Euthanasiasme

Een onvermijdelijk en belangwekkend artikel in de NRC van dit weekend van professor Dorien Pessers en Dr. Alfred Sachs over euthanasie of wat zij vooral zijn gaan zien als - een fraaie woordvondst - euthanasiasme. Ik kan u het artikel aanraden, u vindt het hier: Verblind door euthanasiasme

Wie deze kolommen vaker bezoekt weet dat ik een groot voorstander ben van het zelfbeschikkingsrecht. En ofschoon ik dat vooral ook wil blijven, niet wetend of ik ooit gebruik zal willen maken van dat recht, zet hun artikel wel degelijk aan het denken. Reden genoeg om het juist hier nog eens onder uw aandacht te brengen.

Als ik het over het zelfgekozen levenseinde heb ga ik uit van mensen voor wie verder leven niets meer te bieden heeft. De zelfgekozen dood is dan niet zozeer een alternatief voor niet gevonden oplossingen voor bestaande problemen maar veeleer de logische consequentie van een diep doorleefd gevoel dat verder leven geen toegevoegde waarde meer biedt, geen nieuwe inspiratie oplevert.

Ik kan me nu niet voorstellen ooit te willen kiezen voor zelfdoding om andere redenen dan uitzichtloos en ondraaglijk lijden als gevolg van ziekte of naderende dementie. Blijf ik gezond van lichaam en geest, dan is voor mij een zelfgekozen dood ondenkbaar. Maar ik vind wel dat ik het zelfbeschikkingsrecht heb, dat mij dat toekomt.

Waar Pessers en Sachs echter terecht op wijzen is dat de eerste taak van de staat is het leven van iedere burger te beschermen, ongeacht de kwaliteit. Letterlijk schrijven zij: "Een gemeenschap kan niet duurzaam overleven wanneer er geen verbod op doden bestaat. En dat verbod geldt ook voor de staat". Ik ben het daar volmondig mee eens, dat is ook waarom wij - op de SGP-ers van de verdwaalde van der Staaij na - tegenstander zijn van de doodstraf.

De burger heeft afweerrechten: het recht om de staat op afstand te houden. En het is vreemd wanneer diezelfde burger de staat vervolgens uitnodigt in de meest intieme levenssfeer: "Staat, kom mij helpen mijn leven te beëindigen want ik heb er geen behoefte meer aan". Dat afweerrecht is dan plots een claimrecht geworden. Pessers en Sachs: "De functieverandering die de staat onder invloed van deze claimrechten ondergaat, mag dan in verschillende opzichten inderdaad als een uitdrukking van barmhartigheid en solidariteit worden gezien, zij is niet zonder gevaren voor het morele karakter van de staat zelf. Historische ervaring en morele intuïtie verzetten zich immers tegen wetgeving die het doden juridisch legitimeert en faciliteert".

Zij wijzen op het risico van het aanbod dat de vraag zal stimuleren. Zelf ben ik daar niet zo van overtuigd. Zelfdoding is de meest ingrijpende daad die een individu kan verrichten en de praktijk laat zien dat mensen niet zo maar tot die uiterste daad besluiten. Door de staat ter beschikking gestelde levenseindebegeleiders getuigen voor de beide auteurs niet van barmhartigheid maar van een dreigend moreel verval van de staat.

Ik ben er (nog) niet uit. Dit artikel dwingt tot nadenken en het is een goede zaak dat hieraan zo prominent aandacht aan wordt besteed. Zoals gezegd, ik ben en blijf voorstander van het zelfbeschikkingsrecht maar het is moreel wellicht niet wenselijk of aanvaardbaar voor de uitoefening van dat recht een beroep op de staat te (moeten) doen.