van $ 70 per barrel. Momenteel ligt die prijs op $ 30.

Carbon Tracker berekende vorig jaar dat een kwart van de potentiële investeringen van grote oliebedrijven in projecten zit die niet meer nodig zijn als de wereld niet verder mag opwarmen dan twee graden Celsius.

Nu kan men hier tegenin brengen dat er nog steeds kolencentrales worden bijgebouwd, dat de consumptie van vliegtuigbrandstof nog steeds stijgt en dat de lage olieprijs nodig is om schaliegas- en frackingprojecten uit de markt weg te concurreren. Dat is ook allemaal waar maar dat neemt niet weg dat de werkgelegenheid in de duurzame energie veel harder groeit dan in de fossiele energie en dat de consumptie van autobrandstof wereldwijd afneemt door steeds zuiniger auto's.

Campanale wijst erop dat de oliemarkt enorm grillig is en op de kleinste schokken heftig reageert. Dat zou een waarschuwing moeten zijn, aldus deze analist. Wanneer de oliemarkt definitief instort, zullen we wereldwijd worden geconfronteerd met ongekende problemen. Met name vanuit het Midden Oosten waar de turbulentie nog vele malen groter zal zijn dan we nu al dagelijks ervaren.

States of mind

In de Volkskrant van 15 januari een uitgebreid interview met de Ierse filosoof David Kenning over vooral de manier waarop wij in het Westen doorgaans reageren op terreur. Kenning verwijst onder meer naar de Franse reactie op de aanslagen in Parijs. Het verklaren van de oorlog aan IS en het bombarderen van Raqqa kan niet verhullen dat de aanslagen in Parijs werden gepleegd door Europese en deels Franse burgers. En oorlogshandelingen in den vreemde maken de interne dreiging niet ongedaan.

IS is buitengewoon effectief gebleken in het exploiteren van angst, onder meer doordat wij het gevoel krijgen dat de vijand constant in ons midden verkeert en elk moment kan toeslaan. Die gevoelens van angst worden door de nieuwe media ook nog eens versneld verspreid en vergroot. En vergeet niet dat vooral de nationalistische populisten evenzeer handelen in angst. Kenning: "We handelen in de munteenheid van IS, die angst wil zaaien".

De kern van de huidige problematiek is gelegen in slachtofferschap en het puberbrein. Adolescenten zoeken nu eenmaal simpele oplossingen voor hun problemen. De Franse islamdeskundige Olivier Roy spreekt van islamisering van radicalisme in plaats van radicalisering van de islam.

Er zijn twee strategieën die veel beter moeten worden ingezet, aldus Kenning. In de eerste plaats dienen veiligheidsorganisaties uit alle landen veel nauwer met elkaar samen te werken. Maar om iets aan de werkelijke oorzaak te doen is het van belang dat wij pragmatischer en minder opgefokt optreden jegens bijvoorbeeld jihadgangers uit het Westen. Leer jonge mensen dat je ook met onderhandelen je doelen kunt bereiken en streef tegelijkertijd naar eenheid, zodat niet bijvoorbeeld de complete moslimgemeenschap zich buitengesloten voelt.

Kenning wil dit door Spinoza geïnspireerde gedachtegoed verder uitwerken in een denktank die hij States of Mind heeft gedoopt. Ik ben heel benieuwd naar die denktank. Het idee van onderhandelen met potentiële jihadgangers heeft Kenning eerder geopperd in zijn adviezen aan Amsterdam. Persoonlijk ben ik sceptisch over het effect van deze benadering. De afstand tussen geradicaliseerde jonge moslims en de westerse samenlevingen is te groot en ik betwijfel ten zeerste of die kloof überhaupt te overbruggen is. Een alternatief heb ik echter niet.

Brexit op z'n Luyendijks

In een lekker artikel in de NRC van 14 januari schetst Joris Luyendijk hoe onsportief de Britten zijn. Waar zij zelf het adagio "Als een man op de gerond ligt, moet je hem niet schoppen' hebben bedacht is dat precies wat zij nu doen jegens de EU. Zij proberen tal van concessies af te dwingen juist op een moment dat de EU in een crisis verkeert.

De werkelijkheid is, aldus Luyendijk, dat de helft van de Britse handel met de EU wordt gevoerd, terwijl het andersom om hoogstens elf procent gaat. De Britten hebben nooit iets met de politieke gedachte achter de EU gehad. Waar wij denken dat Europese samenwerking ons behoedt voor Hitlers, denken de Britten dat ze sterk genoeg zijn om Hitlers te verslaan.

We moeten de rollen omdraaien, schrijft Luyendijk. Laten we hen duidelijk maken dat wij hun lidmaatschap niet beschouwen als een gunst die de Britten aan Europa verlenen. Laten we maatregelen nemen om te bespoedigen dat de City uit Londen verkast naar een continentale Europese stad. Laten we de Schotten eens benaderen om verdergaande samenwerking te onderzoeken. En laten we India steunen in het streven naar een permanente zetel in de Veiligheidsraad (in plaats van het slechts vijfenvijftig miljoen zielen tellende Groot Brittannië) in ruil voor steun aan onze campagne.

Natuurlijk weet Luyendijk dat dit allemaal niet haalbaar is maar het is wel heerlijk om zo te denken en te redeneren. En wat is er mis mee deze gedachten eens hardop uit te spreken in plaats van de onzinnige diplomatieke meel-in-de-mond-lariekoek die we dagelijks voorgeschoteld krijgen? De essentie van wat Luyendijk schrijft is dat er alle aanleiding is om op een andere manier naar de dreiging van die Brexit te kijken. Laten we ons er dan ook naar gedragen! I second that emotion.

Publieke werken

Ik heb mooie herinneringen aan Publieke werken van Thomas Rosenboom. Een prachtige roman in bloemrijk taalgebruik met geloofwaardige karakters in een meeslepend verhaal dat van drama naar drama rolt.

Daar is nu een film van gemaakt door Joram Lürsen en naar verluidt zou Thomas Rosenboom zeer ingenomen zijn met het eindresultaat. En op zich is dat terecht want het is een zeer onderhoudende film geworden met de modernste digitale technische snufjes.

Toch vond ik met name de techniek tegenvallen. Alle achtergrondshots leverden vage en vaak trillende beelden op en op een enkel moment was het volkomen helder dat je naar digitaal bordkarton zat te kijken. Ook het camerawerk vond ik niet overtuigend. Sommige shots waren onduidelijk, met name een close-up van Jacob Derwig aan het graf van een doodgeboren kind leek mij verre van volmaakt.

Maar we gaan niet zeuren hier want de film was ondanks deze bedenkingen zeer onderhoudend en dat lag in belangrijke mate aan het acteren van Gijs Scholten van Aschat en Jacob Derwig. Maar het boek blijft in mijn geheugen, de film niet. Desondanks een aanrader.

Referendum = nepdemocratie

In een uitstekend artikel in de Volkskrant van 11 januari laat Laura Starink - journalist, slavist en schrijver - zien hoe onzinnig de beweringen over Oekraine van Baudet c.s. zijn. Zij maken een karikatuur van de werkelijkheid: Oekraïne is verdeeld in twee bijna even grote helften (de werkelijkheid is dat in de rebellenrepublieken twee miljoen mensen wonen en in de rest van het onmetelijke land drieënveertig miljoen); het land zou door en door corrupt zijn (dat is slechts zeer ten dele waar en westerse ondernemers laten zien dat die corruptie kan worden teruggedrongen); de meeste Oekraïners zouden zich het liefste tot de Russen wenden (het tegendeel is waar en zelfs op de Krim is het pro-Russische sentiment aan het omslaan) enzovoort.

Starink citeert een Nederlandse boomkweker: "Nederland zou gek zijn als het tegen Oekraïne stemt; daarmee helpt het een belangrijke kans naar de toekomst voor Nederland om zeep. Waar is die VOC-mentaliteit gebleven?"

Nu schijnt de Tweede Kamer zich te ergeren aan Juncker die een terechte kanttekening plaatste bij het komende referendum. Maar wat een onzin wanneer we nu ook al niet meer tegen een beetje kritiek kunnen.

Beste mensen, laat u niet bedotten door (de mantra's van) Baudet en Roos. Als het om Europa gaat zijn ze vooringenomen en kwaadaardig. Als u per se mee wil doen aan het referendum gebruik dan uw hersens en stem vóór Oekraïne en het handelsverdrag. Maar beter nog is het referendum geheel te negeren. Een referendum is nepdemocratie.

De mens is een minderwaardige soort

Assad hongert een complete stad - Madaya - uit door de inwoners van deze door zijn tegenstanders bezette stad sinds oktober 2015 alle voedsel te onthouden. Pas sinds 7 januari 2016 worden konvooien met voedsel mondjesmaat in de stad toegelaten.

Wat doen Assad-aanhangers? Zij posten op sociale media foto's van tafels vol voedsel om de belegerden in Madaya de ogen uit te steken. Dit zegt niets over Syriërs. Dit zegt iets over de mens. Hoe ziek moet je zijn om beelden van verhongerende en uitgemergelde kinderen te willen ridiculiseren? Op grond waarvan zouden we nog kunnen geloven dat de mens nog te redden is?

Opgezwollen scrotumkoppen

Hafid Bouazza heeft eerder al voorspeld dat vrouwen zich door de komst van grote groepen moslimvluchtelingen minder veilig zullen gaan voelen. Voor hem komt de geweldsuitbarsting in Duitse steden tijdens de jaarwisseling dan ook niet als een verrassing.

Hij grijpt terug naar de pre-islamitische dichtkunst waaruit de mythes over de potentie van de Arabische man zijn ontstaan. Het probleem met mythes, zegt Bouazza, is dat het subject ervan er vaak in gaat geloven. "Het huidige machismo van Arabieren, gevoed door religie en opvoeding, is pathologisch. De scheiding van het vrouwelijk geslacht vanaf het zevende jaar brengt geen gezonde nieuwsgierigheid naar de vrouwen voort, maar een agressieve vorm van toe-eigening".

En: "Er is een diepe minachting voor de autonomie van de vrouw en haar seksualiteit, die niet voortkomt uit een verlangen naar vrouwelijke 'puurheid', maar getuigt van een aantasting van de eigen 'mannelijkheid': een vrouw zou simpelweg niet vrij mogen zijn, zij kan enkel leven onder de bliksems en donders van mannelijke overheersing". Bouazza sluit zijn artikel af met een oproep:

Hef een lofzang aan op de vrije vrouw, anders zullen de zandnegers en de opgezwollen scrotumkoppen de lucht en het leven hier alleen maar meer vervuilen.

Intussen is er nog steeds geen helderheid over wie de daders waren. De Keulse burgemeester slaagde erin met een goedbedoelde opmerking precies de verkeerde toon aan te slaan. De gebeurtenissen in Duitse steden zijn schokkend. De daders moeten zo snel mogelijk worden opgespoord en worden teruggebracht naar waar zij vandaan kwamen.

Koren op de molens van de populistische nationalisten overal in Europa. Hafid Bouazza haalde een Arabisch spreekwoord aan dat luidt: 'Als een man een stijve heeft, verliest hij eenderde van zijn verstand'. De opgezwollen scrotumkoppen van de Duitse jaarwisseling zijn veel meer verloren dan dat derde deel. Niet alleen hun complete verstand maar wat mij betreft ook hun burgerrechten in Europa. Maar het kwaad is geschied en zal niet meer ongedaan gemaakt kunnen worden.

We gaan hier in Europa barre tijden tegemoet.

Zwemvesten of de een zijn dood...

In het Turkse Izmir is een clandestiene fabriek opgerold waarin zwemvesten werden geproduceerd om te verkopen aan vluchtelingen die een levensgevaarlijke tocht over zee aangaan om ergens in het hopelijk veilige Europa asiel te kunnen aanvragen. Niks mis mee, ik kan zulk economisch gedrag op zich nog wel aanvaarden. Alleen waren deze zwemvesten volstrekt ondeugdelijk, de slachtoffers bleven met deze vesten niet drijven. Hen was slechts een illusie verkocht.

Dit stukje gaat niet over criminele Turken maar over de mens. Wie na het lezen van dit soort berichten nog wil volharden in de overtuiging dat de mens geneigd is tot het goede is een onverbeterlijke optimist. Mag ik hier het tegenovergestelde uit afleiden, namelijk dat de mens geneigd is tot het kwade?

Nee, ook dat zou een onterechte konklusie zijn. Maar hoe ziek moet je zijn om een doelbewust ondeugdelijk product tegen woekerprijzen aan te bieden aan mensen die in uiterste nood verkeren en niet kunnen kiezen uit meerdere opties? Goud geld betalen voor een product dat je moet redden van een verdrinkingsdood om er op het moment suprême achter te komen dat dat product daar niet voor bedoeld was. Dat maakt mij sprakeloos.

Irritante reclames

We zijn inmiddels gewend aan reclamezendtijd. We denken natuurlijk allemaal dat die niet voor ons bedoeld zijn maar dat er nu eenmaal een grote groep mensen is die daar wel degelijk vatbaar voor is. Het succes van reclames schijnt er vooral in gelegen te zijn dat het niet uitmaakt wat er over je gezegd wordt, als er maar iets over gezegd wordt.

Dat is toch echt een ijzeren wet. De meest irritante reclame van 2015 was een spot waarin Adelheid Roosen de mensen opriep toch vooral wél eens stil te blijven staan bij de dood, we krijgen er immers allemaal mee te maken. Het grappige is dat ik op dit moment niet eens meer weet voor welk product deze reclame bedoeld was. In weerwil van het feit dat deze spot kennelijk als de meest irritante van 2015 werd bevonden, vond ik het een verfrissende en integere en zelfs leuke en innemende reclamespot. En ik ben geen fan van Adelheid Roosen. Maar dit is echt een mooie spot. Zal wel bedoeld zijn voor een uitvaartproduct.

Maar als het over echt ergerniswekkende reclamespots gaat zijn er twee die er in extreem negatieve wijze uitspringen: Kruidvat en MKB. In de eerste is het godbetert de door mij bewonderde Hadewich Minis die haar stem leent om allerlei cosmetische producten aan te bevelen. Ze legt in haar vocale boodschap telkenmale gedurende een tweetal seconden een euforie aan de dag die in ieder geval op mij ongeloofwaardig overkomt. Gelukkig houdt ze die euforie slechts kort aan en keert ze heel snel terug naar een normaal stemvolume maar het kwaad is dan al geschied. Eenmaal terug op aarde denk je meteen: toch wel een aangename stem maar je kunt die seconden daarvóór niet meer van je afzetten. Hoogst irritant.

Maar het toppunt van ellende - en dat is dit jaar bepaald niet voor het eerst - is de radioreclame van ene Tom de Ridder die de MKB brandstofpas aanbeveelt. Hier is het vooral de herhaling die hogelijk irriteert. Je kunt aan het begin van ieder fiscaal jaar rekenen op minstens acht keer per uur dezelfde radiospot en dat ervaar ik als pure terreur.Het is de enig radioreclame waarbij ik de volumeknop steevast naar nul draai.

Weg met Tom de Ridder dus. Hadewich mag blijven natuurlijk maar please Hadewich, stop met deze stemverkrachting!

De Polen hebben zich vergist

Het ging toch goed met Polen? Economische groei hoger dan elders in de EU. Hun liberale voorman werd zelfs opvolger van Herman van Rompuy. En dan kiezen ze toch voor Jaroslav Kaczynski, een hardliner, havik en spookjager. De Polen moeten nu opeens niets meer hebben van homo's, fietsers en joden noch van moslims, buitenlanders en vegetariërs.

In het Hooggerechtshof zijn in een noodtempo politieke benoemingen doorgevoerd en daarnaast heeft de regering aangekondigd de media onder staatscontrole te zullen brengen door de zittende bestuurders te vervangen door objectieve, lees regeringsgezinde marionetten.

Terecht wordt in de EU zeer fors op deze ontwikkelingen gereageerd. Sinds Orban dezelfde tactieken toepaste in zijn Hongarije, heeft de EU het zogeheten "rule of law mechanism" ontwikkeld, waarmee lidstaten die zich schuldig maken aan het schenden van gezamenlijk overeengekomen regelstot de orde kunnen worden geroepen.

Eurocommissaris Timmermans heeft de Polen n u twee brieven geschreven en afhankelijk van de Poolse reactie daarop kan het rule of law mechanism in werking worden gezet. Dat betekent dat er dan een officiële EU reactie volgt waarin de Unie haar opinie aangaande de jongste ontwikkelingen kenbaar maakt. Bij uitblijven van afdoende reacties uit Pol;en kan er dan een aanbeveling volgen met verdere sancties in het verschiet, zoals het ontnemen van het stemrecht in de EU. Voor dit laatste is overigens een viervijfde meerderheid nodig.

Inmiddels krabben de Polen zich wel op het hoofd. Waar waren ze met hun gedachten toen ze in het stemhokje stonden? De schrik schijnt er goed in te zitten maar Kaczynski is niet de man om zich daar veel aan gelegen te laten liggen.

Bronnen: NRC (o.a.)
Cartoon: Joep Bertrams

Jan Roos valt door de mand

Je kunt zeggen wat je wilt van Sven Kockelman maar hij bereidt zich altijd zeer goed voor op een interview. Op bijgaande link kunt u zijn interview met Jan Roos nog eens terug zien: Oog in oog met Jan Roos. Roos is een slimme vent en een gewiekst debater maar Kockelman liet haarfijn zien hoe flinterdun de man in feite is.

Roos houdt vast aan een paar mantra's en hij doet geen enkele poging die te onderbouwen met onweerlegbare argumenten. Het gaat hier natuurlijk over het referendum inzake het handelsverdrag tussen de EU en Oekraïne. Roos heeft zelf de tekst van het te ratificeren handelsverdrag niet gelezen, dat hebben anderen voor hem gedaan. Verklaart hij in dit interview. Mantra 1 luidt dat Brussel per definitie niet deugt. Mantra 2 luidt dat het handelsverdrag bedoeld is om Oekraïne lid te maken van de EU. Mantra 3 luidt dat ratificatie van het handelsverdrag Oekraïne in het voorportaal van het lidmaatschap van de EU brengt. Mantra 4 luidt dat het handelsverdrag ons een oorlog met Rusland binnen rommelt. Mantra 5 luidt dat een referendum de beste vorm van democratie is. En u begrijpt het al: wanneer het parlement ondanks de uitslag van het referendum oordeelt dat het handelsverdrag toch geratificeerd moet worden, dan is daarmee bewezen wat Jan Roos allang wist, namelijk dat de regering zich sowieso niets aantrekt van wat het volk vindt.

Albanië en Turkije worden erbij gehaald maar Kockelman merkte terecht op dat deze landen weliswaar aspirant-lid maar géén lid van de EU zijn. Met Turkije wordt al sinds de jaren zestig van de vorige eeuw over een lidmaatschap onderhandeld. Ook de bewering dat Herman van Rompuy zelf zou hebben verklaard dat doel van het verdrag integratie van Oekraïne zou zijn. Wat Roos er niet bij vertelt is dat de zin van van Rompuy nog niet af was. Hij zei namelijk letterlijk: integratie in de Europese markt. En dat is precies wat een handelsverdrag beoogt. Maar iets heel anders dan Jan Roos en de zijnen suggereren!

In de Volkskrant van vandaag gaan Rob de Wijk en Arend Jan Boekestijn inhoudelijk in op de non-argumenten van Jan Roos en de zijnen. Zij komen volkomen terecht tot de enig juiste konklusie: ga niet stemmen wanneer dit rancunereferendum wordt gehouden. U weet dat ik dat advies van harte ondersteun en hier al vaker heb neergepend.

Tot slot kondigde de heer Roos aan dat hij overwoog de politiek in te gaan en hij verklaarde met uitgestreken smoel dat hij op dit moment geen enkele partij zag waarbij hij zich aan zou willen sluiten. Dus dan zou het wel een eigen bloedgroep moeten worden. Goh, ik weet wel een 'partij' waar lieden als Jan Roos naadloos in passen. Dat hij daar zelf niet op komt.

Wilders for president?

Kandidaat Kamervoorzitter Arib zegt in een interview dat ze als voorzitter van de Tweede kamer de kwalificatie 'nepparlement' door een parlementariër niet zou accepteren. Mij lijkt dat volkomen terecht.

Hoe reageert mijnheer Wilders, die premier van dit land wenst te worden?: "Een Kamervoorzitter met een dubbele nationaliteit die de vrijheid van meningsuiting om zeep wil helpen?#nepkandidaat".

Gaan we het echt meemaken dat deze onverlaat zoveel macht zou krijgen? Premier Wilders met Edith Schippers als vice-premier? Het kan zo maar gebeuren.

De mooiste boeken van 2015

Ik ben wat laat met mijn lijstje maar hier dan toch een kleine selectie uit de boeken die ik vorig jaar las. De vijf mooiste en meest gedenkwaardige boeken, die ik u zonder enig voorbehoud van harte aanbeveel. Ik geef geen rangnummers maar het boek van Peter Westbroek staat wel bovenaan.

De ontdekking van de aarde door Peter Westbroek. Een fenomenaal boek dat veel te weinig bekendheid krijgt. Westbroek beschrijft in dit boek hoe de aarde is ontstaan en hoezeer alle verschijnselen die we hier waar kunnen nemen met elkaar samenhangen. Hoe leven uit dode materie is ontstaan. Hoe belangrijk het is om bij het beoordelen en analyseren van alle aspecten van het aardse bestaan een zo groot mogelijk tijdvenster te nemen. Hoezeer emergentie een cruciaal begrip is om de aarde te kunnen doorgronden. En ook: wat we zouden kunnen doen om de aarde voor onszelf en vooral ons nageslacht te behouden. Wat een schitterend boek, dit mag u uzelf niet ontzeggen.

Het hout door Jeroen Brouwers. De grootste stilist van de hedendaagse Nederlandse literatuur. Wat mij betreft is dit zijn beste roman, die het verhaal vertelt van misbruik door priesters op een jongensinternaat in het Limburg van de jaren vijftig. Verteld zoals alleen Brouwers dat kan.

Plantaardig door Th.C.W. Oudemans. Wat een heerlijk boek van deze (natuur)filosoof. Oudemans laat ons zien dat de menselijke soort de wereld van de flora nauwelijks kent, laat staan begrijpt. Zoals Westbroek ons toont dat leven uit dode materie is ontstaan, zo herinnert Oudemans ons er nog eens aan dat planten en dieren uiteindelijk allemaal uit die oersoep zijn ontstaan en dus gemeenschappelijke voorouders hebben. Planten communiceren met elkaar, Planten kunnen onderhandelen. Co-evolutie en monaden, planten gaan betrekkingen aan met hun omgeving. En zo voort, en zo voort. Een werkelijk fascinerend boek. En belangwekkend ook. Als het maar gelezen wordt!

Alleen de wolken door Philipp Blom. De historicus Blom schreef vele boeken, het ene nog mooier dan het andere. Duizelingwekkender jaren was ook al zo prachtig. In dit Alleen de wolken laat Blom zien hoe zeer alle ontwikkelingen die we na de Eerste Wereldoorlog waar konden nemen lang daarvoor al in gang waren gezet. Hij koos voor ieder jaar tussen 1918 en 1938 een specifieke gebeurtenis. En die gebeurtenissen tezamen bieden meer dan voldoende aanknopingspunten om ook de grote lijn in de historische ontwikkelingen te volgen. Werkelijk een genot om te lezen. We realiseren ons veel te weinig hoe belangrijk het is dat historici hun leven wijden aan het analyseren van onze eigen geschiedenis. We zouden er iets van kunnen leren!

Dit kan niet waar zijn door Joris Luyendijk. Onmisbaar dit boek, willen we iets begrijpen van de financiële wereld. Een boek dat je met stijgende verbijstering en ergernissen leest. Wie die financiële wereld wil volgen, kan niet om dit goed gedocumenteerd en goed geschreven boek heen. Een page turner en tevens een goede toetssteen om alles wat na het verschijnen van dit boek in dat waanzinnige financiële universum voorvalt te kunnen beoordelen.

Erdogan en Hitler

Erdogan bewondert Hitler omdat deze een zeer succesvolle staat zou hebben gebouwd. Tja, je kunt er heel wat woorden aan besteden maar wat voegen die toe aan de banale stompzinnigheid van de Turkse president die Ataturk ruw en sluw terzijde heeft geschoven, die Turkije stormenderhand aan het islamiseren is, wie de persvrijheid een gruwel is, die gevaarlijk spel speelt met de Russen en ach, deze reeks is eindeloos.

Met deze Hitler vererende Erdogan doet Europa zaken. Wij noemen dat sinds jaar en dag Realpolitik. In ruil voor loze beloften ontvangen de Turken drie miljard euro per jaar en zijn de besprekingen over aansluiting bij de EU inmiddels heropend. Dit is een bizar diplomatiek spel, waarvan ik begrijp dat het gespeeld moet worden. Maar er kan natuurlijk geen sprake van zijn dat het Turkije van Erdogan ooit lid wordt van de Europese Unie. Zoveel verstand zullen onze Europese politici toch ook wel hebben?

Zuid Limburg

Wij verbleven in Zuid Limburg, de afgelopen week. In Slenaken om precies te zijn. Alles zat mee, vooral het weer ofschoon het tamelijk zorgwekkend is om op oudejaarsdag een temperatuur van 14 graden te meten.

Het Zuid Limburgs landschap is heerlijk, vriendelijk haast. Zeker als de zon schijnt. Dagelijks erop uit dus voor wandelingen van 10 tot 20 km. De enige dissonant vormden de door, ja door wie langs de routes geplaatste 'gedichtjes' van Monica. Monica van der Burg. Nooit van gehoord. Leuk dat ze gedichtjes schrijft maar ze heeft plek genoeg op internet. Dus waarom de provincie Limburg of Staatsbosbeheer dit soort rijmpjes langs de wandelroutes plaatst, 't is mij een raadsel.

Favoriete plaats was het op loopafstand in België gelegen Teuven waar twee gedenkwaardige café-restaurants pal tegenover elkaar liggen: Moeder de Gans voor heerlijke maaltijden in een bourgondische sfeer aan de ene zijde en daar dus tegenover top of the bill café-restaurant Modern. Volgens de Vlaamse toeristenbond het strafste café van België. Heerlijke bieren en Vlaamse frieten in een grote puntzak met als topattractie het Decap-orgel aan de wand. Klik op de volgende link voor een video van deze schitterende jukebox, waar je niets kunt kiezen en maar moet afwachten wat er gespeeld gaat worden. Orgel café Modern, Teuven (B)

Tot slot nog eens Margraten bezocht waar een stukje Amerikaans grondgebied meer dan achtduizend graven telt van hier gesneuvelde  Amerikaanse soldaten in de strijd tegen de nazi's. Indrukwekkend en je realiseert je hoe belangrijk het is dat al die namen in marmer zijn gebeiteld. Ook de onbekende soldaat - known but to God - wordt hier herdacht. Commentaar van een kind in het openliggende album: "vet cool".