Schaamte, wrok en woede

John Cantlie heeft een tweede videoboodschap ingesproken. Kijk op de volgende link: videoboodcshap John Cantlie. Opnieuw valt op dat hij uiterlijk onbewogen de hem voorgelegde tekst uitspreekt. Althans, daar ga ik toch van uit. Ook al ken ik hem niet en weet ik vrijwel niets van zijn achtergrond. Hoe gaat zoiets? Heeft hij onderhandeld met zijn gijzelnemers en heeft hij zijn leven kunnen redden door op deze wijze medewerking te verlenen aan de verspreiding van het IS gedachtegoed? Of kan hij op deze wijze zijn leven alleen maar verlengen? Me dunkt dat er met IS in het geheel niet te onderhandelen valt en men kan zich weinig illusies maken over de waarde van door IS gedane toezeggingen, zo daarvan al sprake zou zijn. Hoe dan ook, voorlopig houd ik het erop dat Cantlie geen boodschappen uitspreekt die aan zijn eigen brein ontsproten zijn.

In een interessant artikel in de NRC van 30 september stelt emeritus hoogleraar sociale wetenschap Abram de Swaan dat de klaarblijkelijke moordzuchtige woede van  de IS vooral is voortgekomen uit een overweldigend gevoel van schaamte. Schaamte voor het onvermogen voor de politieke Arabische en islamitische elites om een rechtvaardige samenleving in te richten en de moslims een gerespecteerde positie in de wereldgemeenschap te bieden. Waarbij dan zij opgemerkt dat de politieke islam het ultieme ideaal van een wereldwijd kalifaat koestert.
Achtereenvolgende regimes kozen voor het socialisme, het panarabisme en het nationalisme maar ze bleven alle even autoritair zonder ook maar het geringste succes. Zonder olie zouden ze het nog geen dag hebben volgehouden. Welnu, aldus de Swaan, de politieke islam staat voor een radicale breuk met dat beschamende verleden.

Daarnaast, aldus de Swaan, speelt een ander proces waarbij de mannelijke superioriteit naar de kroon gestoken wordt door het contingent jonge islamitische vrouwen dat onderwijs genoot en zich langzaam maar zeker een steeds groter wordende plaats op de arbeidsmarkt verwerft. IS is zo'n hyperorthodoxe beweging die "bezeten is van de drang vrouwen en seksualiteit op alle mogelijke manieren te onderdrukken". De Swaan sluit zijn artikel af met de weinig hoop biedende konklusie: "Als IS inderdaad vooral door schaamte, wrok en woede wordt gedreven, zal de moordzuchtige razernij in het huidige stadium van triomf niet snel afnemen. En ook als de oorlog eenmaal een wending neemt en de nederlaag ophanden lijkt, zal die woede niet bedaren. Ook al moeten ze te gronde gaan, de eeuwige vijand zal met hen ten onder gaan. Dat is de mentaliteit van de fanatieke massamoordenaars tot het bittere einde".