Bodar orakelt verder

Bisschop Punt van het bisdom Haarlem-Amsterdam merkt over de toespraak van de paus over de ziekten van de kerk op: "De toon is fors, maar geldt niet alleen de medewerkers van de paus, maar allen die werkzaam zijn in de kerk". Deze bisschop lijkt het te hebben begrepen.

Kardinaal Eijk daarentegen zwijgt als het graf en een woordvoerder van de bisschoppenconferentie laat weten dat dit is omdat de paus slechts heeft gesproken over het functioneren van diens eigen medewerkers. En, voegt hij er aan toe: "daar zitten geen Nederlanders bij". Zo kennen we de kerk weer en ik zou geschrokken zijn als Wim Eijk zich wel iets gelegen had willen laten liggen aan de woorden van zijn kerkvader.

Nog zo'n feest van herkenning: de onvermijdelijke Antoine Bodar, van wie ik meen te weten dat hij niet erg gecharmeerd is van paus Fransiscus. Bodar stoort zich eraan dat de paus zijn donderpreek uitgerekend met Kerstmis hield waar het - aldus Antoine - veel beter was geweest zijn gram even op te houden tot Aswoensdag. "Enkele van de benoemde problemen reiken verder dan de curie maar ik denk dat een priester van een basispastoraat nu meer geholpen is met bemoediging dan een draai om de oren", aldus Bodar. En: "De toespraak beïnvloedt de beeldvorming, maar ik betwijfel of er tot in Nederland gevolg aan wordt gegeven".

En dan opeens een merkwaardige opmerking van Bodar: "Want hoe hard de woorden van de paus ook waren, hij zei eigenlijk niets nieuws". Ja, ik lees het ook maar zo in de krant maar wat zou hij hier nou mee bedoelen? Dat we allang weten dat het Vaticaan gefossiliseerd is? En dat daar nou juist de beste waarborg ligt voor het behoud van de mystiek. En dat de mystiek het beste instrument is om de gelovige kudde zo ver mogelijk weg te houden van het ontrafelen van het geloofsmysterie? Hoe het ook zij: Bodar wist het allang van al die ziektes maar hij paste er wel voor op zijn mond open te doen.

Bodar is een onaangename man die zichzelf steeds belangrijker lijkt te gaan vinden. Bodar is zelf aan het fossiliseren, hij hangt aan de rem. Hij loopt niet rond in de gewone wereld maar is een Narziss zonder ooit tot enig inzicht te komen. Van dat soort types lopen er veel rond in de Nederlandse kerkprovincie en elders zal het wel niet veel beter zijn.

Bron: NRC 24 december 2014

Politieke wraak

Op het nippertje is de wet topinkomens in de publieke sector aangenomen door Tweede en Eerste Kamer. Maar de VVD-ers Schippers en Blok haastten zich te verklaren dat ze die wet niet gaan uitvoeren en dat die wet zich in hun vakgebied eerst per 1 januari 2016 zal doen gelden.
Dit is pure wraak en al zweren ze op het graf van hun moeders dat dat niet zo is, ik zal ze niet geloven.

De decentralisatie van de zorgwet wordt door het parlement gejaagd en de gehele bevolking zal spoedig de gevolgen van die wet ondervinden, we hebben het dan over miljoenen mensen. De wet topinkomens is slechts van invloed op een paar honderd functionarissen die al jarenlang van uw en mijn belastinggeld veel te veel inkomen hebben kunnen opstrijken.

Godzijdank is er nu een regering die daar tenminste wat aan doet. Maar Schippers en Blok hebben er maling aan, ze verklaren doodleuk dat het te kort dag is om die wet te implementeren. Grotere kul heb ik in jaren niet gehoord. Het is simpel: één telefoontje naar de salarisadministratie en het brutosalaris van een minister invullen.

Sneu voor Plasterk? Dat kan me niks schelen. Die man is toch al het lulletje rozenwater van dit kabinet. Maar al die mensen die nu roepen: zie je wel, het is en blijft een zootje graaiers daar in Den Haag!: weet u, ze hebben nog gelijk ook. Schippers en Blok doen niet eens moeite dat te verdoezelen.

Spirituele alzheimer

Ik ben niet van god, noch van geloof of enige kerk. Maar je zou toch spontaan enthousiast worden van zo'n paus Fransiscus die in zijn kersttoespraak de eigen organisatie ongenadig de oren waste. De kerkvader benoemde vijftien kwalen waaraan de kardinalen wereldwijd zouden lijden. Ik noem er slechts enkele: onsterfelijk, immuun en zelfs onmisbaar voelen, mentale en spirituele verstening, spirituele alzheimer, rivaliteit en verwaandheid, begrafenisgezichten, wereldse winst en exhibitionisme.

Dit zijn kwalificaties die je van zo iemand als ondergetekende had mogen verwachten en dan kan iedereen meteen reageren met: ja, daar heb je weer zo'n atheïst die zijn gebruikelijke ongenuanceerde stokpaardjes berijdt.

Maar niets daarvan, deze kwalificaties, deze beschuldigingen, aantijgingen, verwijten werden uitgesproken door de paus zelf! Tijdens zijn kersttoespraak! O ja, hij verweet zijn werkvolk ook nog gebrek aan humor. Nou, dat moet een fijne sfeer hebben opgeleverd daar bij die kerstkransjes.

Uit het feit dat de kerkvorst deze aantijgingen hoorbaar voor de hele wereld uitspreekt en ze niet binnenskamers houdt mag je afleiden dat het hier niet om incidentjes gaat. Spirituele verstening en spirituele alzheimer. Dat is geen misselijke diagnose! Zou hij daarbij vooral even naar onze vaderlandse kardinalen hebben gekeken? Die lijken mij uit te blinken in het gedrag dat de paus hier aan de kaak stelt.

Zoals gezegd, ik ben niet van enige kerk maar realist genoeg om me te realiseren dat een wereldgodsdienst nu eenmaal een van de gevestigde machten is. Het is even zorgwekkend als heuglijk dat deze paus zo onomwonden en in alle openheid laat zien in welke staat de organisatie die hij moet leiden verkeert.

Maar al die gejurkte fossielen keren verongelijkt terug naar hun gewesten en ik vrees dat de oproep van hun aanvoerder tot gewetensonderzoek tijdens de kerstdagen een vergeefs appel zal zijn. Wie lijdt aan spirituele verstening en spirituele alzheimer is niet meer uit zulke duisternis terug te halen.

Drie wetten der Robotica

De science fiction schrijver Isaac Asimov bedacht een drietal wetten om de macht van robots in te kunnen dammen. Zijn wetten zijn een wonder van vernuft en eenvoud en luiden als volgt: Een robot mag een mens geen kwaad doen of door onachtzaamheid een mens schade berokkenen - Een robot moet een bevel van een mens gehoorzamen, tenzij dat in strijd is met de eerste wet - Een robot moet zijn bestaan beschermen, zolang dat niet in strijd is met de eerste of de tweede wet.

In de NRC van dit weekend een heerlijk artikel van hoogleraar theoretische astrofysica, Vincent Icke over de toekomstige rol van robotica in het leven van mensen. Icke denkt dat het wel mee zal vallen met die bedreiging van het menselijk leven door robots. Natuurlijk ziet ook hij het risico van dom of kwaadwillig gebruik van robots door slecht volk. Maar het enige echte probleem met machines of computers, intelligent of niet, is de mens, aldus Icke.

Wij doen onszelf nu al de das om door nagenoeg vrijwillig of op zijn zachtst gezegd naïef onze privacy op te geven. Big data, search engines, veiligheidsdiensten, niets van onze gedragingen ontgaat hen die macht over ons hebben. En bedenk daarbij, zegt Icke terecht, dat dat gebeurt met computers die zo dom zijn als het achtereind van een varken.

De kans dat computers ons mensen af zullen schaffen acht Icke nagenoeg nihil. Maar computers zullen straks meer kunnen dan volledige gezichtsherkenning of het plaatsen van vals bewijsmateriaal door geheime diensten; computers zullen straks ook volledige taalbeheersing kennen en dan hebben de veiligheidsdiensten helemaal niemand meer nodig om ons af te luisteren. Dan heeft Orwell het juist gezien, iets later dan aanvankelijk gedacht maar niet minder waar.

Prachtig zijn de laatste zinnen van het artikel van Icke: "Een zuiver intelligente computer heeft geen geloof, hoop of liefde. Hij zal daaruit de logische conclusie trekken dat het leven geen zin heeft, en zichzelf terstond opheffen. Daarna kunnen de restanten van de mensheid uit hun holen kruipen en fijn doorgaan met hun geknoei, totdat over vijf miljard jaar de zon ontploft. Dat geeft ons ruim de tijd om de wetten van Asimov in onze eigen ethiek op te nemen, voordat we voorgoed verdwijnen".

De staat sloopt de solidariteit

Een kabinetscrisis kon op het nippertje worden voorkomen maar ik hoop vurig dat het aantal principiële tegenstanders van met name dat vermaledijde artikel 13 van de zorgwet in de beide Kamers zal toenemen.

In de NRC van dit weekend legt Sweder van Wijnbergen nog eens haarfijn uit waarom de kosten van de zorg juist toe zullen nemen als gevolg van deze rampzalige wet. Hij wijst erop dat onder andere in Amerika is geëxperimenteerd met een zorgwet zoals de minister nu voor ogen heeft en dat dat experiment als mislukt is beschouwd.

Sweder van Wijnbergen stelt vast dat het een misverstand is te denken dat de monopolist (de zorgverzekeraar) die zijn toeleveranciers (gecontracteerde artsen) uitknijpt, die winst mede ten goede zal laten komen aan zijn afnemers (de zorgvragende burger). Onzin natuurlijk, we zien nu al dat de winsten van de zorgverzekeraars toenemen, dat de salarissen van de bestuurders toenemen en dat de reserves van de zorgverzekeraars toenemen. Reden en ruimte genoeg om de burger te belonen met een premieverlaging. Maar in plaats daarvan stijgen de premies alleen maar!

De consument kan zich verheugen op lagere prijzen wanneer nieuwe toetreders tot de markt kansen krijgen om hun producten aan de man te brengen. Maar in dit systeem krijgen nieuwe toetreders in het geheel geen kansen, zij missen immers de nieuwe bestaansgrond: een contract met een zorgverzekeraar.

Het is ronduit deprimerend te moeten toezien hoe de liberalen nota bene met de hulp van sociaal democraten de bevolking een geweldig oor aannaaien. Binnenkort is vrije artsenkeuze een luxe die alleen is weggelegd voor de meer gefortuneerde burger. Het is onze overheid die de solidariteit sloopt, het gaat slecht met ons.

Wilders en de waarheid

Het OM heeft besloten Wilders te vervolgen wegens discriminatie en haat zaaien. Eden goede en een slechte zaak. Een goede zaak omdat het een misverstand is te denken dat een parlementariër álles mag zeggen omdat hij of zij parlementariër is.
Wilders zelf gaat hier heel losjes mee om: "ik wordt vervolgd omdat ik zeg wat miljoenen mensen denken en vinden. Ik word vervolgd omdat ik de waarheid spreek". Tja, dat is populistische retorica van de bovenste plank. Wilders bedoelt dus dat het onderbuikgevoel van miljoenen mensen per definitie de waarheid vertegenwoordigt.
Dan wordt het tijd voor nog veel meer stevige maatregelen zoals het verbieden van linkse politieke partijen, het sluiten van alle moskeeën, het verscheuren van de koran en het invoeren van de doodstraf.

Hoewel er inmiddels voldoende jurisprudentie lijkt te zijn om Wilders succesvol te vervolgen is het tegelijkertijd een treurige zaak dat een parlementariër de samenleving dermate uitdaagt dat een vervolging niet kan worden voorkomen. Deze zaak geeft Wilders alle ruimte om de slachtofferrol te kiezen en te tamboereren op de vrijheid van meningsuiting. En als hij veroordeeld wordt zal hij de draagkracht voor onze rechterlijke macht met alle middelen die hij vinden kan proberen te ondermijnen.

Maar als u mij vraagt of we dan maar moeten slikken dat Wilders ongestraft kan zeggen wat hem voor de kop komt omdat hij zich beschermd weet door parlementaire onschendbaarheid, dan is het antwoord ondubbelzinnig nee.

Zorgwet gesneuveld, maar voor hoe lang?

Het is duidelijk dat een liberale minister van volksgezondheid er geen enkel probleem in ziet de macht van de zorgverzekeraars disproportioneel te vergroten om de kosten te kunnen drukken. Hier zijn en worden fundamentele keuzes gemaakt, wel fundamenteel verkeerde keuzes.

Kernpunt van de wet is dat verzekeraars alleen maar die ingrepen hoeven te vergoeden die worden verricht door zorgaanbieders waarmee de verzekeraars een contract hebben afgesloten.

Maar zelfs wanneer je bereid zou zijn daarvan de redelijkheid in te zien, ben je er nog niet. Wanneer een door de verzekeraar gecontracteerde zorgaanbieder zijn budget heeft verbruikt, zullen nieuwe patiënten vanaf dat moment hun zorgkosten niet meer vergoed krijgen.

Vervolgens zien we hoe de zorgverzekeraars de huisartsen onder druk zetten met voorgedrukte standaardcontracten waardoor de vergoedingen die huisartsen krijgen voor uitgevoerde zorgtaken ver onder de grens van het redelijke liggen.

Maar misschien wel het allergrootste pijnpunt in ons zorgstelsel is de steeds verder uitgeholde positie van de patiënt. Het systeem van elkaar beconcurrerende zorgverzekeraars suggereert dat de burger iets te kiezen heeft. Maar de zorg is dermate complex geworden dat het voor een gewone burger ab-so-luut onmogelijk is tot een verantwoorde keuze te komen. Hij krijgt simpelweg niet de informatie die hij nodig heeft om een weloverwogen besluit te nemen. Kennelijk hoeven de zorgverzekeraars niet aan dat volstrekt normale beginsel van zorgvuldigheid te voldoen.

De keuzevrijheid is dus een schijnvrijheid. En ondertussen spenderen die zorgverzekeraars jaarlijks € 500 miljoen aan reclamespotjes om u en mij te verleiden zich juist door hen te laten belazeren. Dat halve miljard is uiteraard versleuteld in de premie die wij gewone burgers moeten betalen. Net als de ongehoord hoge salarissen van de top van dit soort bedrijven. Net als de veel te hoge reserves en winsten die door deze zorgverzekeraars worden ingeboekt.

Waar ligt dan wel de oplossing? Ik zou zeggen in een soort ziekenfonds voor een basispakket aan vergoedingen en met vrije artskeuze.Premieheffing via de loonbelasting en daarbij rekening houden met een deels inkomensafhankelijke premie. Wie meer wil moet zich wenden tot de zorgverzekeraars met hun hoge salarissen en dure reclamespotjes.

Verder gaan op de door deze minister ingeslagen weg betekent een steeds verder toenemende macht en invloed van de zorgverzekeraars. Ook onze privacy zal er uiteindelijk aan opgeofferd worden. Nu al zoeken de zorgverzekeraars mogelijkheden om intensieve zorggebruikers te kunnen weren. Straks is ook ons elektronisch patientendossier niet meer veilig voor deze geïnstitutionaliseerde big brother.

UBER valt door de mand

Het is niemand ontgaan, een afschuwelijke gijzeling in Sydney Australië door IS-sympathisanten. In zo'n situatie ontstaat er paniek en die paniek leidt er weer toe dat mensen kennelijk in haast de plek des onheils wensen te verlaten. De vrije taxidienst UBER krijgt daar lucht van en wat is hun reactie? Drastische verhoging van de taxitarieven en vier keer meer dollars per mijl dan normaal het geval is. Dat is het moderne kapitalisme van de UBER-boys. We hebben nu hun ware gezicht gezien.

Humanoid

Als Hawking spreekt is verscherpte aandacht op zijn plaats. In een artikel in de NRC van 5 december lezen we over de zorg dat gecombineerde inzichten uit de hersenwetenschap en de computertechniek een brede én eigenzinnige kunstmatige intelligentie voortbrengen. Die aldus ontstane robots zullen ook beschikken over een vorm van sociaal inzicht. Hawking: "Mensen die beperkt worden door de langzame biologische evolutie, zullen er niet tegen opgewassen zijn en overvleugeld worden".
Andere wetenschappers denken hier wat luchtiger over en vertrouwen erop dat er manieren gevonden worden om de macht en zelfredzaamheid van zulke machines in te perken.
Hoe het ook zij, we raken hier aan een ongelooflijk belangrijk thema. Die robots zijn al in de maak en ook aan kunstmatige intelligentie inclusief een zeker cognitief vermogen wordt hard gewerkt. De ethiek verlangt dat we omwille van onszelf er goed op letten dat die technologische ontwikkelingen gepaard gaan aan voldoende veiligheidsmechanismen en waarborgen voor de menselijke waardigheid.
Toch denk ik dat een deels gecomputeriseerde en gerobotiseerde vorm van menselijk leven de beste overlevingskansen zal blijken te hebben. De toekomst is niet aan ons maar aan de humanoids.

Het is laat zoals ieder jaar

Soms kom je opeens een gedicht tegen dat je meteen aanspreekt. Zoals dit verbluffende gedicht van Gerrit Kouwenaar. Vooral de tweede en de zesde regel vind ik fantastisch, ik had ze zelf wel willen bedenken. Maar ik ben geen dichter en moet geen ambities koesteren die mij niet passen. Afin, ik kwam dit gedicht tegen in het dagboek van Gérard van Eyk dat je hier in de linker kolom aan kunt klikken.

Het is laat zoals ieder jaar
de tijd zit krap in zijn heden,
vandaag is steeds weer geweest
steek dus het licht aan dat de toekomst nog uitspaart,
spreek het brood aan dat nog niet doof is,
maak de taal waar achter zijn tekens,
spel het vlees, stil de tijd, leef nog even -

Rutger Castricum is een masturberende rioolrat

Een burgemeester is ongegeneerd op zoek naar seksuele spanning en neemt daarbij het risiko dat hij zichzelf in een chantabele positie manoeuvreert. De man loopt tegen de lamp en wordt voor het oog van toekijkend Nederland in het openbaar door de gemeenteraad gekapitteld. "Laat het niet weer gebeuren" is het dwingende advies.

Nog geen jaar later laat de man zich weer in de val lokken. Een toyboy weet zich aantrekkelijk genoeg te presenteren en kan zodoende enkele ontmoetingen met de burgervader arrangeren. En draagt daarbij, getuigend van zijn misselijkmakend slechte bedoelingen, een verborgen camera op zijn lijf.

Zodra hij wat zogenaamd compromitterende beelden heeft verzameld belt hij onze nationale rioolrat Rutger Castricum. Deze zichzelf journalist noemende nonvaleur staat erom bekend geen enkele geïnterviewde persoon te laten uitspreken. Zodra deze aan zijn antwoord op een door de ongekend populaire en grofgebekte journalist gestelde vraag begint, trekt de laatste de microfoon alweer terug naar zijn eigen mond. Want onze Rutger hoort het liefste zichzelf praten.

En oh, oh, oh, wat is onze masturberende Rutger een moralist. Nietszeggende en slecht verstaanbare filmopnames van de misselijk makende toyboy worden als breaking news op teevee uitgezonden. In plaats van de toyboy aan de schandpaal te nagelen, wordt de minkukelende burgemeester geportretteerd als iemand die het burgemeesterschap niet waard is.

Noemen we dit journalistiek? Velen wel, ik ook maar dan wel uitermate beroerde journalistiek, Riooljournalistiek. Van de hoogste orde, dat dan weer wel. De burgemeester kan zichzelf niet verdedigen, je kunt je ook niet wapenen tegen mensen met vooropgezette kwade bedoelingen, zoals deze 20-jarige Almeerder.

Ook al heeft de burgemeester niets verwerpelijks of fouts gedaan, zijn positie is onhoudbaar geworden. Hij brengt zichzelf meerdere malen in een chantabele positie, brengt zijn ambt in diskrediet en is een afbreukrisico geworden voor de stad die hij moet besturen. Treurig, maar het is niet anders en hij moet het vooral zichzelf verwijten.

Maar dat zo'n toyboy en zo'n masturberende rioolrat maar gewoon door kunnen gaan met hun laaghartige, schijnheilige en misplaatst moralistische gedrag, dat doet pas echt pijn.

Het Krim-scenario voor Kosovo?

De huidige president van Servië, Nicolic, ontkent de genocide in Srebrenica en ziet zijn land liever als een provincie van Rusland dan als lid van de EU. De premier van dit land, Vucic, is een voorstander van een Groot-Servië. Dit soort politici zou het liefste zien dat Bosnië-Herzegovina zou worden opgeblazen, zodat de Republiek Srpska zich bij dat Groot-Servië aan kan sluiten, net als het Servische deel van Kosovo. Milosevic is dood maar Milosevic is springlevend.

Toen Poetin vorige maand een bezoek bracht aan Belgrado om met de hoogste onderscheiding van Servië weer naar huis terug te keren werd hij vergezeld door de Russische minister voor Noodsituaties. De Russische voorkeur voor de Balkan dateert niet bepaald van gisteren of eergisteren. Ook de Russen erkennen Kosovo niet.

Theo van den Doel, voormalig VVD-Kamerlid, waarschuwt in de NRC van 25 november voor het gevaarlijk spel dat zich op de Balkan dreigt af te tekenen. En vraagt zich hardop af of het denkbaar is dat het Krim-scenario zal worden toegepast op Kosovo. We doen er verstandig aan zijn waarschuwingen serieus te nemen. De jongste confrontaties tussen Servië en Albanië hebben in één minuut tijdens een gezamenlijke persconferentie van de beide leiders helder gemaakt dat de Balkan onrustig is en blijft. Een kleine vonk is genoeg om het kruitvat wederom tot ontploffing te brengen. In feite is het er nooit meer rustig geweest sinds de Ottomanen in de 15de eeuw de Bosporus overstaken om Europa diep binnen te dringen.

Terecht bepleit van den Doel een nieuwe en actieve Europese veiligheidsagenda. Wat mij betreft doet Europa er verstandig aan alle Balkanstaten van dit moment versneld in haar gelederen op te nemen. Kijk eens op de link van de Foundation Max van der Stoel naar de huidige status van de westelijke Balkan in Europa: Max van der Stoel Foundation over de Balkan en de EU
We zullen echt alles op alles moeten zetten om potentieel gevaarlijke conflicten in die regio in een zo vroeg mogelijk stadium in de kiem te smoren. De actualiteit laat echter iets heel anders zien.

De verschillende eurosceptische partijen in Europa moeten helemaal niets hebben van een uitbreiding van de Unie, zij zijn immers uit op de ontbinding daarvan. Deze partijen worden in ruime mate gesteund door Poetin en Russisch geld, Poetin speelt hoog en gevaarlijk spel, hij is sluw en slim maar speelt met vuur. Europa is vooral met zichzelf bezig en heeft haar buitenlandbeleid toevertrouwd aan een onzichtbare en nog minder ervaren Italiaanse politica die vooral via sociale media communiceert. Als het opnieuw mis gaat in Europa, hebben we het aan onszelf te danken.

Baudet is een neandertaler

Thierry Baudet, u weet wel die in deze kolommen niet echt populaire zelfbenoemde historicus en jurist maar de facto een ondanks zijn jeugdigheid rabiate aartsconservatief, heeft een romannetje geschreven onder de titel Voorwaardelijke liefde. Ik heb het boekje niet gelezen en ga er mijn kostbare tijd ook niet mee verdoen. De recensies spreken boekdelen.

Om tot zijn literaire prestatie te kunnen komen heeft Baudet kennis gemaakt met de wereld van Julien Blanc. Op de volgende link kunt u zien hoe deze nonvaleur zijn persoonlijke frustraties de vrije loop laat zonder tot een samenhangend betoog te komen: Baudet bij DWDD

Hij noemt de ongekend seksistische versiercoach Juliden Blanc een 'grootheid' en aan het einde van het tv-interview zelfs een 'held'. Hij zou de door teveel testosteron geplaagde en aan internetporno verslaafde verlegen puber van de moderne maatschappij leren hoe hij een vrouw kan versieren. Tja, dat is kennelijk het grootste probleem waar deze wereld mee wordt geconfronteerd.

Kijk op Youtube maar eens naar een paar videootjes van deze Julien Blanc en verbaas je er dan over dat Baudet zo'n geborneerde lul als een held durft te presenteren. Blanc is een slimme jongen die heel veel geld verdient met seksitisch geleuter tegen jongens die heel graag horen wat ze altijd al dachten en Baudet zegt het nog eens hardop: "een vrouw wil een man die de leiding neemt en die haar op haar plaats zet".

Baudet is een neandertaler die om onverklaarbare redenen teveel zendtijd en krantenkolommen krijgt. Ik moet telkens denken - ik kan er ook niks aan doen - aan het gedicht dat Jan Arends opdroeg aan Nico Scheepmaker:

Als je
werkelijk mooi
wilt zijn
moet je
een neushoofd hebben.

Een neushoofd
dat is genoeg.

Je hoeft
zelfs geen neus
te hebben.

Wanneer je
maar
een neushoofd hebt
een neushoofd
met wat snot eraan
dan is
het goed.

Gurlitz: testcase voor fatsoen

Cornelius Gurlitt erfde 1280 kunstwerken van zijn vader. Tegenover de buitenwacht hield hij altijd vol dat ze in de oorlog verbrand waren na een bombardement. De kunstcollectie bevatte een groot aantal schilderijen dat was geroofd van joodse eigenaren. Een paar jaar geleden kwam aan het licht dat de collectie nog geheel intact was. De Duitse overheid confisceerde de collectie om zich te beraden op vervolgstappen. Vervolgens overleed Gurlitt die zijn kunstverzameling bij testament vermaakte aan het Kunstmuseum Bern in Zwitserland.

Het museum en de Duitse regering zijn aan tafel gaan zitten om te onderhandelen over de afwikkeling van deze op het oog fantastische erfenis die in werkelijkheid natuurlijk - vanwege de roofkunst - vol voetangels en klemmen zat. Partijen zijn het snel eens geworden: het museum accepteert de erfenis met dien verstande dat voorlopig alleen de onomstreden schilderijen daadwerkelijk naar Bern verhuizen. Alle omstreden kunstwerken blijven onder de hoede van de Duitse overheid die de claims van nazaten van de oorspronkelijke eigenaren af zal wikkelen en ook de daaraan verbonden kosten voor haar rekening zal nemen.

Buitengewoon fatsoenlijk, deze afwikkeling. En gelukkig heeft de Duitse overheid geen blik juristen opengetrokken om een jarenlange procedure uit te vechten. We noemen dit beschaving.

Familiestem?

De Duitse minister van familiezaken Manuala Schwesig, wil familiestemrecht invoeren omdat gebleken zou zijn dat het kind in de politiek te weinig aandacht krijgt. En dat zou met de toenemende vergrijzing alleen maar toenemen. De minister wil nu een wetsontwerp voorbereiden waarbij ieder ouderpaar per kind een extra stem krijgt.

Wat mij betreft een onzalig idee. Het stemrecht verwerft iedere burger bij zijn of haar achttiende verjaardag. Tot die tijd vallen kinderen onder de hoede van hun ouders. Die behoren bij hun stem rekening te houden met het belang van de kinderen die ze op de wereld hebben gezet.

Ik kan me niet voorstellen dat een ouder voor zichzelf besluit op christendemocraten te stemmen en namens zijn of haar nog niet stemgerechtigde zoon of dochter op de SP en voor het tweede kind op de PVV. Afin, u kunt elke combinatie bedenken maar ik denk dat de meeste ouders toch hun eigen voorkeur in zullen vullen.

De vraag is of dit familiestemrecht nodig is om recht te doen aan het aandeel van kinderen in de bevolkingssamenstelling. Ik geloof niet dat dat het geval is. Ouders kunnen hun politieke voorkeur mede af laten hangen van de mate waarin politieke partijen belang hechten aan onderwijs, dat is het meest directe belang van kinderen en een van de belangrijkste taken van de overheid: zorg ervoor dat alle (inclusief de nog niet stemgerechtigde) burgers gelijke toegang hebben tot alle maatschappelijke instituties inclusief het onderwijs.

Dat lijkt me vooralsnog meer dan voldoende. Ik vrees dat dat familiestemrecht tot draconische stembusuitslagen zal gaan leiden en het lijkt me niet dat de democratie daarmee gediend is.

Het ultrakapitalisme is in aantocht!

Ik heb er altijd een gewoonte van gemaakt vooral bij lokale ondernemers diensten of producten in te kopen. Wonen in een buitengebied betekent ver rijden naar de dichtstbijzijnde boekhandel en dat blijf ik zo lang mogelijk volhouden maar wanneer een boek niet voorradig is, dan bestel ik dat contre coeur via internet. Maar een thuiskapper zou ik nooit bezoeken.

In de modernste vorm van dienstverlening maken slimme ondernemers gebruik van niet gebruikte capaciteit bij individuele consumenten: een plekje in je auto (Uber) en een leegstaande kamer in je huis (Airbnb). Het lijkt simpel en vooral prettig voor de klant. Dat de keerzijde van deze klantvriendelijke medaille bestaat uit slecht betaalde taxichauffeurs en illegale hotels deert deze ondernemers niet en zij vertrouwen erop dat hun afnemers daar uit eigenbelang ook geen interesse voor hebben. De klant wil immers de laagste prijs.

In de Volkskrant van dit weekend een onthullend artikel over de wijze waarop deze bedrijven omgaan met kritiek. Daar houden ze niet van en dat leidde er al toe dat ze bij Uber het snode plan hadden opgevat om een paar private detectives te zetten op al te kritische journalisten. Die zouden vast wel op compromitterend gedrag te betrappen zijn. Immoreler kun je het nergens vinden.

Maar deze ultrakapitalisten gaan verder. Hun verdienmodel is gebaseerd op disruptive action, met andere woorden ze bestaan bij de gratie van het verstoren van traditionele marktverhoudingen. Dit is kapitalisme zonder ook maar de geringste moraliteit. Dat anderen het duurverdiende brood uit de mond wordt gestoten zal de boys van Uber of Airbnb worst zijn.

Dit type ondernemer blijkt vooral geïnspireerd door het gedachtegoed van Ayn Rand, ofwel het libertarisme. Michael Persson in de Volkskrant schrijft: "geef sterke mannen de vrije hand, beperk de rol van de overheid en het komt vanzelf goed". De misvatting van de filosofie van Ayn Rand is de veronderstelling dat eigenbelang een voldoende moreel kompas zou zijn. Niets is minder waar.

Een andere moderne ultrakapitalist is Peter Thiel van Paypal. Hij verklaart: "Concurrentie is uiteindelijk slecht voor bedrijven en voor de maatschappij. Monopolies helpen de wereld echt vooruit. Omdat je alleen dan genoeg geld overhoudt om je mensen goed te betalen en je producten verder te ontwikkelen. Anti-trustwetgeving en regulering zijn contraproductief".

Wel, dat is precies het soort kapitalisme dat we niet willen. Wat de boys van silicon valley (want daar komen dit soort nieuwe ondernemingen allemaal vandaan) er niet bij vertellen is dat ze hun mensen helemaal niet goed betalen en er vooral op uit zijn om zelf een zo groot mogelijk persoonlijk fortuin na te jagen.

Maar tegelijkertijd moeten we erkennen dat de consument beslist. Als er niet snel duidelijke wetgeving komt die deze vorm van deeleconomie tenminste aan banden legt, zullen hele bedrijfstakken revolutionair veranderen. Er zullen meer van dit soort initiatieven komen en ze zullen zonder regulering buitengewoon succesvol blijken te zijn. Want de eigenbelang nastrevende consument gaat altijd voor een race to the bottom. Daar is de prijs het laagst.

Maar die eigenbelang nastrevende consument wil nog wel eens vergeten dat hij tegelijkertijd een werkzoekende consument is, of een consument die zich graag beschermd wil weten tegen de almacht van monopolisten. Tegen de tijd dat hij zich dat realiseert is het pleit al in zijn nadeel beslecht.

Farmaceutische industrie volstrekt immoreel

In de NRC van afgelopen donderdag lezen we hoe het farmaceutisch bedrijf Genzyme het voor elkaar heeft gekregen het medicijn Lemtrada door een wisseltruc veertig keer duurder te maken. Dit medicijn was onder een andere naam op de markt voor leukemiepatiënten maar het bleek ook effectief in de strijd tegen Multiple Sclerose. Genzym haalde het medicijn tegen leukemie van de markt en herintroduceerde het onder een andere naam voor MS-patiënten. Veertig keer duurder, dat wel.

Vanuit bedrijfsmatig oogpunt een briljante zet. Genzyme verantwoordt deze strategie door te wijzen op herontwikkelingskosten voor MS-patiënten. Dat blijkt echter al gauw een kulargument. In de Verenigde Staten werd het leukemie-medicijn niet van de markt gehaald maar werd het wel opnieuw geregistreerd voor MS. Daar had het bedrijf kennelijk geen herontwikkelingskosten.

Dit is het soort kapitalisme dat we nadrukkelijk niet willen. In zijn algemeenheid heeft de farmaceutische industrie een onaanvaardbaar sterke monopoliepositie en er is veel voor te zeggen die positie te doorbreken. Tot nog toe hebben we geen helder antwoord gevonden. Dat wil zeggen: er is wel een manier om ons aan deze kannibalen te ontworstelen maar dat vraagt politieke moed en internationale samenwerking. En die zijn beide niet voorhanden.

De rechter spreekt zich uit over 'Mein Kampf'

Op 2 november berichtte ik over de rechtszaak tegen een Amsterdamse boekverkoper die Mein Kampf van Adolf Hitler verkocht aan belangstellenden. Onder andere Federatief Joods Nederland (u weet wel, de familie Loonstein die in achterkamertjes ook kleine joodse jongetjes besnijdt) voegde zich in het proces dat kans van slagen zou kunnen hebben omdat Mein Kampf nog steeds verboden is en niet verkocht mag worden.

De rechter deed gisteren uitspraak, handhaafde het verkoopverbod maar sprak de boekhandelaar vrij. Hij had het boek weliswaar verkocht maar het lag niet openlijk in de etalage en bovendien kan iedereen het boek gratis downloaden van Internet. Een salomonsoordeel of toch eerder een wat hybride uitspraak? Ik houd het op het laatste maar kan er verder wel mee leven. Opheffing van het boekverbod, daar waagde de rechter zich niet aan maar dat was dan ook niet de inzet van deze rechtszaak.

Op TV mocht Gert-Jan Segers van de Christen Unie het boekverbod verdedigen en - zoals wel vaker gebeurt - legde hij een verband tussen Mein Kampf en de Holocaust dat er in de praktijk niet was. Dat wil zeggen: het gewraakte boek (dat Segers zelf overigens nooit las, verklaarde hij) vormde niet de opmaat tot de Holocaust. Het antisemitisme is oneindig veel ouder en eeuwen geleden al schreef ene Maarten Luther antisemitische stukken vergeleken waarbij Hitler een kruimeldief was.

Hulde aan Pauw overigens die in een discussie passages liet voorlezen uit Mein Kampf, de bijbel en de koran. Voor de meesten is wel helder dat het verschil tussen het wel verbieden van het ene maar niet van de beide andere boeken niet uit te leggen is. Behalve voor Segers dan, want hij volhardde in zijn mening over het boek dat hij nooit gelezen had.

Jimmy's Hall, ode aan James Gralton

James Gralton vertrok in 1909 naar de Verenigde Staten om de armoede in Ierland te ontlopen. In de jaren twintig keerde hij terug om deel te nemen aan de Onafhankelijkheidsoorlog tussen de Irish Republican Army en Groot Brittannie. De Britten wonnen en werden gesteund door de katholieke kerk. Na deze oorlog ontpopte James Gralton zich als een van de eerste leiders van de Ierse communisten.

In zijn dorp richtte hij een gemeenschapshuis op waar cursussen in literatuur, tekenen en schilderen, muziek en dans werden gegeven, waar discussieavonden werden georganiseerd en waar op traditionele Ierse en Amerikaanse jazzmuziek werd gedanst. Een doorn in het oog van de katholieke kerk en landeigenaren.

Over dit deel van het leven van James Gralton maakte Ken Loach een prachtige film, Jimmy's Hall. Met een mooie cast: Simone Kirby als Oonagh, Barry Ward als James Gralton, Jim Norton als pastoor Sheridan, Andrew Scott als kapelaan Seamus en Brian F. O'Byrne als O'Keefe.

Geen woord verder over het verhaal en de plot, u moet het zelf gaan zien. Een ontroerende film die je niet onaangedaan kan laten. Verontwaardiging is wel de minste kwalificatie voor de emoties die ik bij het zien van deze film ervoer.

Wie koestert nog de vooruitgangsgedachte?

In Jeruzalem richten Palestijnen een bloedbad aan in een synagoge en Hamas spreekt van een heldendaad; de Islamitische Staat wil de derde wereldoorlog; de zelfverklaarde leider van de separatisten in Oekraïne stelt voor met de Oekraiense president te duelleren; wie wint bepaalt de voorwaarden voor het beëindigen van het conflict.

Het zijn maar drie krantenkoppen op een halve dag wereldnieuws. Wereldnieuws dat ons in één ruk terug plaatst naar de Middeleeuwen. Je vraagt je af wat mensen bezielt maar wat het ook is, het heeft niets van doen met "samen leven".  Iedereen claimt zijn onafhankelijkheid en zelfstandigheid door de ander uit te sluiten. Iedereen staat klaar om iedereen de schuld te geven en we nemen elkaar steeds gewelddadiger de maat.

Karl Popper vond het onze plicht positief te blijven. Maar dat adagium is niet houdbaar. Ik beschouw mijzelf niet als een pessimist, eerder als een realist. Ik kijk om me heen en konkludeer - niet voor het eerst - dat de vooruitgangsgedachte een fata morgana is, een illusie, zelfbedrog.

Honderd jaar geleden eindigde een verschrikkelijke oorlog en de mens besloot tot het oprichten van de Verenigde Naties om zulke tragedies te kunnen vermijden. Nu moeten we vaststellen dat de VN een tandeloze tijger is, niet één conflict is ingedamd, laat staan voorkomen.

De mens is simpelweg de meest nare diersoort die er bestaat, ook nog eens behept met een grenzeloze zelfoverschatting.

Het joodse karakter van Israël

Netanyahu stelt dat Israël joods en democratisch is. Het democratische karakter zou wettelijk verankerd zijn en dat dient dus ook het geval te zijn met het joodse karakter van de staat. De Likud partij heeft het initiatief genomen tot een wet waardoor de religieuze wetten uit de Torah als inspiratie gaan dienen voor wetgeving in het parlement. Ook wil de partij het Arabisch als officiële taal schrappen.
Tja, hier lijkt mij toch sprake van ernstige taalinflatie wanneer je de moed hebt ieder ander dan het eigen geloof uit en buiten te sluiten en dan toch vol te blijven houden dat je democratisch bent. Netanyahu bewijst alleen maar wat ik hier in deze kolommen vaker beweer: Israël is een theocratie en dat heeft niets met democratie van doen.

Veganisten krijgen het nog moeilijk!

We wisten al dat bomen en planten communiceren met hun omgeving. Tot nog toe werd verondersteld dat deze communicatie via chemische signalen verliep, een plant maakt zo'n 3.000 chemische signaalstoffen aan. Maar uit recent onderzoek, met name door de Italiaanse plantkundige Stefano Mancuso, is gebleken dat planten op veel meer manieren met hun omgeving communiceren.

Met name elektrische signalen spelen hierbij een rol die vanuit de worteltopjes worden uitgezonden. Bij volwassen roggeplanten heeft de wortel bijna 14 miljoen vertakkingen met een totale lengte van 622 km! Het zijn vooral de wortels die beslissingen nemen over links of rechts af. Ook blijkt uit onderzoek dat planten zwermgedrag vertonen, net als insecten en vogels. Hierbij zou vooral geluid een grote rol spelen.

Mancuso veronderstelt dat planten geen pijn kunnen ervaren. Ze zouden er niets aan hebben want ze kunnen niet vluchten. Maar dat neemt niet weg dat Mancuso ook planten als cognitieve wezens beschouwt. Kijk eens naar het volgende filmpje en verwonder u: Beschikken planten over intelligentie?

Het lijkt erop dat iedere discussie die zich in het publieke domein afspeelt steeds militanter moet worden. Kijk naar de volstrekt ontspoorde discussie over Zwarte Piet. Ook de discussie over de plicht tot veganisme dreigt zo'n kant op te gaan. In mijn ogen is het toch tamelijk simpel: de mens is een diersoort en dieren voeden zich met andere dieren en/of planten. Behalve mieren die aan veeteelt doen door luizen te houden, lijkt de mens het enige dier dat andere dieren op grote schaal teelt voor de slacht. Tegelijkertijd: heeft u wel eens haaien of orka's een school visjes zien verorberen? Da's ook niet bepaald kleinschalig!

Veganisten verzetten zich hiertegen omdat - zo veronderstel ik - dieren pijn kunnen lijden en onder erbarmelijke omstandigheden levend, alleen nog in staat worden gesteld op te groeien tot hapklare brok voor de mens om procesmatig en industrieel geslacht te worden zodra die status is bereikt.
Voor dat verzet is veel te zeggen maar het wordt wat ingewikkelder wanneer het gebruikelijke onderscheid tussen plant en dier komt te vervallen. Dan kan het zomaar onethisch worden kwetsbare planten voor voedsel te telen. Dat dieren wel en planten geen pijn kunnen voelen lijkt mij uiteindelijk geen principieel verschil te zijn.

Het probleem van dierenwelzijn is vooral een kwestie van schaal. Bij massale slachting van dieren ervaren we, terecht, steeds meer ethische bezwaren. Bij geteelde dieren, vooral vis en gevogelte, lopen we steeds vaker risico van besmetting met bacteriën en virussen. Bij grootschalige plantaardige voeding worden we nu al geconfronteerd met de (onbekende) risico's van genetische manipulatie.

Dat de mens omnivoor is, is evolutionair verklaarbaar en daar is niets vreemd of onethisch aan. Ik kan maar niet tot het besluit komen om de rest van mijn leven als veganist door het leven te gaan. Wel hebben we hier ten huize het eten van vlees zeer fors terug gedrongen en zijn sommige vleessoorten van de eettafel verbannen. We vermijden zoveel mogelijk vlees van dieronvriendelijk grootgebrachte dieren. Ook geteelde vis proberen we zoveel mogelijk te vermijden. Maar we eten veel groente en daarvan vertelt Mancuso ons nu dat het ook daar om cognitieve wezens gaat. We gaan nu dan ook beginnen aan insecten als voedsel (mag vast ook niet van veganisten), maar ik zeg er gelijk bij: dat moet dan wel lekker wezen.

Ik zou zeggen: het is allemaal een kwestie van maatvoering. Dat is beter dan elkaar voortdurend de militante maat te nemen.

Bron: NRC 15 nov 2014

Kindermoord in het dierenrijk

We zijn geneigd om kindermoord als iets tegennatuurlijks te beschouwen. Maar de werkelijkheid is dat kindermoord ook in het dierenrijk voorkomt. Bijvoorbeeld bij sommige diersoorten waarbij een mannetje kinderen van een vrouwtje doodt, zodat het vrouwtje sneller vruchtbaar wordt en hij haar zelf kan bevruchten. Zoölogen hebben ontdekt dat kindermoord voorkomt bij tenminste 119 diersoorten en vooral voorkomt bij soorten waarbij doorgaans slechts enkele dominante mannetjes de kans krijgen zich voort te planten, zoals leeuwen en gorilla's. Ook heeft men ontdekt dat vrouwtjes vaak losbandig gedrag vertonen om met meerdere mannetjes te kunnen paren en zo de kans op kindermoord terug te dringen. Een mannetje doodt niet graag eigen nageslacht. Een van de gevolgen van kindermoord is grotere zaadballen en die grotere zaadballen leiden meestal tot een afname van kindermoord.

Bron: NRC 15 november 2014

Vijfentwintig jaar later...

Tal van beschouwingen dit weekeinde over 25 jaar geleden, de val van de muur, een voorlopig einde (?) aan Realpolitik en machtsdenken inleidend. Ik herinner me die novemberdagen in 1989 nog heel goed en verbaasde me enorm over de Hongaren die zomaar een gat in het gaas knipten, je hield je hart vast, als dat maar goed gaat en al gauw volgden de Tsjechen en toen was het hek van de dam. Ik zat met open mond naar de televisie te staren, me er wel van bewust dat we getuige waren van eigentijdse geschiedenis. Nu zijn we dat natuurlijk alle dagen maar dan dringt dat nauwelijks tot je door. De jacht op Ceaucescu en zijn vrouw vond ik zo mogelijk nog fascinerender en beklemmender. Enkele jaren later reisde ik door Roemenië en bezocht er Sibiu, Boekarest en Timisoara maar dat is een ander verhaal. De VPRO bracht gisteren een prachtige documentaire over die laatste paar weken van het Oostblok met de Hongaarse premier Nemeth in de hoofdrol. Nog steeds prachtige en ondanks dat je de uitkomst al kende spannende televisie!

In de NRC dit weekeinde een uitstekend artikel van Paul Scheffer die betoogt dat een terugval in het machtsrealisme van die dagen verraad zou zijn aan hetgeen de Europese eenwording wil belichamen. Scheffer haalt de Britse filosoof John Gray aan die zegt: "Tirannie en anarchie zullen net zo vaak voorkomen als liberale en illiberale democratie; etnisch nationalisme zal een blijvende kracht zijn, terwijl clanloyaliteiten en onderlinge haat in sommige landen politiek belangrijker zullen worden dan nationaliteit". Geen hoopvol stemmend geluid maar ik vrees dat hij het bij het rechte eind heeft.

Paul Scheffer wil wegblijven bij zoveel pessimisme, ook al kan hij niet ontkennen dat Gray wel een punt heeft als je kijkt naar Oekraïne, Syrië, Irak, IS, Midden Oosten, Israël. En op al die fronten zie je de oude machtspolitiek terugkeren. Scheffer: "Het blijkt niet gemakkelijk om te ontkomen aan de tredmolen van vriend en vijand en toch is het failliet van deze machtspolitiek steeds duidelijker".
Volgens Scheffer is duurzame vrede gebouwd op democratie en hij citeert Kant die al opmerkte dat burgers direct belang hebben bij vrede om hun welvaart en welzijn te verbeteren en dat in een democratische republiek hun stem tegen oorlog altijd de doorslag zal geven.

Europa is daar het beste bewijs van, aldus Scheffer. En om die reden alleen al moeten democratie en mensenrechten in de Europese buitenlandse politiek worden opgewaardeerd. Maar dat brengt dan wel de verplichting met zich mee niet stilzwijgend akkoord te gaan met een militaire coup in Egypte, Saudi Arabië  niet als een bondgenoot te beschouwen omdat het meedoet in de strijd tegen IS. Ik zou daaraan toe willen voegen: Israël niet langer te willen blijven steunen in haar illegale nederzettingenpolitiek en zo kunnen we nog wel een aantal inconsistentie in onze westerse politieke strategieën ontdekken. Hoe het ook zij, zegt Scheffer: "De Westerse wereld moet zich niet uitputten in oorlogen die geen morele rechtvaardiging kunnen vinden".

Scheffer waarschuwt vooral dat we ons niet moeten laten verleiden tot een al te pessimistisch beeld en ons niet bij voorbaat moeten neerleggen bij de tragedie van de grootmachten. De normatieve kracht van de liberale democratie acht hij nog steeds ongeëvenaard. Als ik het ergens graag mee eens wil zijn is het wel met deze verzuchting van Paul Scheffer. Maar in het overgrote deel van de wereld is de democratie bepaald niet populair. Nog veel missionariswerk voor de boeg maar de manier waarop onze zendelingen zich tot nog toe gedragen hebben belooft weinig goeds.

Joseph Stiglitz over ongelijkheid

In de NRC van dit weekend een interview met Nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz. Stiglitz waarschuwt al jaren voor de toenemende ongelijkheid als gevolg van globalisering en wijst erop dat een te grote ongelijkheid schadelijk is voor de welvaartsgroei terwijl herverdeling die juist bevordert. Ook het IMF heeft deze zienswijze inmiddels geadopteerd.

Zijn redenatie is feitelijk simpel: als een product wereldwijd dezelfde prijs heeft, dan dient ook de arbeid die in die prijs verdisconteerd is dezelfde prijs te hebben. Dat is echter niet het geval en dus dalen de lonen in de westerse landen en komt de sociale zekerheid onder druk te staan. Uit angst voor banenverlies komen de regeringen vooral het internationale bedrijfsleven tegemoet.

Met name grote handelsakkoorden blijken funest doordat handelsdelegaties vrijwel volledig gekaapt zijn door het bedrijfsleven. Het gaat bij de grote handelsakkoorden niet eens meer om tariefmuren, die zijn inmiddels grotendeels geslecht. Maar het gaat vooral om normen die niet overal gelijk zijn: normen voor gezondheid, milieu, veiligheid, genetische manipulatie enzovoorts. Door de handelsakkoorden over te laten aan de handelsdelegatie ontstaat een race naar de bodem terwijl harmonisatie van regelgeving alleen aanvaardbaar is wanneer het een race naar de top betreft. En dan gaat het om politieke keuzes, niet om bedrijfsbelangen.

Piketty over links en rechts

Piketty werd door Groen Links uitgenodigd voor een discussie in ons nationale parlement. Ik wil voorlopig nog niet op deze partij stemmen maar zo'n uitnodiging aan een spraakmakend econoom staat mij wel aan. Veel krakeel ging eraan vooraf. Dezen en genen die beweerden dat Piketty van links was en dat vermogensbelasting jaloeziebelasting is of die vol wensen te houden dat het niet zozeer een probleem is dat sommige anderen rijk zijn maar vooral dat vele anderen zelf arm zijn en dat het dus veel verstandiger is de belasting op arbeid te verlagen.

Piketty antwoord dat het een misvatting is dat vermogensbelasting iets van links zou zijn. Nog onlangs introduceerde Rajoy in Spanje de door de socialisten afgeschafte vermogensbelasting, idem de regering Monti in Italië en in Groot Brittannië verhoogden de Conservatives de door Labour ingevoerde villabelasting op zeer dure woningen. "Vermogensbelasting - aldus Piketty - is geen kwestie van links of rechts. De totale waarde van het privévermogen is de afgelopen decennia enorm gestegen in verhouding tot de economie als geheel. Daarom is het een kwestie van gezond verstand om arbeid een beetje minder te gaan belasten en vermogen een beetje meer".

"De Vennootschapsbelasting is in Europa aanzienlijk lager dan in de Verenigde Staten maar desondanks, stelt Piketty, is de totale belastingopbrengst in Europa hoger. Dat betekent dat we in Europa een veel te zware belasting heffen op arbeidsinkomen en consumptie ter compensatie van de lage belasting op bedrijfswinsten".

Tja, ik denk dan: wie kan het hier mee oneens zijn. En het bewijst maar weer eens het ongelijk van mensen als van Valkenberg en Vermeend en velen met hen. Natuurlijk realiseert ook Piketty zich dat een wereldwijde strategie tegen excessieve vermogens niet haalbaar is maar het zou al enorm veel opleveren wanneer de internationale gemeenschap zich gezamenlijk zou inspannen om economische vrijhavens voor vluchtkapitaal onmogelijk te maken. En Europa zou zich een stuk populairder kunnen maken door te laten zien dat het er vooral voor de gewone man is en door te laten zien dat verdergaande globalisering wel degelijk te combineren is met een eerlijker belastingsysteem. Aldus Piketty en ik zeg het hem graag na.

Bron: Volkskrant 8 november 2014

Meten is weten

Uit onderzoek door het Centre for Research and Analysis of Migration in Engeland is gebleken dat de Oost Europeanen die werkzaam zijn in Groot Brittannie veel meer bijdragen aan belastingen dan ze terugkrijgen aan uitkeringen. De netto bijdrage van de Oost Europeanen aan de Britse economie bedroeg tussen 2000 en 2011 5 miljard Britse pond, terwijl de overige Europeanen in diezelfde tijd zelfs 15 miljard Britse pond netto bijdroegen. De netto bijdrage van de Britten zelf was negatief: min 617 miljard Britse pond.
Het onderzoeksinstituut wijst er ook nog eens op dat de Europeanen gemiddeld hoger zijn opgeleid dan de Britten zelf. Die opleidingskosten hebben de Britten ook nog eens uitgespaard! Zouden al die Europeanen Brits onderwijs hebben genoten, zou dat de Britten 6,8 miljard Britse pond hebben gekost.
Dat is nog eens zinnig onderzoek en ik vermoed zo dat de cijfers voor ons land niet veel anders uit zullen pakken.

Bron: NRC 5 november 2014

Ook het kapitalisme blijkt een doodlopende weg

Een volkomen gedereguleerd kapitalisme betekent de absolute macht van de markt. De bankensector heeft daar vrij baan en de captains of industry verdelen macht en rijkdom onder elkaar. Metropolis zit eraan te komen. Piketty heeft geschetst waartoe deze groeiende ongelijkheid (r > g) zal leiden en bepleit maatregelen op wereldwijd niveau om deze trend te keren.

Columnisten en economen sloven zich uit om Piketty onderuit te halen, jaloeziebelasting is onzinnig en het gaat er vooral om dat de armen wat minder arm worden. Hier ten lande wijzen velen erop dat Piketty misschien dan wel baanbrekend onderzoek heeft verricht maar dat hij het niet over Nederland heeft. Wat hij beschrijft zou vooral op de VS slaan, daar is het immers veel erger dan hier.

Op TV zien we nieuwe rijken geïnterviewd worden en het zijn vooral de overdadig geschminkte en bejuweelde vrouwen van dezulken die zich erover beklagen dat zij die er toch zo hard voor gewerkt hebben (die vrouwen hebben nog nooit iets uitgevoerd wat op werken zou kunnen lijken maar soit) nu kennelijk weer gepakt moeten worden terwijl ze al schandalig veel belasting betalen.

Maar de werkelijkheid is dat het ook in ons land bepaald niet meevalt. Men kan bepleiten de belasting op arbeid terug te dringen (ik blijf erbij dat dat op geen enkele manier strijdig is met het verhogen van de vermogensbelasting) maar men moet wel bedenken dat we zonder collectieve lasten ook geen collectieve voorzieningen erop na kunnen houden. De middelen zullen ergens vandaan moeten komen en onze op solidariteit gebaseerde samenleving zegt dat we dat gezamenlijk moeten doen. Naar vermogen, naar draagkracht is het logische vervolg op dit uitgangspunt. En om dat proces in goede banen te geleiden hebben we de parlementaire democratie ontwikkeld.

Wie zich hiertegen verzet en alleen maar over belastingverlaging wil praten, streeft de facto het Amerikaanse model na: verdere deregulering, minder belastingdruk, minder collectieve voorzieningen, ons zorgsysteem zal volkomen worden uitgehold en de ongelijkheid zal in een nog veel hoger tempo toenemen.Hoe harder men roept dat Piketty het bij het verkeerde eind heeft, hoe meer zijn gelijk bewezen wordt.

Wij zijn aangeland op het punt waar solidariteit is verworden tot belastingontwijking, zowel door individuele (steevast puissant rijke) burgers als door (steevast grote welvarende) ondernemingen. Dat is wat Piketty constateert: in het gedereguleerde kapitalisme wordt de democratie uitgehold door snel toenemende ongelijkheid waarbij de steeds rijker wordende elite steeds meer politieke macht en invloed vergaart om de status quo te handhaven. Metropolis is een feit geworden.

Snapt u het?

In stukken die de NRC tot haar beschikking heeft, schrijft een defensiefunctionaris in 2002 "dat de maatschappelijk gewenste grenswaarde [van chroom-6] nog altijd een factor 100 lager ligt dan die welke thans als haalbaar wordt gesteld". En, zegt de krant, defensie hield in 2001 ook zelf nog rekening met "blootstelling van bepaalde groepen medewerkers aan chroom en chroomverbindingen gedurende de komende tientallen jaren, als gevolg van reeds op materiaal aanwezige chroomlagen".

Ik zou zeggen, hier kun je meteen mee naar een rechter. Maar het heeft de minister van defensie behaagd eerst een zogeheten historisch onderzoek te doen naar de hele kwestie. Daarom kon de minister deze zomer ook rustig verklaren: "Vooralsnog heb ik geen aanwijzingen dat (voormalige) medewerkers zijn blootgesteld aan te hoge concentraties gevaarlijke stoffen". Tja, dan denk ik toch: of ze zit glashard te liegen of ze heeft de stukken niet gelezen.

Het gaat dus nog jaren duren voor deze onverkwikkelijke zaak voor de rechter kan worden gebracht. De minister, die glashard zat te liegen of haar stukken niet heeft gelezen, is dan allang weer vertrokken, zodat haar opvolger dan diens ministeriële verantwoordelijkheid kan nemen. Maar gelooft u echt dat het ooit zo ver komt?

Zou nou werkelijk nooit eens iemand van de verantwoordelijken buikpijn hebben gehad van dit dossier? En betekent vaderlandsliefde ook de bereidheid om je bloot te stellen aan carcinogene stoffen omdat je baas het vertikt voldoende voorzorgsmaatregelen te nemen?

Een tweedeling dreigt!!!

Eindelijk gaat er dan gedebatteerd worden over het sociaal leenstelsel. De minister kondigde aan overeenstemming te hebben bereikt met verschillende partijen en wil het wetsontwerp door de Tweede Kamer loodsen. Dat zal wel lukken, gezien de stemmenverhouding in het parlement. Iets lastiger wordt het eventueel in de Eerste Kamer omdat daar slechts een minieme meerderheid kan worden behaald.

Twee opmerkingen bij deze gang van zaken: de Eerste Kamer is niet bedoeld als een politiek orgaan maar moet wetgeving op technische juistheid en haalbaarheid beoordelen. Als het parlement de wet accepteert, mag de senaat het wetsontwerp niet afwijzen omdat er politieke bezwaren tegen zouden bestaan.

Maar het ergerlijkst zijn toch wel die partijen die tegen beter in maar blijven roeptoeteren dat er een tweedeling in onze samenleving zou ontstaan door het leenstelsel. Ik heb in deze kolommen al vaker betoogd dat studenten die zich dit soort kul aan laten praten niets op de universiteit te zoeken hebben, die missen ten enenmale de basisintelligentie om academisch onderwijs met succes af te kunnen ronden.

Het leenstelsel is een rechtvaardig stelsel omdat het middelbare-school-verlaters in staat stelt tegen uitermate gunstige voorwaarde een lening af te sluiten om te kunnen gaan studeren. Die studie stelt hen in staat zich na het behalen van hun graad een hoger inkomen te verwerven dan zonder die graad. De vrijkomende middelen worden voor een volume van een miljard weer in het onderwijs geïnvesteerd. En bedenk hierbij wel dat de overheid nog steeds gigantische bedragen in het onderwijs investeert, of er u een studiebeurs of een studielening bestaat of niet. Gemiddeld per jaar kost een universiteitsstdudent ongeveer € 7.000 te financieren uit belastingopbrengsten.

Welk zinnig mens zou bezwaar tegen een studielening kunnen hebben? Alleen populistische politici en onnadenkende studenten.

Valkenberg strikes again maar slaat de plank mis

Filosoof en schrijver Sebastien Valkenberg krijgt weer eens ruim baan in de NRC waar hij mag beweren dat Piketty het helemaal bij het verkeerde eind heeft. Onzin, te denken dat de onrechtvaardigheid in de wereld een gevolg is van de te grote rijkdom van sommigen. Dat is allemaal ongegronde jaloezie. Iemand wordt niet gekweld door de rijkdom van een ander, aldus Valkenberg, maar veeleer door armoede. Laat die rijke dus rijk zijn en doe wat aan de armoede van de minst vermogenden. En waar Valkenberg Piketty beschuldigt van een fixatie op winst uit vermogen, blijkt hijzelf gefixeerd op belasting op arbeid.

Dat arbeid moet lonen is helder maar Valkenberg maakt het wel heel erg bont als hij een bijstandsgerechtigde alleenstaande ouder met twee kinderen ruim € 2.200 toekent. De werkelijkheid is zoals gewoonlijk weerbarstiger. Wie het allemaal exact weten wil, kijkt eens op de volgende link: bijstandsnormen juli 2014.

Maar waarom Valkenberg zich zo nodig af moet zetten tegen Piketty is mij volstrekt onduidelijk. Een pleidooi voor een lagere arbeidsbelasting heeft namelijk niets van doen met de bevindingen van Piketty, die door Valkenberg ook nog eens bijzonder slecht gelezen zijn. Sterker nog, ik denk niet dat hij het boek van Piketty gelezen heeft.
Nog een keer dan: Piketty betoogt dat het rendement op vermogen volgens de wet R>G hoger is dan de economische groei. Een steeds groter aandeel van het beschikbare vermogen komt op deze manier terecht bij een steeds kleinere groep vermogenden. Meer dan de helft van het vermogen is in handen van de bovenste drie procent van de rijksten.
Structurele en in omvang toenemende ongelijkheid maakt een samenleving ongezond en vormt een directe bedreiging voor het democratisch gehalte van een samenleving. Want niet alleen concentreert het vermogen zich steeds meer bij de top van de elite maar ook de politieke macht en invloed.

Geen groot denker, deze Valkenberg. Hij mag vinden wat hij wil hoor maar het mag allemaal wel wat beter onderbouwd worden. En je hoeft het niet met Piketty eens te zijn maar als je niet verder komt dan de diskwalificatie jaloeziebelasting, plaats je jezelf bij gebrek aan gewicht wel buiten de discussie.

Een boekverbod is middeleeuws

“Ik vervloekte goi begrijp niet waar ze hun hoge kunsten vandaan hebben. Onwillekeurig moet ik denken aan Judas Iskariot, toen hij zich verhing. Hoe zijn darmen uiteen werden gereten en zijn blaas barstte, zoals het bij gehangenen gebeurt. Toen stonden wellicht de dienaren van de Joden gereed met gouden en zilveren schotels om de pis van Judas en de rest op te vangen. Vervolgens vraten ze de stront en dronken ze de pis waardoor ze dermate scherpe ogen kregen, dat ze de genoemde betekenis in de Schrift konden ontwaren, die noch Mattheüs, noch zelfs Jesaia noch de engelen, laat staan wij vervloekte heidenen er in konden zien. Ja, ze hebben zeker hun God, de Sched in het achterwerk gekeken en daar zulks geschreven gezien. Het staat immers niet in de Schrift en het kan er dus ook niet aan ontleend worden (…) Wij (vervloekte gojiem) moesten intussen maar samen met Jesaia en Mattheüs idioten blijven,  door bij de arme, karige, dorre tekst te blijven, die een dergelijke kunst niet nodig heeft, als Judas’pies en het Joodse zweet eruit is verwijderd”.

“Want de buik betekent het gehele Joodse rijk, dat te gronde moet gaan, zodat er niets van overblijft. Hun ingewanden zullen uitgestrooid worden; dit betekent dat de nakomelingen van de Joden, ja het hele Joodse geslacht aan het verderf zal worden prijsgegeven en ten onder moet gaan”.

Waar komen deze citaten vandaan? Uit Mein Kampf dat hier te lande niet verkocht mag worden?  Of uit het Handvest van Hamas misschien? Nee, deze tekst is eigenhandig opgetekend door Maarten Luther in Over de joden en hun leugens.

Het OM vervolgt momenteel een boekhandelaar in Amsterdam die zich heeft gespecialiseerd in Totalitarian Art. Het OM citeert in het requisitoir enkele uitspraken van Herr Hitler, Afin, u kunt het zelf nalezen in de krant. En als u dat doet, zult u het met mij eens zijn dat Hitler een watje was vergeleken bij Luther, de grootste en misselijkmakendste onder de antisemieten. Hamas kan zo bij Luther in de leer. 

Maar nu het opmerkelijke feit: het boek van Hitler is het enige boek dat verboden wordt. Over Luther laat het OM zich niet uit. Zoals het zich wel druk maakt over een kleine boekhandelaar in Amsterdam maar helemaal niets doet tegen een internetgigant als Amazone, die het hier verboden boek van Hitler gewoon in de aanbieding heeft.

En wie komen we hier natuurlijk ook weer tegen? Jawel, de familie Loonstein, oftewel Federatief Joods Nederland. Loonstein wilde spreektijd als benadeelde partij (dat wees de rechter af) en verlangt van de boekhandelaar voor elke jood die nu in Nederland woonachtig is één eurocent. Een nare man, deze Loonstein.

De rechter doet uitspraak op 21 november.

Afspraak is afspraak

De EU landen spraken af dat ze hun statistische berekeningen zouden verbeteren en verfijnen en dat op basis van die verbeterde statistieken navordering van de bijdrage aan de EU zou kunnen volgen met terugwerkende kracht naar 1995. Die navordering zou ook negatief kunnen zijn. Iedereen akkoord.

O, wat maken ze een boel kabaal nu de EU die afspraak effectueert. Al die commotie is windowdressing en Cameron spant de kroon, slaat zelfs met de vuist op tafel. Wat een gehuichel. Iedereen wist dat de navordering er lag, ook Rutte en Cameron. Natuurlijk gaan ze gewoon betalen.

Natuurlijk doet het zeer dat Frankrijk een boel geld terugkrijgt terwijl het met de Italianen de eerste is om zich niet te houden aan EU-afspraken. Opnieuw is een begrotingstekort groter dan 3 procent aangekondigd. Die Fransozen hebben overal lak aan, de minste onder de Europeanen, ik zeg het u.

En je kunt ook wel vraagtekens plaatsen bij de eis van de EU dat de navordering binnen een maand dient te worden voldaan. Tactisch een zwakke zet. Veel pijn had weggenomen kunnen worden door met de betrokken landen heldere afspraken te maken over die navordering. Zoniet de EU. Is dit de hand van Juncker? Dat belooft dan weinig goeds.

Over soort, gemeenschap en basso continuo

Het is zondag vandaag, dag der bezinning in de christelijke wereld. Ik heb eens wat gedachten aan papier toevertrouwd over de zin van het leven. Je ontkomt niet aan zulke gedachten wanneer je in dit tijdsgewricht om je heen kijkt, kranten leest of het nieuws volgt. Je praat met vrienden en je probeert grip te krijgen op vragen als: als we niet geschapen zijn, wat is dan de zin van dit bestaan en: als het alleen maar om het doorgeven van genen gaat, waar maak ik me dan druk om nadat ik me heb voortgeplant? Als dit soort vragen u niet bezighouden, zapt u gewoon verder. Maar als u nieuwsgierig bent en misschien zelfs mee zou willen discussiëren, klik dan eens op de volgende link Over soort, gemeenschap en basso continuo

Deutsche Bank = criminele vereniging

Ik geef het toe, ik heb nog een paar rekeningen te vereffenen met de Deutsche Bank, dus helemaal objectief zal ik wel niet zijn. Maar waarom krijg ik telkens weer dat vervelende gevoel wanneer ik in de krant lees dat de bestuursvoorzitter en een aantal (oud)topmannen van deze bank zijn beschuldigd van pogingen tot fraude, dat de bank in 2013 een boete kreeg van de Europese Commissie wegens fraude met rentetarieven en dat diezelfde boevenbende nu afstevent op een boete van een miljard Euro, opgelegd door de Britse en Amerikaanse toezichthouders, opnieuw in verband met het Libor-schandaal? Ik beweer in deze kolommen al heel lang dat de DB een criminele vereniging is en heb nog nooit een signaal gekregen dat ik het bij het verkeerde eind had.

Denk nu niet dat ik mij enige illusies maak. Ook de bank waar ik nu zaken doe is veroordeeld wegens de Liborfraude en je zou versteld staan wanneer je zou achterhalen in welke louche zaken de top vijftig van de Europese banken verzeild is geraakt. Ik begin er niet aan, je zou er depressief van worden. Wel weet ik zeker dat de bankensector nog lang niet is opgeschoond, het is het grootste kankergezwel in de menselijke samenleving.

Donorregistratie is naastenliefde

In de NRC van 23 oktober een ingezonden stuk van filosoof en schrijver Sebastien Valkenberg die onder verwijzing naar John Stuart Mill met name D'66 - "de kampioen zelfbeschikking" aldus de auteur - verwijt het recht op zelfbeschikking aan haar liberale laars te lappen met het steunen van de automatische donorregistratie.

"Vergeet een keer de post te lezen en je lichaam wordt straks leeggeroofd?" vraagt hij zich ronkend af. Hij voegt er wel meteen aan toe dat het zo'n vaart niet zal lopen maar waarom dan toch zo'n populistische kreet in zijn artikel opgenomen?

De vraag is of we - schatplichtig aan Stuart Mill - kunnen stellen dat actieve donorregistratie strijdig is met het uitgangspunt van zelfbeschikking. Ik waag daar toch enkele kanttekeningen bij te plaatsen.

Wie is overleden heeft geen zelfbeschikking meer en heeft die ook niet meer nodig. En of de zelfbeschikking tijdens het leven zo ver moet gaan dat een individu ook over zijn graf heen mag regeren, waag ik te betwijfelen.

Wat mij verbaast is dat de filosoof Valkenberg wel het zelfbeschikkingsrecht als tegenargument inbrengt - en voor alle duidelijkheid: als er iemand is die dat zelfbeschikkingsrecht claimt, dan ben ik het wel - maar dat hij niet ingaat op de ethische en morele kant van de zaak.

Als je komt te overlijden, kunnen jouw organen het leven van anderen redden. Ik zou niet weten welke andere dan religieuze argumenten ingebracht kunnen worden tegen donorregistratie. Iedereen weet hoe ik over religie denk maar laat helder zijn: wie zich tegenstander van orgaandonatie verklaart, dient daarin gerespecteerd te worden ongeacht de gehanteerde argumentatie.

Wat mij betreft past automatische donorregistratie perfect bij een samenleving die is gebaseerd op het solidariteitsbeginsel. Het zelfbeschikkingsrecht wordt er niet door aangetast, ook al wil Valkenberg ons het tegendeel doen geloven.

En zijn argument dat ons lichaam ons bezit is, snijdt geen hout. Als ik dood ben, is er geen "mij" of "mijn" meer en hoe zou ik als  overledene het bezit van of beschikking over "mijn lichaam" kunnen claimen? Merkwaardig dat Valkenberg zich zo gemakkelijk tot een onzuivere redenatie laat verleiden en zich in plaats daarvan niet afvraagt hoe we medemensen ertoe over kunnen halen om hun na hun dood onnutte lichaam ten goede te laten komen aan hun naasten.

En zo kunnen we in stijl eindigen en ook de gelovigen onder ons uitdagen en dienen: donorregistratie is naastenliefde.

Is de Euro onhoudbaar?

Wie hier vaker komt weet dat ik een hartstochtelijk verdediger ben van de Europese gedachte, inclusief de monetaire unie en dus inclusief de Euro. Maar wie de ontwikkelingen op de voet probeert te volgen, realiseert zich dat optimisme ten aanzien van de Euro niet echt op zijn plaats is.

In de Volkskrant van dit weekend een uitstekend artikel over de spagaat van Klaas Knot, met als ontmoedigende konklusie: "Daaruit volgt dat de Euro hoe dan ook onhoudbaar is". De argumentatie is in het kort als volgt: er wordt in het geheel niets gedaan om de banken in het gareel te houden en met elke maatregel die regeringen treffen om grip op die banken te houden hebben deze er een argument bij om vooral niet al te gretig geld te lenen aan het bedrijfsleven. Kredietverlening aan het bedrijfsleven is onontbeerlijk voor een gezonde economie, daarmee kunnen bedrijven groeien,werkgelegenheid creëren en daarmee kunnen werknemers consumeren.

De ECB koopt leningenpakketten van banken op, opdat de banken zo van hun uitstaande schuldposities verlost worden en meer geld uit kunnen gaan lenen. Het laatste gebeurt niet en de consequentie van het beleid van de ECB is dat die opgekochte schulden uiteindelijk voor rekening van de bij de ECB aangesloten landen komen. Anders gezegd: de belastingbetaler draait er voor op en niet de banken. Met name de Duitser Weidman verzet zich tegen deze strategie van de ECB maar hij lijkt volstrekt alleen te staan. Merkwaardig, omdat de ECB met dit beleid in feite nieuwe zeepbellen creëert door het opkopen van schulden te combineren met het vrijwel afschaffen van rente.

In de praktijk zien we dat burgers helemaal niet meer zijn gaan uitgeven door die ongekend lage rente, omdat hun koopkracht is gedaald, terwijl daarnaast hun spaartegoeden en pensioenen door die lage rente dreigen te verdampen. Het schuldenprobleem van arme landen wordt dus door de lage rente niet opgelost maar juist vergroot. En doordat de rijke landen in het Europese systeem als het ware borg staan voor de arme landen, ontbreekt elke prikkel om de schuldenlast daadwerkelijk in te dammen. We zien juist deze week dat Italië en Frankrijk opnieuw aan de begrotingsregels proberen te sleutelen, een veeg teken! "En nu de ECB staatsobligaties en bankkredieten van zuidelijke landen, inclusief Frankrijk, opkoopt, kunnen die landen een groot deel van hun schulden doorschuiven naar Duitsland, Oostenrijk, Finland en Nederland". Vandaar de konklusie: "de Euro is hoe dan ook niet houdbaar".

In dezelfde krant een uitgebreid interview met Martin Wolf, economisch commentator van de Financial Times. Ook hij stelt vast dat de Euro onhoudbaar is. Ook hij constateert dat de regulering van banken bij verre niet toereikend is. De verhouding tussen uitgeleend kapitaal en eigen vermogen dient van 20 op 1 teruggebracht te worden naar 3 op 1 maar dat gebeurt niet. Ook moeten bankdirecteuren afgeschermd worden van aandeelhouders, die nu veel te veel in te brengen hebben.

Ook stelt hij vast dat de Eurozone sinds 2008 geen economische groei meer heeft gekend en de economische schade van deze crisis is groter dan die van een wereldoorlog. Met een economische groei van 1,5 tot 2% wordt die schade nooit meer ingehaald. Verliescompensatie is pas mogelijk wanneer de economie in de Eurozone gedurende vijf jaar tenminste met 3% groeit! Maar niets wijst erop dat we dat mee gaan maken.

Wolf noemt de Europese politici incompetent terwijl de financiële elite zich schuldig maakte aan wangedrag en gered moesten worden door de overheden. Populisme en tribalisme nemen hand over hand toe in de hele Europese Unie en noodzakelijke maatregelen blijven uit. Welke zijn dan die noodzakelijke maatregelen? Wolf stelt "de inflatie omhoog naar 3 tot 4 procent, belastingen omlaag, afschrijven van de schulden en invoeren van euro-obligaties". Zijn konklusie: de Euro is onhoudbaar en instorting van de monetaire unie is heel waarschijnlijk.

Dit zijn geen vrolijke tijden voor een eurofiel. Ik kan weinig inbrengen tegen de hier verwoorde argumentaties. Er tekenen zich inktzwarte scenario's af.