In die voortreffelijke serie van Fokke Obbema stond er gisteren een interview met biologisch psycholoog Sarah Durston in de Volkskrant. Zij vraagt zich af waarom mensen het vermogen hebben om in goed en slecht te denken en waarom er een vrije wil en een bewustzijn zouden zijn. Zij meent dat daar een bedoeling achter moet zitten.
Haar opmerkingen over bewustzijn dat groter zou zijn dan onze planeet vind ik eerlijk gezegd onzinnig. Ze moet dan maar met experimenten komen waarmee je zo'n aanname zou kunnen bewijzen. Ik vrees dat zulke experimenten niet gevonden zullen worden.
En wat bewustzijn betreft, ik vertrouw er maar op dat Durston weet dat bewustzijn en zelfbewustzijn geen menselijke fenomenen zijn maar behoren tot het instrumentarium waarover zoogdieren maar ook vogels en vissen kunnen beschikken. Het doel van bewustzijn en daaruitvolgend het nut van moraal is juist gelegen in het feit dat het onmisbare instrumenten zijn om in groepsverband te leven waarbij de leden van zulk een verband met elkaar moeten samenwerken.
Verderop in het interview geeft Durston aan dat wat mensen god noemen eigenlijk liefde is en als er een hoger doel in het leven is, dan zou dat wel eens het streven naar liefde kunnen zijn. Durston mediteert veelvuldig hetgeen haar in staat stelt op een andere dan een wetenschappelijke manier te exploreren.
Ik vind het allemaal nogal merkwaardig voor een wetenschapper om zich als het erop aankomt te verlaten op mediteren. De daaruit verkregen inzichten - als je het al inzichten zou mogen noemen - zijn op geen enkele manier voor een ander inzichtelijk te maken of over te dragen. Voor een bioloog heeft zij eigenaardige opvattingen ontwikkeld over de bedoeling van leven.
Nu is het een feit dat we al met al nog maar weinig begrijpen van ons (zelf)bewustzijn. Daniel Dennet heeft daar veel over geschreven en ook schrijvers als Dawkins en Harari hebben buitengewoon zinnige bijdragen aan dat debat geleverd. En natuurlijk kennen we allemaal We zijn ons brein van Dick Swaab, die eigenlijk het tegenovergestelde van wat Durston oppert, propageert. Vooralsnog vind ik de verklaringen van Swaab heel wat plausibeler dan de spiritualistische gedachten van Sarah Durston.
2 opmerkingen:
Sarah Durston:
" [...] Bij het nadenken over deze vragen helpt me dat ik mediteer, ik doe het een jaar of zeven inmiddels. Op een gegeven moment vallen je gedachten weg en kun je op een andere dan de wetenschappelijke manier exploreren. Dan kan ik met mijn bewustzijn kijken en intuïtief aanvoelen wat belangrijk is. We zijn zo gefocust op ons individuele bewustzijn dat we dat grotere bewustzijn uit het oog hebben verloren. We voelen veel meer het individuele dan het collectieve. Dagelijks mediteren helpt mij verbinding met dat laatste te leggen. [...] "
Dit komt op me over als een vorm van mystiek, waarbij het (aan)voelen voorop komt te staan en het (door)denken van die gevoelens achterwege wordt gelaten. Wanneer je het denken laat varen, gooi je een kind met het badwater weg lijkt me.
Dat is treffend geformuleerd, het neigt inderdaad naar mystiek. Ik kan me ook geen enkele voorstelling maken van een (collectief) bewustzijn dat een levend iets zou zijn buiten de hersens van een individu. Maar belangrijker nog: wat zou de functie van zo'n levend bewustzijn kunnen zijn?
Als bioloog moet Durston toch bekend zijn met genen en memen en ze zal het werk van Dennet toch niet links hebben laten liggen?
Een reactie posten